روزنامه آرمان امروز
1401/05/04
تهران – رياض؛ عادي‌سازي مناسبات يا تنش‌زدايي حداقلي
«آرمان امروز» گسترش سيگنال‌هاي تنش‌زدايي ميان ايران و عربستان را در گفت‌وگو با کارشناس مسائل عربستان بررسي کرد آرمان امروز | گروه سياسي | پس از قريب به 6 سال و 7 ماه قطع مناسبات و تنش‌حداکثري ميان ايران و عربستان در مقام دو قدرت منطقه‌اي بزرگ در خاورميانه، در چند روز اخير سيگنال‌هاي مثبتي براي آغاز عصري جديد از مناسبات دو کشور در حال مخابره هستند. مناسبات ديپلماتيک تهران و رياض که پس از حمله خودسرانه تندروها به سفارت و کنسول‌گري عربستان در تهران و مشهد در 12 دي 1394 قطع شده بود، در يکسال و انديِ گذشته در مسير دتانت (تنش‌زدايي) قرار گرفته است. براي اولين بار در مي 2021 برهم صالح رئيس جمهوري عراق از ميزباني عراق در گفتگوهاي ايران و عربستان و مذاکره مستقيم بين دو کشور بعد از سال‌ها تيرگي روابط پرده برداشت و در ادامه شاهد بوديم که چهار دور مذاکره ميان مسئولان ايران و سعودي در بغداد برگزار شد. اما مهم‌ترين دور از مذاکرات ميان هيات نمايندگان ايراني و سعودي پس از چند ماه وقفه در دور پنجم مذاکرات ميان دو کشور در 21 آوريل 2022 (اول ارديبهشت 1401) با حضور نماينده دولت عراق در بغداد برگزار شد. که طي آن 10 يادداشت تفاهم ميان طرفين به امضا رسيد. در چنين فضاي مثبتي، در چند روز گذشته پالس‌هاي مثبتي مبني بر امکان آغاز قريب الوقوع گفت‌وگوها در سطح وزير خارجه ميان دو کشور مخابره شده که اميدها را به تنش‌زدايي بيش از پيش افزايش داده است. فواد حسين يک‌شنبه در گفت وگو با شبکه «رووداو» از علني شدن مذاکره ميان طرفين و نشست احتمالي در سطح وزيران خارجه سخن به ميان آورد. در اين سخنان دو نکته مهم قابل تامل است؛ يکي اينکه مذاکرات پس از چند دروه غير علني بودن، به نشست علني تغيير و سطح مذاکرات نيز به بالاترين سطح دستگاه ديپلماسي دو کشور ارتقا مي‌يابد. با نظر به اين اخبار اميدوارکننده «آرمان امروز» در راستاي پي‌گيري ابعاد احتمالي و چشم‌انداز عادي‌سازي مناسبات ميان دو کشور، با کامران کرمي، کارشناس مسائل عربستان و عضو گروه مطالعات خليج فارس در مرکز مطالعات استراتژيک خاورميانه گفت‌وگو داشته است.عراق همچنان کانون اصلي تنش‌زدايي ميان تهران و رياض است
کامران کرمي، در ارتباط با قوت گرفتن موضوع تنش‌زدايي ميان ايران و عربستان با توجه به تلاش‌هاي ديپلماتيک چند وقت اخير دولت عراق و سفر دوم الکاظمي به جده در چند هفته گذشته بر اين باور است که، بغداد در ادامه نقش ميانجي‌گرايانه و ميزبان مذاکرات ايران و عربستان در صدد است تا روند شکل گرفته در طول يک سال و اندي از شروع اين گفت وگوها را به يک تحول مهم همچون از سرگيري روابط دوجانبه تهران و رياض تبديل سازد. تنها در اين شرايط است که تلاش هاي بغداد ضمن به نتيجه رسيدن مي تواند حائز دستاوردهاي سياسي و امنيتي براي آن باشد. از اين زاويه بود که نخست وزير عراق تلاش نمود تا با انتقال پيام آن‌هم به فاصله کمي به پايتخت هاي ايران و عربستان، نتايج سفر خود را با مقامات ارشد دو کشور در ميان بگذارد.
بغداد و رياض قصد دارند نشان دهند سفر خاورميانه‌اي بايدن عليه تهران نبوده است
وي در ادامه پيرامون مطرح شدن تنش‌زدايي ميان دو کشور بعد از سفر منطقه‌اي جو بايدن به اسرائيل، فلسطين و عربستان، به خبرنگار «آرمان امروز» گفت: «لحاظ کردن تحولات در يک روند منطقه اي مي تواند به ما نشان دهد که ميان موضوعات چه سطحي از ارتباط و معنا وجود دارد يا ندارد. طبيعتا به دليل حضور عراق در نشست رياض همزمان با سفر بايدن به عربستان و زمزمه هاي طرح تشکيل ائتلاف منطقه‌اي باعث شد تا بسياري از بازيگران آمادگي خود را براي حضور کم هزينه در اين نشست به دليل تعارضات نقشي بالا ببرند. طبيعتا بغداد نيز ضمن مشارکت در اين نشست و سهيم شدن در برخي منافع آن، در تلاش بوده تا همچنان اين اطمينان را به ايران نشان دهد که مشارکت در اين نشست عليه منافع ايران نبوده است.
