روزنامه خراسان
1401/04/21
دریاچه ارومیه خشک نشود ، احیا پیشکش!
مصطفی عبدالهی – چهاردهم آبان‌ماه سال 1400 آخرین روزی بود که آمار ستاد احیای دریاچه ارومیه در پایگاه اطلاع‌رسانی ulrp.ir درباره داده‌های تراز این دریاچه به‌روزرسانی شد و پس از آن، دیگر از گزارش‌های منظم این ستاد خبری نشد؛ یک سکوت خبری عجیب که البته شاید بی‌ارتباط با کاهش سطح تراز این دریاچه نباشد. 9 سال قبل، تشکیل کارگروه و ستاد ملی حدود سه دهه قبل، دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین دریاچه آب شور خاورمیانه بود؛ اما آرام‌آرام و به دلایل متعددی از جمله تغییرات اقلیمی، سدسازی‌ها، چاه‌های غیرمجاز و الگوی نامناسب کشت، می‌رفت که به دومین کویر غرب کشور تبدیل شود. نگرانی عمومی از این ماجرا سبب شد احیای دریاچه ارومیه به یک مطالبه ملی تبدیل شود و دولت یازدهم هم که این هدف را یکی از وعده‌های خود اعلام کرده بود، در همان مهرماه سال 92 کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه را تشکیل و سپس آن را به ستاد ملی ارتقا داد. نتایج خوب اولیه خروجی‌های این ستاد هم طبق گزارش‌ها قابل قبول بود و با اجرای طرح‌هایی مانند لایروبی رودخانه‌های منتهی به دریاچه، بستن چاه‌های غیرمجاز، تغییر الگوی کشت، توسعه آبیاری قطره‌ای و حتی جلوگیری از ساخت و تکمیل سدهای اطراف دریاچه که برخی تا 60 درصد پیشرفت فیزیکی داشتند، این دریاچه جان دوباره گرفت. روند نزولی تراز آب دریاچه ارومیه که از سال 1378 آغاز شده بود، از سال 93 و با اجرای طرح‌های این ستاد ملی معکوس شد و آرام‌آرام سیر صعودی درپیش گرفت. طبق برنامه‌های ستاد قرار بود تراز آب دریاچه از 1270 متر بالاتر از تراز آب‌های آزاد، پایین‌تر نیاید و این مهم تا آبان سال گذشته هم محقق شده بود، اما ... . 13 سانتی متر کاهش فقط طی 2 هفته اما از روز 14 آبان سال 1400 که این عدد به 1270.56 رسید، دیگر اطلاعات جدول داده‌های ستاد هم به‌روز نشد و حالا آن‌طور که حجت جباری، سرپرست مرکز مدیریت هماهنگی و ارزیابی احیای دریاچه ارومیه، به مهر گفته است، «در دو هفته 21 خرداد تا 4 تیر 1401 سطح تراز ۱۳ سانتی‌متر کاهش داشته و پیش‌بینی میشود تابستان امسال سطح تراز دریاچه ارومیه به کمتر از20/1270هم برسد». هشدار خشک شدن جنوب دریاچه در تابستان امسال به گفته جباری، رسیدن به عدد 1270.20 نشان‌دهنده بازگشت این تالاب به روزهای بحرانی سال‌های ۹۴-۹۳ است. او تصریح کرده: هم‌اکنون بخش جنوبی دریاچه در وضعیت نامناسب‌تری است و با تداوم افزایش تبخیر تابستانی، این بخش از دریاچه به صورت کامل خشک میشود و از بین می‌رود. طبق اعلام او، هم‌اکنون حجم آب دریاچه ارومیه7/2میلیارد مترمکعب و سطح آن به هزار و ۹۲ کیلومتر مربع رسیده است و به دلیل افزایش گرما روز به روز از حجم آب و سطح تراز کاسته میشود. چرا طرح های ستاد ملی به نتیجه نرسید؟ او درباره چرایی ناکام ماندن طرح‌های ملی برای نجات دریاچه هم دلایلی را برشمرده است: * قرار بود در قالب ستاد احیای دریاچه، طرح‌های متعددی از جمله انتقال آب از سدهای کانی سیب و سیلوه، پساب تصفیه‌خانه‌های ارومیه-تبریز، افزایش راندمان آبیاری در بخش کشاورزی، اجرای طرح الگوی کشت و...اجرایی شود اما تاکنون این طرح‌ها به نتیجه نرسیده است. * اجرای طرح‌های ستاد در حوزه کشاورزی هم چندان تأثیرگذار نبوده و در زمینه الگوی کشت نیز کار چندانی نشده است. راهکار نجات چیست؟ او درباره راهکارهای نجات دریاچه ارومیه از مرگ دوباره هم پیشنهادهایی را مطرح کرده است: توجه به مدیریت مصرف آب کشاورزی تأمین آب و حقابه دریاچه (در سال آبی جاری از ۴/۳میلیارد مترمکعب حقابه مصوب دریاچه، فقط 850 میلیون مترمکعب آن تامین شده است) جلوگیری از احداث و توسعه سدها و منابع آبی جدید از جمله سد نازلو فقط 50 میلیارد از 2هزار میلیارد؟! اما مشکلات دریاچه ارومیه بُعد مادی هم دارد و آن‌طور که علی کامیار دادستان دیوان محاسبات کل کشور اعلام کرده است، «از 2هزار میلیارد اعتبار احیای دریاچه توسط دولت قبل، فقط ۵۰ میلیارد هزینه شده و طبق بررسی‌ها آن‌چه هزینه شده است هم، در برخی بخش‌ها یک‌چهارم میزان گفته‌ها و تبلیغات بوده است». تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احتمالا همین موضوعات است که حالا کمیسیون کشاورزی مجلس به دنبال تصویب تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه است و طی روزهای آتی این درخواست را به رای صحن علنی خواهد گذاشت. عمق فاجعه با مقایسه وقتی برای مشاهده وضعیت کلی دریاچه ارومیه، از ماهواره‌های گوگل استفاده می‌کنیم، در کنار رنگ باختن این دریاچه، آبی خوشرنگ دو دریاچه نزدیک آن توجهمان را جلب می‌کند؛ دریاچه «سوان» در ارمنستان و دریاچه «وان» در ترکیه که ثابت می‌کند در همین شرایط سخت آب و هوایی هم، میشود دریاچه‌ها را زنده نگه داشت و از تبدیل شدن آن به شوره‌زار و شدت گرفتن ریزگردهای نمکی جلوگیری کرد.حالا امید همه به تحقق وعده‌ای است که آیت‌ا... رئیسی در سفر 30 اردیبهشت‌ماه به آذربایجان غربی داد و گفت: «احیای دریاچه ارومیه از اولویت‌های سفر بنده به آذربایجان غربی است، گام‌هایی برای تحقق این هدف برداشته شده اما به سرانجام نرسیده و قصد داریم این اقدامات را به سرانجام برسانیم». سرپرست مرکز مدیریت هماهنگی و ارزیابی احیای دریاچه ارومیه: برنامه های ستاد کامل است اما در اجرا دچار مشکلیم دکتر «حجت جباری»، سرپرست مرکز مدیریت هماهنگی و ارزیابی احیای دریاچه ارومیه، به خراسان می‌گوید: خوشبختانه طرح‌ها و برنامه‌های بیست‌وهفت‌گانه‌ای که در کارگروه و ستاد ملی مصوب شده، طرح‌های کاملی است که اگر اجرایی شود، می‌تواند به حفظ دریاچه ارومیه کمک کند. او می‌افزاید: طی سال‌های اخیر کارهای زیادی برای تحقق این هدف انجام شده است اما با مشکلاتی مانند اجرایی نشدن کامل طرح‌های حوزه کشاورزی و تغییر الگوی کشت، طولانی شدن برخی پروژه‌ها و کمبود اعتبار برخی پروژه‌های دیگر مواجه بوده‌ایم. جباری می‌گوید: همچنین قرار بود در برخی بازه‌های زمانی، دریچه‌های فرعی انحراف آب به سمت زمین‌های کشاورزی مسدود شود اما این اقدام با تاخیر انجام شد و نتوانست اثرگذاری خود را داشته باشد. او می‌افزاید: درست است که کاهش 15 درصدی بارندگی منطقه هم در کم آب شدن دریاچه موثر بوده اما انتظار ما این است که این میزان کاهش، در همه حوزه‌های کشاورزی، صنعت و دیگر مصارف هم لحاظ شود اما متاسفانه فقط از سهم دریاچه کاسته میشود.
سایر اخبار این روزنامه
دریاچه ارومیه خشک نشود ، احیا پیشکش!
تصمیم جنجالی و برکناری دراگان اسکوچیچ
9 روش تقویت مغز در سال 2022
دوران پادشاهی گوشت تخم مرغ و برنج!
وحشت آفرینی زورگیران با خنجر های خون آلود
اما و اگرهای طرح پدافندی ضد ایرانی
چرایی تضمین خواهی ایران
راز گمنامی 65 درصد شهدای قیام مسجد گوهرشاد
تاج در کارزار انتخابات «تی تی» دیوانه و عاقل و راز همکاری با آقاخانی در بازنشستگی!
چه کسانی از دور میز مجمع تشخیص بلند می شوند؟
اژه ای: درباره حجاب نمی خواهیم کار هیجانی و زودگذر انجام دهیم
2500 تخت بیمارستانی برای مواجهه با موج احتمالی در استان
رستگاری در تابستان
