چشم‌انتظاری 21 میلیون هکتار زمین زراعی برای کشت دیم

تأمین امنیت غذایی یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های کشورهای مختلف جهان از جمله ایران محسوب می‌شود به طوری که این مقوله طی 10سال اخیر به‌دلیل خشکسالی و تغییرات اقلیمی و وقوع جنگ روسیه و اوکراین که دو قطب تولید محصولات کشاورزی محسوب می‌شوند، از اهمیت  زیادی برخوردار است. به طوری که با توجه به افزایش جمعیت کشور و محدودیت‌های صنعت کشاورزی دنیا و عدم تعادل در عدالت غذایی جمعیت جهان، کارشناسان معتقدند دیگر صرفاً تسلیحات نظامی ابزار رقابت کشورهای مختلف برای تسلط بر دیگر کشورها نیست و غذا نیز به این امر اضافه شده است.

​​​​​​امین محمودی
خبرنگار



تأمین امنیت غذایی یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های کشورهای مختلف جهان از جمله ایران محسوب می‌شود به طوری که این مقوله طی 10سال اخیر به‌دلیل خشکسالی و تغییرات اقلیمی از طرفی و وقوع جنگ روسیه و اوکراین که دو قطب تولید محصولات کشاورزی محسوب می‌شوند، از اهمیت  زیادی برخوردار است. به طوری که با توجه به افزایش جمعیت کشور و محدودیت‌های صنعت کشاورزی دنیا و عدم تعادل در عدالت غذایی جمعیت جهان، کارشناسان معتقدند دیگر صرفاً تسلیحات نظامی ابزار رقابت کشورهای مختلف برای تسلط بر دیگر کشورها نیست و غذا نیز به این امر اضافه شده است.
با این حال کمبود بارندگی سبب شده که کشورهای مختلف به سمت افزایش سرمایه‌گذاری روی دیم‌زارهای خود بروند و از اراضی بالقوه دیم خود در جهت تأمین امنیت غذایی و کشت بسیاری از محصولات کشاورزی استفاده کنند.
کشت دیم محصولات کشاورزی شیوه‌ای از کشت در مناطق دارای بارندگی اندک یا ناکافی است که متکی به آب باران بوده و آبیاری نمی‌شوند، از طرف دیگر موقعیت جغرافیایی فلات مرتفع ایران که روی کمربند نیمکره شمالی قرار گرفته دارای برخی محدودیت‌های اقلیمی در کشاورزی است. متوسط بارندگی در کشور ایران 247 میلیمتر در سال است، در حالی که بارندگی سالانه سطح کره زمین 850 میلیمتر در سال است و به عبارت دیگر می‌توان گفت ایران در حدود یک سوم بارندگی متوسط جهانی را دارد به همین دلیل لزوم توسعه کشت دیم در کشور بیش از پیش احساس می‌شود، به این منظور وزارت جهاد کشاورزی قرار است طرح جهش تولید در دیم‌زارها را برای تأمین امنیت غذایی به اجرا درآورد.
جزئیات اجرای طرح جهش تولید در دیم‌زارها
سید جواد ساداتی‌نژاد گفت: توسعه دیم‌زارها از راهکارهای مهم برای تأمین امنیت غذایی در کشور است و از سه نظر حائز اهمیت است؛ نخست آنکه مورد تأکید رهبر انقلاب بوده و بشدت پیگیری می‌شود و این نشانگر آن است که نگاه ژرفی در عالی‌ترین مقام کشور وجود دارد. نکته دوم اینکه ظرفیت‌های عظیم تولید در این بخش موجود است و سوم اینکه اجرای این طرح حمایت از کشاورزان نجیب دیم‌کار خواهد بود.
وی اضافه کرد: در دنیا کشت دیم اهمیت خاصی دارد اما در کشور ما تا حدودی فراموش شده است در حالی که فشار به آب‌های زیرزمینی و محیط‌‌زیست در شرایط دیم‌کاری بسیار کم است.
به گفته ساداتی‌نژاد امسال طرح جهش تولید در دیم‌زارهای کشور در سطح ۵.۲ میلیون هکتار با همت ستاد اجرایی فرمان امام(ره) برگزار و پیش‌بینی می‌شود که جهش بزرگی در تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی کشور ایجاد کند.
وزیر جهاد کشاورزی اضافه کرد: برای اجرای این طرح ۴۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است و این میزان مبلغ در سال اول اجرا برگشت می‌شود.
