روزنامه اعتماد
1401/05/04
تغييرات اقليمي و امنيت انساني
جهان امروز درگير بحران تغييرات اقليمي است كه اگر در مقياس جهاني باشد، اقداماتي در مقياس جهاني را مي‌طلبد. مشكلات جهان امروز مانند بحران بين‌المللي اقتصادي سال ۲۰۰۸ يا همه‌گيري كوويد ۱۹ و مشكلات اقتصادي و اجتماعي ناشي از آن، سياستمداران را بيش از گذشته نسبت به تغييرات اقليمي بي‌توجه ساخته و آنچه مسلم است، اثرات مخرب اين تغييرات همچون سيلاب‌هاي ناگهاني، مهاجرت‌هاي گسترده، حاشيه‌نشيني و بحران ريزگردها در جوامع مختلف است. در كشور ما تغييرات اقليمي مشكلات بسياري را به بار آورده و به عنوان مثال تغييرات اقليمي در استان خوزستان با پيامدهايي همچون ريزگردها و دماي بالاي هوا و تنش آبي، امان اقتصادي و رواني مردم را بريده است. يا استان سيستان و بلوچستان كه به علت هجوم ريزگردها و فقدان آب شرب در برخي مناطق، سبب مهاجرت و خالي شدن سكونتگاه‌ها شده است.اما بحران خوزستان بخش كوچكي از ماجراي تغييرات اقليمي در سياره ماست، زيرا تغييرات اقليمي وراي مرزهاي جغرافيايي است و بحران‌هاي ديگر نظير آتش‌سوزي جنگل‌ها در كاليفرنيا و استراليا و جنگل‌هاي آمازون، بخش‌هاي عمده‌اي از بحران گرمايش جهاني است. شبكه‌اي بودن اين بحران و بين‌المللي بودن آن سبب شده تا رهبران سياسي جهان بارها و بارها در شهرهاي مختلف همچون پاريس، ورشو و گلاسكو گرد هم بيايند تا با ايجاد توافقنامه‌هاي بين‌المللي بتوانند چاره‌اي براي حل اين مشكل بين‌المللي بيابند. با خروج ايالات متحده امريكا از توافق اقليمي پاريس و عدم پايبندي ساير كشورها به تعهدشان در توافقنامه و همچنين ناكارآمدي عزم سياسي بيش از گذشته اين سوال مطرح مي‌شود كه چاره چيست؟! آيا بايد نشست و نظاره‌گر نابودي سياره زمين بود يا اين‌بار نوبت ساكنين اين كره خاكي است كه به عنوان صاحبان اصلي اين سياره، چاره‌اي براي ادامه حيات خود بينديشند. همان‌گونه كه اشاره شد اين بحران يك بحران جهاني است كه به صورت شبكه‌اي در سياره زمين گسترده شده است به شكلي كه يك اقدام مثبت يا منفي در يك نقطه، نقطه ديگر را متاثر مي‌سازد.جمعيت‌هاي ملي در سراسر دنيا در زير پرچم فدراسيون جهاني صليب سرخ و هلال‌احمر از ظرفيت خوبي براي ساماندهي داوطلبان و جوانان دغدغه‌مند برخوردارند. باورهايي كه نهضت جهاني صليب سرخ و هلال‌احمر به آنها پايبندند، وظايفي را براي داوطلبين هلال‌احمر و صليب سرخ ايجاب كرده كه به آنها توانمندي انجام اقدامات عملي و نظارتي و مطالبه‌گرانه موثري براي تغييرات اقليمي اعطا مي‌كند. اين جوامع با تكيه بر سرمايه اجتماعي بين‌المللي خود مي‌توانند از داوطلبان دغدغه‌مند براي محيط زيست در سراسر دنيا استفاده كنند و اين جوامع تحت يك برنامه منسجم بين‌المللي با ايجاد همبستگي لازم بين ملل مختلف بتوانند از اثرات شبكه‌اي اين فرآيند مخرب بكاهند.
با توجه به تغيير و تحولات اخير در بدنه تصميم‌سازي و اجرايي جمعيت هلال‌احمر ايران نظير عضويت رييس فراكسيون محيط زيست مجلس شوراي اسلامي در شوراي عالي جمعيت هلال‌احمر و تغيير ديدگاه در بدنه رياستي جمعيت به اهميت تغييرات اقليمي و با توجه به اثرات اين فرآيند محيط زيستي در كشور، اين جمعيت قدم‌هاي مناسبي در عرصه‌هاي مختلف مربوط به حفظ محيط زيست و كاهش اثرات تغييرات اقليمي در سطوح ملي و بين‌المللي برداشته است كه مي‌توان به ارايه پيشنهاد نمايندگان جمعيت هلال‌احمر جمهوري اسلامي ايران در مجمع عمومي فدراسيون جهاني مبني بر پيگيري مباحث مرتبط با تغييرات اقليمي با استفاده از ظرفيت جوانان و داوطلبان كه به تصويب هيات حاكمه فدراسيون يا سخنراني عضو سازمان جوانان جمعيت هلال‌احمر در خصوص اهميت تغييرات اقليمي در مجمع عمومي و همراه رييس جمعيت هلال‌احمر اشاره كرد. از جمله ديگر اين فعاليت‌ها مي‌توان پيوستن عضو جوان به عنوان نماينده رسمي اعضاي سازمان جوانان جمعيت هلال‌احمر، در شبكه جوانان جمعيت‌هاي ملي خاورميانه و شمال آفريقا در جايگاه دبير كميته تغييرات اقليمي را مورد توجه قرار داد و در نهايت تشكيل شوراي راهبردي تغييرات اقليمي در هلال‌احمر كه نمونه‌هاي ديگري از تلاش‌هاي انجام شده در اين راستاست.
