کش مکش بازندگان سياسي عراق


علي موسوي خلخالي
 انتشار فايل صوتي منسوب به «نوري مالکي» نخست وزير اسبق عراق، جنجال تازه‌اي به پا کرده است. در اين فايل صوتي، مالکي بيش از همه «مقتدي صدر» را مورد حمله لفظي قرار مي‌دهد و حتي تهديد مي‌کند که در صورت رسيدن به سمت نخست وزيري به نجف اشرف لشکرکشي مي‌کند و مقتدي صدر را از پا در مي‌آورد. وي در اين فايل صوتي انتقاداتي را نيز متوجه الحشد الشعبي مي‌کند و مي‌گويد؛ برخي از جريان‌هاي آنها کاملا تحت کنترل ايران هستند.  در واکنش به اين فايل صوتي، مقتدي صدر بيانيه‌اي صادر کرد و از «نوري‌مالکي» خواست از سياست کنار بکشد و به دليل آنچه فسادهاي بسيار او دانست، خود را به دستگاه قضايي معرفي کند.  مالکي در ابتدا تلاش کرد که انتساب فايل صوتي به خود را تکذيب کند و گفت فردي که در آن فايل صحبت مي‌کند او نيست و صداي فرد ديگري است. اما موج انتقادي عليه او به قدري سنگين بود که تکذيب او فايده‌اي نکرد، به‌ويژه که منتشر کننده فايل رسما خود را معرفي کرد و گفت اين فايل را براي اين منتشر کرده تا مردم خيال نکنند مالکي عوض شده، او همان مالکي سابق است با همان ديدگاه‌ها و طرز فکر.  بي احتياطي مالکي در بيان آن اظهارات در برابر فردي که ظاهرا از قبل با او آشنايي نداشته، براي بسياري از ناظران سياسي عراق که او را سياستمداري کارکشته مي‌دانند، تعجب برانگيز است. چرا مالکي بايد چنين بي احتياطي کند و فردي ناشناس را به جمع خصوصي خود بپذيرد و چنين عريان ديدگاه‌هاي خود را بيان کند که چنين عليه او استفاده شود؟! انتشار اين فايل صوتي چنان تبعاتي به دنبال داشته که آن را بسياري گل به خودي مالکي توصيف کرده‌اند، به ويژه که او از اعضاي اصلي چارچوب هماهنگي شيعيان عراق محسوب مي‌شود و تا پيش از اين، براي بازگشت به راس قدرت به شدت تلاش مي‌کرد. تبعات انتشار اين فايل به اندازه اي بود که گفته مي‌شود در جلسه هفته گذشته چارچوب هماهنگي، اکثريت افراد حاضر در جلسه از او خواستند از نامزدي نخست وزيري انصراف دهد و گفته مي‌شود در پي فشارهاي همه جانبه اعضاي چارچوب هماهنگي وي در آخر تسليم شده و گفته است که از رقابت براي تصاحب نخست وزيري کنار مي‌رود. حتي در جلسه درون حزب الدعوه اسلامي نيز اعضاي حزب از اين بي احتياطي او به شدت انتقاد کرده اند و از وي خواسته اند رياست حزب را واگذار کند. اما اين به آن معنا نيست، که مقتدي صدر که رسما خود را از جمع گروه‌هاي سياسي شيعه که همگي زير سقف چارچوب هماهنگي جمع کرده‌اند، کنار کشيده، از رقيبان خود پيش افتاده است. مقتدي صدر با فشاري که بر نمايندگان فراکسيونش در پارلمان وارد و آنها را وادار کرد که از نمايندگي استعفا دهند، در حقيقت به دست خود به دروازه خودش گل زد. او انتظار داشت با اين اقدامش واکنش گسترده اجتماعي به وجود آيد و سيل مردم به طرفداري از او به خيابان‌ها بيايند، اما چنين نشد. بي‌تفاوتي اجتماعي نسبت به اين اقدام او چنان بود که مقتدي شگفت زده تنها احساس کرد که بازنده بازي‌اي شده که خودش به راه انداخته بود. به ويژه که ديد محمد الحلبوسي، رئيس مجلس که تا قبل از استعفاي نمايندگان جريان صدر به همراه مسعود بارزاني متحدان اصلي او بودند، بلافاصله استعفاي نمايندگان مستعفي را پذيرفت و براي جانشينانشان جلسه برگزار کرد و به چارچوب هماهنگي رسما اعلام کرد که آماده همکاري با آنها براي پيشبرد فرايند سياسي است. مسعود بارزاني نيز با او تماس گرفت و گفت که ديگر بيش از اين توان همراهي با او را ندارد و فکر مي‌کند ائتلافي که ميانشان تشکيل شده به پايان راه خود رسيده است و بايد آنها راهشان را از هم جدا کنند. اتفاقي که صدر به هيچ وجه آن را پيش بيني نمي‌کرد و انتظار آن را نداشت. حالا که نزديک به يک ماه از تصميم صدر گذشته، منابع نزديک به تحولات سياسي عراق مي‌گويند صدر از کرده خود به شدت پشيمان شده و از هر ابزاري استفاده مي‌کند تا چارچوب هماهنگي شيعيان عراق را به چالش بکشد و آنها را به سمت فروپاشي سوق دهد. همچنين براي اين که اعضاي آن نتوانند نخست وزير را انتخاب کنند و دولت آينده را تشکيل دهند به شدت پيش پاي آنها سنگ‌اندازي مي‌کند. حضور جمعيت بسياري که در نماز جمعه هفته گذشته گرد آورد، در حالي که خود در آن حضور نداشت و بيانيه‌اش را يکي از معتمدينش خواند در حقيقت تلاشي بود تا بگويد هنوز قدرت دارد و مي‌تواند لشکرکشي سنگين خياباني انجام دهد، اما خودش هم خوب مي‌داند که حتي اين عرض اندام سياسي نمي‌تواند اراده رقيبان که اکنون بيش از پيش عزم خود را جزم کرده‌اند که او را کنار بزنند، ناکام بگذارد، مگر اين که فرايند سياسي به‌گونه اي پيش رود که انتخابات مجدد برگزار شود که آن هم فعلا بعيد به نظر مي‌رسد. کش مکش مقتدي صدر و نوري مالکي که هر دو برندگان اصلي جريان‌هاي سياسي شيعي انتخابات عراق در دو جبهه مخالف هم هستند را مي‌توان در حقيقت درگيري بازندگان سياسي‌اي دانست که هر کدام به خود گل زده است، اما قصدي براي کنار رفتن از صحنه سياسي ندارند و همچنان نه تنها براي ماندن بلکه گرفتن امتياز و تصاحب هر چه بيشتر کيک قدرت نهايت تلاش خود را مي‌کنند.