بن سلمان در جستجوي گرمي مناسبات نيست و مديريت تنش را دنبال مي‌کند
اين کارشناس مسائل عربستان در بخشي ديگر از اظهارات خود در ارتباط دلايل و چراي چرخش محمد بن سلمان در بحث تعامل با ايران از يک رويکرد انتقادي و ستيزه‌جويانه به موضوع نرمش و تعامل تاکيد کرد: « تغيير رويکرد محمد بن سلمان را بايد متاثر از سطوح مختلفي ارزيابي کرد اما دو متغير سطح نظام بين المللي يعني روي کار آمدن دموکرات‌ها و مسئله بازبيني روابط با عربستان نقش بسيار مهمي در گرايش محمد بن سلمان به تنش‌زدايي منطقه‌اي نه تنها با ايران، بلکه با ترکيه و قطر هم داشته است. به موازات تنش در روابط عربستان و آمريکا، زمينه‌ها براي ايجاد موازنه در روابط منطقه اي عربستان فراهم مي‌شود. متغير دوم سرريز بحران در سطح منطقه اي و تجربه افزايش بي‌سابقه سطح تنش عربستان با ايران دارد که خود را در تابستان داغ 2019 جلوه‌گر ساخت که منجر به هدفگيري تاسيسات آرامکو شد. اين نقطه عطفي در نگاه عربستان نسبت به پاسخ کوبنده ايران داشت که نقش مهمي در بازگشت عربستان از تصاعد بحران به سمت رقابت متعارف پيشين داشت. از اينرو بن سلمان درصدد ايجاد تعادل در روابط با ايران است که البته اين به معناي داشتن يک روابط گرم نيست، بلکه مديريت تنش‌ها است.»
سيگنال‌هاي موجود مي‌تواند زمينه‌ساز گذار از تنش‌زدايي به سوي عادي‌سازي مناسبات باشد
کرمي در ادامه تصريح کرد: «طبيعتا با توجه به نشانههايي که در هفته کنوني از سوي وزير خارجه عراق مبني بر تمايل وليعهد سعودي به برگزاري ديدار سياسي و علني ميان ايران و عربستان بروز کرده است و با توجه به پيشرفتي که در پنج دور مذاکرات امنيتي ميان تهران و رياض صورت گرفته است، مي توان انتظار داشت که با ديدار وزراي خارجه دو کشور و يا ديدار در سطح معاونين، شاهد پيشرفت ملموس به از سرگيري روابط دوجانبه بر مبناي يک جدول زماني باشيم. به اين معني که دو طرف زمينه را براي بازگشايي تدريجي سفارت‌خانه‌ها و سپس کنسول‌گري‌ها در مشهد و جده فراهم کنند. با تحقق چنين زمينه‌اي طبيعتا دو کشور موفق خواهند شد يک گام رو به جلو حرکت کرده و از تنش زدايي به سمت عادي‌سازي مناسبات گام بردارند.»
موانع موجود در مسير عادي‌سازي مناسبات بيشتر منطقه‌اي است
اين کارشناس مسائل عربستان در بخش ديگري از گفته‌هاي خود پيرامو.ن دشواري‌هاي موجود در عادي‌سازي مناسبات ميان ايران و عربستان تاکيد کرد: «ماهيت روابط عربستان و ايران به دليل برخورداري دو کشور از مولفههاي قدرت در سطح منطقه‌اي، رقابتي است و هرگونه مذاکره و گفت‌وگو صرفا مي‌تواند به مديريت روابط و کاستن از سطح تنش‌ها منجر شود. تنها زماني افق‌هاي بهينه و مطلوب روابط پديدار خواهد گشت، که تهران و رياض بتوانند به سمت يک موافقت‌نامه امنيت منطقه‌اي حرکت کنند که در آن تکليف کانون‌هاي تنش در روابط مشخص شده باشد. بدون چنين توافق نامه‌اي، روابط در بهترين حالت صرفا در سطح دوجانبه و بازگشايي سفارت‌خانه‌ها باقي خواهد ماند. از اينرو انتظار از گفت وگوهاي ايران و عربستان به ميزباني بغداد صرفا تاکتيکي و نه استراتژيک است و هدف آن مديريت کم هزينه تنش ها و بازگشت به رقابت متعارف پيشين است. وي در پايان در ارتباط با تاثيرات بحران اوکراين بر موضوع تنش‌زدايي ميان ايران و عربستان به خبرنگار «آرمان امروز» گفت: «سطح اثرپذيري مذاکرات ايران و عربستان سعودي بيش از آنکه ناشي از بحران اوکراين باشد، بيشتر متاثر از مذاکرات احياي برجام و راهبرد خاورميانه اي ايالات متحده است. مضاف بر اينکه روسيه در چارچوب يک قدرت شوراي امنيت همواره در قالب برخي طرح هاي امنيتي براي خليج فارس در تلاش بوده تا به نزديک کردن ديدگاه‌هاي ايران و عربستان کمک کند.»
سایر اخبار این روزنامه
دربی بزرگ تهران در هفته دوازدهم
تهران – رياض؛ عادي‌سازي مناسبات يا تنش‌زدايي حداقلي
پرداخت وام بدون ضامن؛ کي داده کي گرفته؟!
تحرکات جدید در میانه سرخوردگی‌ها
اختلال اینترنت، ارتباطی با برق شهر تهران ندارد
دوشنبه سياه بورس
به «بهشت» بیاورید، پولشان می‌کنیم!
86 میلیون دلار دولتی بدون مشتری!
آماده باش براي مقابله با سيل احتمالي در جنوب کشور
در استان فارس چه خبر است؟
«ماموريت ممکن»
تحرکات جدید در میانه سرخوردگی‌ها
