روزنامه ابتکار
1401/05/01
آگاهی عقلانی، سرچشمه آرامش انسانی
محمدعلی نویدی- منظور از آگاهی و ادراک و معرفت عقلانی، علم مبتنی بر استدلال و برهان واقع گرایانه یا مبتنی بر امور و مسائل واقعی است. یعنی، منبع و مرجع چنین علمی، واقعیات و حقایق صاحب «اثر» می‌باشد که امکان سنجش و مشاهده و معاینه وجود دارد. بی تردید چنین معرفتی برای زندگی لازم و نافع و اثربخش خواهد بود؛ زیرا با سامان و دوام و قوام زندگانی بشری ربط وثیق پیدا می کند. به تعبیر دیگر، آگاهی عقلانی، در مقابل آگاهی عمومی و عام است که لاجرم مقید به برهان و استدلال و واقعیت نیست و نوعی آگاهی دیمی و من عندی است.مثلاً دو مقوله فراگیر و مهم عشق و محبت از یک سو، و خشم و نفرت از سوی دیگر را در نظر بگیرید، آگاهی عقلانی ریشه و منشا همین عشق و علاقه مندی انسانی است. بدین دلیل که تا ارتباط عمیق و وثیق در ذهن و ضمیر و دل و جان و عقل و اندیشه بسته و منعقد نشود، امکان تجلی و ظهور محبت و عشق و دلبستگی انسانی به یک موضوع و مسئله و موجود دیگری، تحقق و تحصل نمی‌یابد. آن عقد و گره عقلی است که سبب کشش و جاذبه می شود. بیاد داشته باشیم از آرامش زندگی انسانی سخن می گوییم. چنین است در خصوص نفرت و کینه و خشم و غضب در باره چیزی و کسی و مسئله ای. اگر عشق و محبت و صلح و دوستی موجب آرامش وجودی و واقعی می شود، لازم است به افزایش و ارتقای آگاهی عقلانی توجه جدی و عملی شود. اگر نفرت و کین موجب اضطراب و استرس و پریشانی می گردد، حتماً لازم است به آگاهی و علم عقلانی و اصیل خود برگردیم و در رشد عقل ها بکوشیم و اندیشه ورزی را جدی بگیریم. اینکه عقل پروری و اندیشه ورزی امری مهم و حیاتی است از همین حصول و عدم حصول آرامش وجودی و اثری نشات می‌گیرد. در زندگی واقعی انسان، ریشه عقل و خرد خدادادی آدمیان است.
آرامش بنیادین از همین آگاهی عقلانی و علمی ناشی می شود. عدم تعادل و توازن در امور زندگی و کار و بار انسان و معاد و معاش بشر، این آرامش واقعی را به هم می ریزد و می ستاند و موجب آشفتگی می شود. زیرا سامان و سازمان امور از هم می پاشد و پریشان می گردد، ریشه اضطراب و استرس و نگرانی در همین نابسامانی و آشفتگی است. بنابراین، هرگونه تغییر نامتعادل و هرگونه فشار ناگهانی و غیر قابل تحمل به انسان و زندگی وی، موجب پریشانی و عدم آرامش است. آگاهی عقلانی عامل و علت تعادل و بالانس امور زندگی است، زیرا، در جایی و مسئله ای که دلیل و برهان مبتنی بر واقعیت نداریم، عدم توازن و تعادل از همان جا سر بر می آورد و در زندگی رخنه می کند و موجب پریشانی و پراکندگی امور زندگی می شود. این قاعده هم در مورد معیشت مردم صادق است و هم در خصوص معاد مردم صدق می کند. مسائل اجتماعی نیز چنین وضعیتی دارند. اساساً انسان در جستجوی آرامش واقعی است و همین امر باعث شده است تا آدمی به زندگی اجتماعی تن بدهد. چون با آرامش وجودی، انسان می تواند در زندگی رشد و پیشرفت و موفقیت داشته باشد. راستی، خوشبختی انسان با همین آرامش واقعی پیوند لاینفک داد. بدون آرامش وجودی و واقعی، گویی آدمی در برهوت و آشفتگی و پریشانی پرتاب شده است و موجودیت و هویت اش گم‌گشته است. بنابراین، توجه و تفطن به آگاهی عقلانی می تواند مبدا آرامش وجودی-اثری باشد.
در آگاهی عمومی « مثل تحلیل های مراکز عمومی، تاکسی، اتوبوس، مترو، خیابان و خانه و نظایر اینها» چون تمرکز و تمحض برهانی و علمی نیست، نمی توان انتظار ایجاد آرامش اصیل داشت؛ و شاید چنین آرامشی موقتی و مسکنی باشد. اما آرامش واقعی حاصل آگاهی عقلانی است؛ زیرا با دلیل و برهان و واقعیت حمایت و پشتیبانی می شود، واقعیت مستدل و مستند را نمی توان به چیزی تقلیل و تحویل داد. و هر موضوعی که با استدلال واقعی حمایت شود، یک نوع استحکام وجودی به ارمغان می آورد و آن استحکام و اتقان همان آرامش حقیقی است.
حاصل سخن این است که انسان بالذات محتاج آرامش واقعی است. و کسب و حصول این آرامش او را وادار و مجبور به زندگی اجتماعی کرده است. مهمترین و اصلی ترین عامل بدست آوردن این آرامش آگاهی عقلانی است. آگاهی عقلانی سرچشمه عشق و آزادی و عدالت آدمی ست. خردمندی آن است که خود انسان و هم نوعان و نزدیکان و مدیران جامعه نیک و ژرف اندیش باشند تا آگاهی عقلانی جامعه افزون شود و جان ها و ذهن ها به آرامش وجودی تقرب جویند و این همان راحتی و رفاه اجتماعی است.
سایر اخبار این روزنامه
« ابتکار» ابعاد قانونی افزایش حقوق بازنشستگان و اختلاف دولت و مجلس را بررسی کرد
چشم بازنشستگان به حمایت قانون
« ابتکار» از حضور تانک‌ها در خیابان‌های استان هنان چین گزارش می‌دهد
اژدهای زرد در یک قدمی بحران
تیم ملی والیبال کشورمان با باخت در یک بازی پایاپای با لهستان از لیگ ملت‌ها حذف شد
وداع قهرمانانه
محمدعلی وکیلی
از آیت‌الله‌زاده‌های اعدامی تا آقازاده‌های ساده لوح!
ابوترابی‌فرد:
برای رسیدن به امنیت باید حضور آمریکا در منطقه به طور کلی حذف شود
آگاهی عقلانی، سرچشمه آرامش انسانی
محمد اسلامی:
ساخت واحدهای ۲ و ۳ نیروگاه بوشهر شتاب گرفته است
