روزنامه جوان
1401/04/21
«نظام تناسبی انتخابات» عادلانه و مشارکت افزاست
از مهم‌ترین مزیت‌های نظام تناسبی، استانی و شهرستانی این است که سازوکار انتخابات از حالت صفر و یک خارج میشود و تمامی جریان‌های سیاسی براساس میزان اقبال عمومی دارای کرسی می‌شوند.جعفر قادری، نماینده شیراز در مجلس و طراح طرح «انتخابات تناسبی، استانی شهرستانی»، در گفت‌وگویی با تسنیم، ضمن تشریح ابعاد مختلف طرحی را که هم‌اکنون در کمیسیون امور داخلی و شورا‌های مجلس در حال بررسی است، به بیان برخی ایرادات نظام انتخاباتی فعلی مجلس که بر پایه اکثریت نسبی آرا است، پرداخت.
به‌گفته قادری، از جمله مشکلات نظام اکثریتی، این است که این نظام منجر به حاکم شدن وضعیت صفر و یک در انتخابات میشود. به بیان دقیق‌تر در صورت اقبال عمومی به یک جریان سیاسی، لیست آن جریان به‌طور کامل وارد مجلس میشود و رقیب سیاسی او کاملاً از عرصه نقش‌آفرینی در کشور حذف میشود، همچنین در نظام انتخاباتی اکثریتی، رقابت درون‌جناحی معنا و مفهوم خاصی ندارد و بزرگان قوم، قبیله یا جریان سیاسی هستند که تعیین‌کننده اسامی نهایی حاضر در لیست انتخاباتی آن جریان یا قوم هستند.
نماینده شیراز در مجلس، در نقطه مقابل معتقد است طرح ارائه‌شده از سوی وی، دارای ویژگی‌هایی است که علاوه بر عادلانه کردن سازو کار برگزاری انتخابات مجلس، مشارکت مردمی را در انتخابات نیز به‌شکل قابل‌توجهی افزایش خواهد داد. قادری همچنین بر این باور است که طرح او ضمن توجه به حوزه‌های فرعی و کوچک، با اصالت دادن به آرای استانی، منجر به تقویت نگاه ملی نمایندگان مجلس در بررسی طرح‌ها و لوایح خواهد شد.
انتخابات تناسبی در مجلس دهم نظام کلید خورد
قادری، در ابتدای این گفتگو درباره سابقه اصلاح نظام انتخاباتی گفت: از مجالس ششم، هفتم و مجالس بعد از آن درباره نظام انتخاباتی مطالبی مطرح شده بود، منتها تا مجلس دهم همه این اظهارنظرات پیرامون نظام انتخاباتی استانی اکثریتی بود و بحث درباره نظام انتخاباتی تناسبی برای اولین بار در مجلس دهم بود که مطرح شد. این نماینده اضافه کرد: نظام انتخاباتی می‌تواند یا اکثریتی باشد یا تناسبی که نظام انتخاباتی اکثریتی خودش به دو دسته اکثریت مطلق (۱+۵۰) و اکثریت نسبی (هرکس رأی بیشتری کسب کند) تقسیم میشود که هم‌اکنون نظام انتخاباتی ریاست‌جمهوری به‌سبک اکثریت مطلق و انتخابات‌های مجلس، شورا‌ها و خبرگان رهبری به‌سبک اکثریت نسبی برگزار میشود، ولی در کشور ما نظام تناسبی تا به حال اجرایی نشده است و تنها در قانون تجارت و در بحث شرکت‌های سهامی است که هرکس به‌اندازه سهم خود می‌تواند صندلی‌های مدیریتی را تصاحب کند. از مجلس هشتم که به‌صورت جدی روی نظام انتخاباتی کار شد و بعد از سفر نمایندگان به عراق و تهیه لایحه سه‌قلو، روند تحولات به سمت و سویی میل کرد که قانون مرتبط با انتخابات‌ها به‌ویژه انتخابات مجلس شورای اسلامی دچار تغییر و تحولات شود.
