کوچک و بی کیفیت شدن نان در هوشمند‌سازی!

قرار بود طرح هوشمند‌سازی نان به نفع مصرف‌کننده تمام شود، اما با طرح ناقصی که اکنون در حال پیاده‌سازی است، باز هم مصرف‌کننده متضرر واقعی است، به طوری که با آغاز این طرح در پایتخت و سایر مراکز استان‌ها هم ساعات پخت نان کم شده و صف‌های طویل مقابل نانوایایی‌ها راه افتاده و هم اندازه آن کوچک‌تر و کیفیت آن افت کرده است. به نظر می‌رسد در حال حاضر اجرای طرح فروش کیلویی نان بهترین راه مقابله با تخلفات نانوایان و کم‌فروشی آن‌ها باشد.
دولت برای مقابله با تخلفات نانوایان و عرضه آرد دولتی در بازار آزاد و احیاناً قاچاق آرد به خارج از مرز‌های کشور، قیمت آرد صنف و صنعت را آزاد‌سازی و فروش و عرضه نان سنتی را نیز هوشمند کرد. به این صورت، دولت کارتخوان‌هایی را در اختیار نانوایان سنتی آزادپز و دولتی قرار داد تا میزان پخت و فروش ماهانه نانوایان را از این طریق رصد کند. در این طرح که ابتدا فقط در چند استان به صورت آزمایشی اجرا و سپس سراسری شد، هدف این بود که آرد تخصیصی به نانوایان متناسب با پخت ماهانه آن‌ها باشد و بیشتر از میزان مصرف از دولت آرد تحویل نگیرند. این طرح اگرچه در آغاز به نفع مصرف‌کننده بود، اما با اجرای آن در تمام کشور با نقاط ضعفی همراه شد که باید در اسرع وقت و با فوریت رفع شود.
یکی از ایرادات طرح که از همان ابتدا نمایان شد، کاهش ساعات پخت نان و تشکیل صف‌های طولانی در مقابل نانوایان بود. ظاهراً با هوشمند‌سازی، نان از سوی نانوایان جیره‌بندی شد و برای اینکه آرد تحویلی‌اش تا پایان ماه برسد هم ساعات پخت را کاهش دادند و هم اینکه در روز‌های پنج‌شنبه و جمعه و ایام تعطیلات نانوایی را تعطیل می‌کنند. به عنوان مثال در تعطیلات اخیر در برخی از مناطق تهران و شهرستان‌ها فقط پنج‌شنبه صبح نان پخته می‌شد و تا صبح شنبه نانوایی‌ها تعطیل بودند. همچنین شنبه در نوبت شام و کل روز یک‌شنبه (عید قربان) همچنان تعطیل بودند، این در حالی است که پیش از این نانوایان فقط در روز‌های جمعه تعطیل بودند و اغلب حتی صبح جمعه نیز پخت نان داشتند.
مشکل دیگری که در هفته‌های اخیر به شدت خریداران نان سنتی را آزار داد، کوچک شدن قطع خودسرانه نان و افت کیفیت آن بود. این وضعیت در انواع نان‌ها اعم از لواش، تافتون، بربری و سنگک دیده می‌شود. به عنوان مثال نان‌های لواشی که طبق بخشنامه اتحادیه باید ۱۶۰ گرم باشد و پیش از این قد نان حدود ۶۵ سانتی متر بود، معادل ۵۵۰ تومان، اکنون قد نان به ۴۰ سانت تقلیل یافته است. نانوایان در اعتراض خریداران به کیفیت پایین نان بی‌کیفیتی آرد را بهانه می‌کنند. آیا در یک ماه اخیر تمامی آرد‌های توزیعی در سراسر کشور بی‌کیفیت بوده‌اند؟ موضوع دیگر اینکه برخی از نانوایان هنوز توجیه نیستند و از اخذ مالیات ۱۰۰ تا ۲۰۰ تومانی به ازای فروش هر قطعه نان سخن می‌گویند. موضوعی که صحت و سقم آن هنوز مشخص نیست و تلاش خبرنگار ما برای کسب اطلاع از اتحادیه نانوایان تا لحظه تنظیم خبر ناکام ماند.


