زیستگاه مرال‌ها در معرض خطر

لیلا مرگن
خبرنگار

مسئولان استان مازندران قصد دارند جاده جنگلی ماشلک به کجور را که با هدف بهره‌برداری از جنگل طراحی شده بود، تبدیل به جاده‌ای آسفالته و همگانی کنند. اقدامی که با مخالفت اهالی منطقه مواجه شده است. مردم منطقه با امضای طوماری، مخالفت خود با ساخت این جاده را اعلام کردند. آنها بر این باورند که با آسفالته شدن این جاده علاوه‌بر ایجاد خطر برای زمستان‌گذرانی مرال‌ها، زمینه طغیان رودخانه‌های منطقه و سیلاب فراهم خواهد شد. هادی کیادلیری رئیس دانشکده منابع‌طبیعی و محیط‌‌زیست دانشگاه علوم و تحقیقات نیز آسفالت شدن این جاده را عاملی برای تقویت خوش‌نشینی، ویلاسازی، از دست رفتن غنای حیات‌وحش منطقه و طغیان آفات می‌داند.


تخریب منطقه بکر جنگلی
مسئولان استان مازندران قصد دارند یک جاده آسفالته دیگر به مجموع راه‌های مواصلاتی استان اضافه کنند. این بار آنها تصمیم گرفته‌اند جاده‌ای جنگلی را که با هدف بهره‌برداری ساخته شده بود و ماشلک را به کجور وصل می‌کند، آسفالته کنند. جاده‌ای که از بکرترین مناطق جنگلی شمال می‌گذرد، پرپیچ و خم است و اصلاً استانداردهای یک جاده مواصلاتی را ندارد. با انتشار خبر این تصمیم، اهالی نوشهر و کجور در نامه‌ای خواستار توقف طرح آسفالت کردن جاده ماشلک به کجور شدند. این نامه به امضای جمعی از ساکنان شمال کشور رسیده است. از جمله اهالی معتقدند به‌دلیل وجود زمین‌های سست و رانشی، نیاز به تعریض و خاکبرداری مسیر جاده زیاد است و به این ترتیب زمینه نابودی جنگل فراهم می‌شود. همچنین مردم منطقه بر این باورند که جاده‌کشی پای قاچاقچیان را به قلب جنگل باز کرده و شکارچیان حیات‌وحش به جنگل‌های ویسر سرازیر خواهند شد. مردم با توجه به اینکه جنگل «فراخین» و «توسکاچال» سرمنشأ رودخانه ماشلک و خیرود هستند، نسبت به طغیان این رودخانه‌ها و بروز سیلاب در اثر تخریب جنگل هشدار می‌دهند.در بند دیگری از این نامه اعتراضی، نسبت به باز شدن پای افراد سودجو و دلالان زمین به منطقه هشدار داده شده است. به اعتقاد اهالی منطقه، جاده‌ای که قرار است آسفالت شود به‌دلیل اینکه در سردترین منطقه مازندران واقع شده است، در پنج ماه سال یخ زده است و تردد در آن دشوار خواهد بود. آنها همچنین در نامه خود نسبت به تقسیم زمین‌های طرح اسکان دام «لیر سرا» که توسط افراد سودجو خریداری شده هشدار می‌دهند و معتقدند که با آسفالت شدن جاده ماشلک، این اراضی تبدیل به شهرک ویلایی خواهند شد. نویسندگان نامه احتمال می‌دهند که تحریک همین افراد، زمینه را برای آسفالت جاده فراهم کرده باشد.از نگاه مردم محلی، با آسفالت کردن جاده، زمستان گذرانی مرال‌ها به‌عنوان نادرترین گونه منطقه دچار اختلال می‌شود. آنها احداث این جاده را فاقد اثر مثبت بر زندگی مردم محلی ارزیابی می‌کنند و به همین خاطر خواستار توقف این پروژه هستند.
تقویت توسعه بی‌قاعده
رئیس دانشکده منابع ‌طبیعی و محیط‌‌زیست دانشگاه علوم و تحقیقات نیز آسفالت کردن جاده ماشلک به کجور را فاقد هرگونه دلیل اعلام می‌کند.
کیادلیری می‌گوید: مسئولان استان صرفاً فکر می‌کنند هرچه از دل طبیعت خرج کنند، یا دو نفر زمین بفروشند یا ماشین مدل بالایی به دل طبیعت بکشانند، یعنی کار توسعه‌ای کرده‌اند. در ذهن افراد متولی منطقه این چیزها می‌گذرد که ما از چنین تفکری به‌عنوان توسعه‌یافتگی بی‌قاعده یاد می‌کنیم.
کیادلیری ادامه می‌دهد: هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای از نظر دسترسی برای آسفالت کردن این جاده وجود ندارد و مردم هم راضی نیستند این اتفاق بیفتد.او با اشاره به اینکه مسیر ورود جاده از سمت نوشهر از سایت زباله نوشهر می‌گذرد، به اراضی جنگلی واگذار شده برای طرح ساماندهی دام نیز اشاره کرده و عنوان می‌کند: این اراضی نه تنها نتوانست خروج دام از جنگل را ساماندهی کند بلکه این زمین‌ها تبدیل به باغ کیوی شد و قطعاً با این روند تبدیل به ویلا می‌شود.