اما نكته قابل توجه در بررسي طرح‌هاي محيط زيستي و تغييرات اقليمي هلال‌احمر اين است كه اين طرح‌ها عموما به صورت مقطعي اجرا شده و بعضا دستخوش برخورد سليقه‌اي مديران شده بدين گونه كه در بعضي مواقع آنها را پر رنگ و در برخي زمان‌ها آنان را كم‌رنگ يا متوقف مي‌كنند. فقدان يك برنامه راهبردي بلندمدت كه بتواند رهنمودي جامع براي امدادگران و مسوولان اين نهاد بشردوست باشد تا بتوانند با تكيه بر آن در فضاي بين‌المللي و ملي نقش‌آفريني كنند، برنامه‌ريزي براي كاهش اثرات اقليمي را با چالش جدي مواجه ساخته است. لازم به ذكر است كه فرآيند‌هاي طبيعي، فرآيندهايي بلندمدت هستند و نيازمند برنامه‌ريزي جامع و بلندمدت كه تاريخ شروع و پايان آن مشخص باشد و تشكيل كميته‌ها و امثال آن تنها بخشي از اين استراتژي است و اصلي‌ترين فرآيند، اقدام و عمل بلندمدت به عنوان يك ماموريت اصلي در هلال‌احمر ايران است، چراكه اين بحران جهاني كه در حال حاضر دامنگير كشور ما شده، عاملي است تا برخي سكونتگاه‌هاي انساني خالي از سكنه شوند كه اين امر خود موجبات افزايش مهاجرت و اسكان غير رسمي در حاشيه شهر‌ها را فراهم آورده و ادامه اين روند در نبود يك برنامه استراتژيك مي‌تواند خسارات زيان‌باري براي كشور به همراه داشته باشد.
در حال حاضر ما شاهد بخش بسيار كوچكي از اين خسارت عظيم هستيم و بدون ترديد با توجه به موقعيت جغرافيايي ايران و ابعاد مختلف اين بحران بين‌المللي، عدم ورود جدي هزينه سنگيني را براي دولت و ملت ايران به بار خواهد آورد.
به نظر مي‌رسد شوراي عالي جمعيت هلال‌احمر ايران به عنوان عالي‌ترين مرجع تصميم‌ساز در هلال‌احمر، با تدوين به موقع برنامه راهبردي براي حل اين بحران مي‌تواند گام موثري بردارد، چراكه بدون ترديد جمعيت هلال‌احمر ايران مي‌تواند با تكيه بر ظرفيت‌هاي موجود در داوطلبان و سرمايه اجتماعي و تجارب كسب شده طي يكصد سال اخير خود در كشور علاوه بر جلب نظر جامعه بين‌المللي از نيروهاي مردمي براي كاهش اثرات تغييرات اقليمي در كشورهاي محدوده خاورميانه و شمال آفريقا استفاده كند از سوي ديگر با توجه به سوابق جمعيت هلال‌احمر ايران در كمك‌رساني بين‌المللي، با تكيه بر تجارب گذشته و آزمون خطاهاي انجام شده در طرح‌هاي آبرساني به مناطق محروم، اين جمعيت مي‌تواند با يك برنامه‌ريزي هدفمند در محدوده خاورميانه و شمال آفريقا كه دچار تنش‌هاي مختلف محيط زيستي و سياسي و اقتصادي است و با رايزني بشردوستانه و تكيه بر توانمندي امدادي خود، تاثيرات بسزايي بر كاهش اثرات تغييرات اقليمي در منطقه داشته باشد و در يك كلام در بعد ملي مي‌تواند به عنوان يك نهاد بشردوست نقش ميانجي را ميان نهاد‌هاي مسوول ايفا كرده و نهاد‌هاي مختلف را با گفتماني انسان‌دوستانه دور يكديگر جمع كند.
سایر اخبار این روزنامه
ايستادگي در برابر تندروها
نبايد كسي بابت خلق هنري بازخواست شود
وقفنامه‌اي به مثابه منشور موزه‌داري و كتابداري
جاي خالي نوآوران سنت‌گرا
از سیاست سکوت دولت تا نگرانی منطقه از شکست مذاکرات
فرار نقدينگي از بورس
ماليات خانه‌هاي خالي در نقطه «صفر»
فرار نقدينگي از بورس
بهت اسراييل از اقدامات تند روسيه
فرق مانتو و پرايد
سرطان گذار از درد همنشيني با رنج
چاه ويل احياي درياچه اروميه
مرثيه‌اي به نام تنظيم خانواده در ايران
تغييرات اقليمي و امنيت انساني