نابسامنی نانوایان در شهرستان‌های مسافرپذیر
مشاهدات میدانی خبرنگار ما از شهر‌ها و استان‌های مسافرپذیر کشور حاکی از آن است که مشکلات فوق در این شهرها، شدت بیشتری دارد. نانوایان در پاسخ به اعتراض مشتریان، از فروش نان به مسافران خودداری می‌کنند. ضمن اینکه صف‌های طویل مقابل نانوایان هم مسافران و هم ساکنین شهر را با مشکل مواجه کرده است. اگر برای خرید نان از پنج صبح اقدام نشود، سهمیه نان روز تمام شده و بسیاری دست خالی به خانه برمی‌گردند. مصرف‌کنندگان معتقدند، تشکیل این صف‌ها خاطرات دهه ۶۰ را یادآوری می‌کند و استانداران که مسئول ساماندهی نانوایان هستند، در مراکز استان و شهرستان‌ها این طرح را رها کرده‌اند و هیچ نظارتی بر اجرای آن ندارند. از اینرو با توجه به مشکلات بسیاری که برای مردم در خرید نان با کیفیت به وجود آمده، ظاهراً گزینه فروش کیلویی نان باید سریعاً به مرحله اجرا درآید تا نانوایانی که اکنون راه تخلف‌شان بسته شده با کم‌فروشی، زیان‌شان را جبران نکنند، چراکه وقتی قطع و وزن نان کاهش می‌یابد، عملکردشان فقط با تعداد فروش ماهانه سنجیده می‌شود. طبیعی است که به روش‌های خودشان باز هم از طریق کم‌فروشی، راهی برای فروش کیسه‌های آرد در بازار آزاد پیدا کنند و با فروش کیلویی دیگر نمی‌توانند وزن نان را به دلخواه خودشان کم کنند.
احتمال خمیرسخت شدن نان‌ها با اجرای طرح فروش کیلویی نان
اتحادیه، نانوایان و اتاق اصناف کشور ضمن موافقت با فروش کیلویی نان، شروطی دارند و معتقدند: به این شرط که در اجرای آن نانوایی‌ها کنترل شود تا نان به شکل خمیر تحویل مشتری داده نشود.
به گزارش نبض صنعت، جلال‌الدین محمد شکریه، نایب رئیس اتاق اصناف کشور درباره ایرادات اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان و پرداخت تنها ۱۵ درصد مابه‌التفاوت قیمت نان به نانوایان می‌گوید: «این موضوع محل اعتراض ما بوده و رایزنی‌هایی در حال انجام است تا این ۱۵ درصد افزایش یابد. دولت با اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان به دنبال حذف آردفروشی از این چرخه است تا بدین ترتیب سازمان غله و ادارات آن در شهرستان‌ها بدانند که فروش متوسط هر نانوایی چه میزان است.»
وی با بیان اینکه اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان و حذف آردفروشی سبب می‌شود تا میزان تولید واقعی نانوایی‌ها مشخص و سهمیه آنان راستی‌آزمایی شود، می‌افزاید: «طرح مذکور از این جهت که از آرد فروشی جلوگیری می‌کند، قابل قبول است.»
شکریه در مورد طرح فروش کیلویی نان تأکید می‌کند: «بنده یکی از موافقان طرح فروش کیلویی نان هستم، اما بدین شرط که در اجرای آن نانوایی‌ها کنترل شود تا نان به شکل خمیر تحویل مشتری داده نشود، زیرا هر چه میزان آب نان بیشتر گرفته شده و نان خشک‌تر شود، وزن آن نیز پایین‌تر می‌آید.»
وی که اجرای این طرح را به نفع مصرف‌کننده دانست و با بیان اینکه از اینرو در صورت اجرای طرح فروش کیلویی نان باید این زوایا کنترل شود، خاطرنشان می‌کند: «طرح فروش کیلویی نان به نفع مردم خواهد بود، اما به شرط اینکه موضوع کنترل کیفیت در اجرای آن مورد توجه قرار گیرد. نه اینکه مانند شرایط فعلی نظارت بر کیفیت و کمیت کاملاً تعطیل شود.»
بازرس کم داریم
شکریه باز هم از کمبود تعداد بازرس گلایه کرده و می‌گوید: «با توجه به اجرای طرح اصلاح اقتصادی و انتظار دستگاه حاکمیتی از بخش خصوصی برای تشدید بازرسی‌ها، مسلماً باید پرداخت حق و حقوق بازرسان نیز مورد توجه قرار گیرد، زیرا زمانی که جراحی اقتصادی بزرگی انجام می‌شود، قطعاً باید نظام بازرسی از آن نیز نظامی کارآمد باشد.»
وی با بیان اینکه واحد‌های بازرسی اکنون با یک دهم ظرفیت در حال فعالیت هستند، می‌افزاید: «برای اعمال بازرسی کارآمد در این شرایط باید تعداد بازرسان به حداقل ۲۰ برابر افزایش یابد، اما متأسفانه میلیارد‌ها تومان حق و حقوق قانونی اصناف حدود ۹ سال معطل مانده و پرداخت نشده است.»