در مجلس هشتم جمع‌بندی این بود که ما حوزه‌ها را به همین شکل فرعی و اصلی داشته باشیم منتها نظام انتخاباتی را با حفظ اکثریت حوزه‌ها، استانی کنیم، یعنی ترکیب حوزه‌های شهرستانی را به هم نزنیم، ولی کل مردم استان به همین افراد در حوزه‌های فرعی رأی بدهند، یعنی میشود نظام اکثریتی استانی با حفظ حوزه شهرستانی. ایراد اصلی که این سازوکار انتخاباتی داشت این بود که استان‌هایی که بحث‌های مذهبی و قومی قبیله‌ای در آن‌ها وجود داشت دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شدند، به‌طوری که خروجی انتخابات به‌شیوه بیان‌شده چیزی جز حاکمیت اقلیت منسجم بر اکثریت غیرمنسجم نبود و هر اقلیت دینی، سیاسی، قومی و قبیله‌ای که می‌توانست انسجام بیشتری داشته باشد، قادر بود پیروز مطلق انتخابات شود. حذف نظام «پدرخواندگی» با طرح جدید انتخابات
طراح طرح «انتخابات تناسبی، استانی شهرستانی»، در ادامه تصریح کرده است: متأسفانه یکی از اشکالات نظام انتخاباتی ما این است که رقابت‌های درون‌جریانی وجود ندارد و شب انتخابات پدرخوانده یک جریانی می‌گوید «آقای ایکس باشد و آقای ایگرگ نباشد» یا برای انتخابات مجلس صرفاً با انتشار یک کلیپ کوتاه برای کلّیت یک جریان سیاسی نسخه‌پیچی می‌کنند. ما باید نظامی انتخاباتی را تدوین کنیم که هم رقابت‌های درون‌جریانی و هم برون‌جریانی داشته باشد و هم عادلانه باشد و یک جریان سیاسی را به‌طور کامل حذف نکند. از سوی دیگر باید افراد تأثیرگذار و شناخته‌شده جریان‌های سیاسی را راهی مراکز قدرت کنیم چرا که راهیابی افراد اصطلاحاً «کوتوله» سیاسی به عرصه سیاسی عوارض قابل‌توجهی برای نظام حکمرانی کشور ایجاد خواهد کرد، افرادی که اثبات شده است یا داماد یا فرزند یا از منسوبان شخصیت‌های سیاسی هستند یا اینکه عناصر دنباله‌رویی هستند که ایده و نظر شخصی برای خود ندارند.
قادری اضافه کرد: ما نیاز داریم که نظام انتخاباتی را به‌گونه‌ای طراحی کنیم که اولاً در استان‌ها سازوکار رأی‌گیری به‌گونه‌ای باشد که کل مردم استان نسبت به شهرستان‌ها رأی بدهند و از سوی دیگر باید ساختار شهرستانی را حفظ کنیم، چرا که اگر از حوزه‌های فرعی صرف‌نظر کنیم، اتفاقی که می‌افتد این است که مناطق محروم عقب می‌مانند و حتی اگر ظرفیت اقتصادی بالایی هم داشته باشند، ولی به‌دلیل تراکم جمعیتی پایین، عملاً شانسی برای داشتن نماینده در مجلس نخواهند داشت. ما در این خصوص یک نظام انتخاباتی را طراحی کردیم که علاوه بر حفظ حوزه‌های انتخابیه فرعی، رأی‌گیری در سطح استان انجام میشود که یکی از مزیت‌های آن پیشگیری از دعوا‌های قومی و قبیله‌ای در سطح استان‌ها است؛ بنابراین هدف اصلی ما از ارائه این طرح این بود که اول، تنوع قومی، قبیله ای، مذهبی و سیاسی را در مجلس حفظ کنیم. دوم، سطح حوزه‌ها را از شهرستانی به استانی ارتقا دادیم و سوم، زمینه‌ای را فراهم کنیم که در نهایت افراد نخبه در حوزه‌های مختلف موفق به ورود به مجلس شوند و چهارم اینکه نظام انتخاباتی از حالت صفر و یک خارج شود و این‌طور نباشد که همه منتخبان در یک استان از یک لیست انتخاباتی باشند و جریان رقیب به‌طور کامل از ورود به پارلمان محروم بماند. مواضع موسمی نمایندگان عارضه نظام اکثریتی انتخابات