او بیان می‌کند: قرار است این جاده کجور را به ده ویسر برساند. در حالی که کجور دو راه دسترسی یکی از سمت رویان و جاده آب‌پری و دیگری از سمت جاده چالوس دارد.او اضافه می‌کند: جاده رویان پس از آنکه آسفالت شد فاجعه به بار آورد و همه روستاهای منطقه را تبدیل به خوش‌نشین کرد.به گفته کیادلیری، جاده‌های جنگلی به‌دلیل افزایش میزان گرما و نور در توده‌های جنگلی، خود به عاملی برای طغیان آفات تبدیل می‌شوند.او اضافه می‌کند: این جاده از آنجا که با هدف بهره‌برداری از جنگل و دسترسی به تمام نقاط این اکوسیستم برای خروج چوب طراحی شده است، بسیار پرپیچ و خم بوده و در بسیاری از نقاط رانشی و سیل‌گیر است. بنابراین اگر آسفالت شود، بدترین جاده دسترسی خواهد بود. ضمن اینکه در مناطق برف‌گیر و صعب‌العبور واقع شده است.رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط‌‌زیست علوم و تحقیقات، تکه تکه کردن اکوسیستم را یکی از عوامل مهم تخریب جنگل دانسته و می‌گوید: در دنیا هم نسبت به بر هم زدن یکپارچگی اکوسیستم هشدار می‌دهند. آسفالت کردن جاده ماشلک به خاطر اکوتوریسم نیست زیرا گردشگران این حوزه به‌دنبال جاهای کمتر دست‌خورده هستند. جاده‌های آسفالت باعث می‌شود مسافرانی که هیچ نوع آداب و رسوم گردشگری را رعایت نمی‌کنند، به منطقه راه یابند.او آسفالت کردن جاده را عاملی برای افزایش قیمت زمین‌ها، توسعه خوش‌نشینی و از سوی دیگر از بین رفتن آداب و رسوم محلی اعلام می‌کند.کیادلیری می‌گوید: این جاده در البرز مرکزی است. بعد از بحث تنفس، گزارش‌هایی داشتیم که حیات‌وحش در این منطقه بشدت در حال غنی شدن بوده است. جمعیت مارال و دیگر انواع حیات وحش در آنجا افزایش یافته است. به همین خاطر اهالی منطقه هم خواهان این جاده نیستند و اعتراضات از بطن مردم شروع شده است. زیرا می‌دانند آسفالت بهانه‌ای برای افراد سودجو در راستای چنگ‌اندازی، ویلاسازی و مسائل دیگری مثل قاچاق چوب است.او اضافه کرد: از سازمان جنگل‌ها که متولی اصلی حفظ جنگل‌ها و طبیعت است، انتظار می‌رود جلوی این بحث را بگیرد و به‌راحتی تسلیم هر مسئول سیاسی و فشارهایی از این قبیل نشود. ما به لحاظ تخصصی ساخت این جاده را غلط می‌دانیم.
مخالفت تلویحی با ساخت جاده
به دنبال اعتراضات جامعه محلی به آسفالت کردن جاده ماشلک، جلیل کاویان‌پور عضو شورای حفظ حقوق بیت‌المال استان مازندران در فضای مجازی مخالفت این شورا با آسفالت کردن جاده یاد شده را اعلام می‌کند اما مسعود ملکی مدیرکل منابع‌طبیعی مازندران-نوشهر در گفت‌وگو با «ایران» درباره تصمیم این مجموعه برای اجرای پروژه آسفالت جاده ماشلک عنوان می‌کند: تاکنون در این خصوص از حوزه منابع طبیعی مازندران- نوشهر در خواست هیچگونه اظهار نظر یا استعلامی صورت نگرفته است. در حال حاضر به‌عنوان متولی این بخش، هیچگونه نظری نمی‌دهم.او ادامه می‌دهد: آسفالت شدن این جاده یک بحث کارشناسی دارد. محیط‌‌زیست از منطقه بازدید کرده است اما با توجه به اینکه آنجا البرز مرکزی است و پوشش زیاد دارد، به اعتقاد خود من و تیم ما که کمیته فنی دارد، فکر نکنم این کار امکان‌پذیر باشد البته تیم فنی باید از منطقه بازدید کند.ملکی درباره وجود جاده در داخل طرح جنگلداری می‌گوید: این جاده شرایط خاص خودش را دارد. آنجا اصلاً زون حیات‌وحش البرز مرکزی است. پوشش گیاهی دارد. مسائل خاص خودش را دارد. فعلاً در حد حرف است.او به این پرسش که اگر مسئولان استانی با منابع‌ طبیعی مکاتبه کنند، با اجرای طرح موافقت می‌کنید یا خیر، اینگونه پاسخ می‌دهد: تا به حال اظهارنظری در این خصوص نکرده‌ام و نظردهی درباره این مسأله را به وقتش می‌سپاریم. من خودم نظر شخصی‌ام این است که موافق این موضوع نیستم اما یک بحث اداری هم وجود دارد و باید کارگروه‌های ما از منطقه بازدید کنند. فضا و پوشش را بینند. من مدت زیادی نیست که در اداره کل هستم، یک ماه است که اینجا هستم. چیزی که از تیم اداره کل شنیدم، این است که آنها هم شفاهی اعلام کرده‌اند که نظر مثبتی نسبت به احداث، مرمت یا آسفالت جاده ندارند.