از سوی دیگر یکی از عوارض نظام انتخاباتی اکثریتی که در دوره‌های مختلف مجلس نیز ملموس بوده، مسئله تغییرات در مواضع سیاسی نمایندگان است، به‌طوری که بار‌ها شاهد بودیم که سمت و سوی برخی نمایندگان در ابتدای دوره به‌سمت یک جریان سیاسی است و در پایان همان دوره با چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای به‌سمت جریان سیاسی دیگر غش می‌کنند، علت هم این است که اغلب نمایندگان بر اساس اوضاع سیاسی روز کشور تغییر رویه می‌دهند، حتی مردم نیز به همین گونه عمل می‌کنند و آرای خاکستری که همواره اثرگذاری بیشتری در انتخابات دارند، بیشتر به شرایط سیاسی روز کشور نگاه می‌کنند و بر اساس جو سیاسی و اجتماعی حاکم بر کشور رأی می‌دهند و اصطلاحاً می‌گویند هیچ‌کس به‌روی اسب بازنده شرط نمی‌بندد.
در چنین شرایطی دولت نیز تکلیفش با مجلس روشن نیست و همواره باید در مسائل مختلف برای جلب نظر مجلس سیاست‌های متفاوتی داشته باشد. اگر مجلس از ابتدا آرای مشخصی داشته باشد و فردی که رأی می‌آورد مشخص باشد که وابسته به چه جریان سیاسی است و رأی او قابل پیش‌بینی باشد بهتر از این است که فرد در دو لیست متضاد قرار گیرد و مرتب از این شاخه به آن شاخه بپرد و دیدگاه‌های متفاوتی داشته باشد، مسئله‌ای که در دوره‌های گذشته در همین لیست ۳۰ نفره تهران اتفاق افتاد و شاهد بودیم افرادی که در دوره‌ای با لیست اصولگرایان وارد مجلس شده بودند، در دوره‌های بعدی به‌عنوان گزینه اصلاح‌طلب حائز اکثریت آرا شدند و پس از ورود به مجلس در کمال تعجب اعلام کردند که مستقل هستند، در حالی که اساساً مستقل به آن مفهومی که در کشور‌های دیگر هست در کشور ما وجود ندارد.
نماینده شیراز در پایان گفت: طبق آخرین جمع‌بندی‌ها، تصمیم بر این شده که ایرادات وارده به طرح مجلس دهم به جز موادی از آن طرح که مرتبط با تناسبی شدن انتخابات بود، ابتدا توسط مجلس اصلاح شود و شورای نگهبان نیز پس از بررسی آن را تأیید کند و سپس ماده واحده مرتبط با نظام انتخاباتیِ تناسبی استانی شهرستانی، جداگانه در صحن مطرح شود. اگر این روال دنبال شود امید داریم که این طرح در مجلس یازدهم تعیین تکلیف و انتخابات مجلس دوازدهم براین اساس برگزار شود.
سایر اخبار این روزنامه
ائتلاف در شن‌زار
نه به این نامردی!
ائتلاف در شن‌زار
«نظام تناسبی انتخابات» عادلانه و مشارکت افزاست
کوچک و بی کیفیت شدن نان در هوشمند‌سازی!
شهر در محاصره تابلو‌های غلط
پرهیز از کار زودگذر و هیجانی در حجاب
مأموریت از پیش باخته
اعلام برائت خانواده محتشمی‌پور از تاجزاده و همسرش
راز بی‌مهری ۱۶ ساله با «من و دبورا» در لابه‌لای سلایق مدیران
پویش «هدیه اسباب‌بازی» اتفاقی خوب در روز‌های سخت
چمنزار بی‌وفایی!
مالیات ابرازی طلا‌فروشان از برخی کارگران کمتر است!