ساداتی‌نژاد ادامه داد: این طرح اتفاق بزرگی در بخش کشاورزی و امنیت غذایی کشور است زیرا در حال حاضر تنها ۸ درصد تولیدات کشاورزی ما از دیم‌زارها است در حالی که این رقم در دنیا ۶۰ تا ۷۰ درصد است.
وی با اشاره به اینکه ابتدا قرار شد امسال ۲.۴ میلیون هکتار به اجرای این طرح اضافه شود، گفت: اما در نهایت تصمیم‌گیری شد که علاوه‌بر این رقم ۱.۲ میلیون هکتار هم به‌صورت داوطلبانه در کشور اجرا شود که سطح کل اجرا به ۵ میلیون هکتار خواهد رسید.
وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه اجرای این طرح حداقل غذای ۲۰۰ هزار نفر را پوشش می‌دهد، ادامه داد: میانگین تولید در سطح دیم‌زارهای کشور ۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار است که بنا داریم با استفاده از بذرهای مناسب تولید در سطح را افزایش دهیم.
ساداتی‌نژاد با اشاره به اینکه امام راحل در سال‌های ۶۴ و ۶۵ به اهمیت تولید در دیم‌زارهای کشور تأکید کرده بودند، گفت: این مسأله اهمیت موضوع را نشان می‌دهد و ما پس از ۳۶ سال تازه می‌خواهیم این طرح را اجرا کنیم.
ظرفیت 21 میلیون هکتاری اراضی دیم برای تولید محصولات کشاورزی
داوود داداشی، کارشناس کشاورزی و امنیت غذایی در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص ظرفیت‌های توسعه کشت دیم اظهار کرد: حدود 21 میلیون هکتار اراضی دیم بالقوه کشاورزی برای زراعت در کشور وجود دارد که می‌توان از آنها برای تولید محصولات دیم همچون گندم، جو، کلزا، نخود و عدس استفاده کرد.
وی افزود: این پنج محصول بیشترین تولیدات کشاورزی دیمی را نیز در کشور به خود اختصاص داده‌اند، بنابراین اگر از میزان اراضی دیم با وضعیت فعلی استفاده کنیم بلاشک در این 5 محصول خودکفا خواهیم شد و علاوه‌بر این می‌توانیم مازاد تولید را به کشورهای همسایه صادر کنیم.
این کارشناس کشاورزی خاطرنشان کرد: برای تحقق این امر وزارت جهاد کشاورزی باید مقوله به‌زراعی و به‌نژادی (اصلاح بذور و ارقام محصولات کشاورزی) را در دستور کار خود قرار دهد چون در وضعیت فعلی در زمینه بذر به واردات وابسته هستیم.
داداشی تصریح کرد: هر ساله 70 درصد آب ناشی از بارندگی در کشور تبخیر می‌شود این در حالی است که با توسعه کشت دیم و پوشش گیاهی آب ناشی از بارندگی به دل سفره‌های زیرزمینی رفته و از تبخیر جلوگیری می‌کند به همین دلیل بالقوه کردن اراضی دیم نه تنها از میزان آب کشور نمی‌کاهد بلکه به آن نیز خواهد افزود.
وی گفت: علاوه‌بر 21 میلیون هکتار اراضی دیم برای زراعت، اراضی شیبدار دیگری در کشور وجود دارد که می‌توان آنها را به باغ‌های دیم تبدیل و محصولات کشاورزی و باغی دیگری تولید کرد و ظرفیت امنیت غذایی کشور را بالا برد.
دولت به کشاورزان دیم کار مشوق‌های تولید بدهد
مهدی سروی، کارشناس کشاورزی و امنیت غذایی در گفت‌وگو با «ایران» درخصوص ظرفیت‌های توسعه کشت دیم اظهار کرد:  بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله گندم، جو، ذرت، دانه‌های روغنی (کلزا، کنجد، گلرنگ) و حبوبات را می‌‌توانیم با کشت دیم تولید کنیم.
وی افزود: برای این مهم باید نهاده‌های مناسب و با کیفیت خصوصاً در مناطق کم بارش برای تولید تهیه شده، خاک ورزی مناسبی صورت گیرد و در نهایت اراضی بلااستفاده‌ای که در اختیار نهادها و ارگان‌های مختلف کشور است، به این امر اختصاص یابد.
سروی خاطرنشان کرد: استان‌های غربی و شمال غرب کشور بهترین مناطق کشور برای توسعه کشت دیم هستند، به این استان‌ها باید خراسان رضوی و شمالی را افزود، بنابراین به نظر می‌‌رسد دولت با مشوق‌ها و ارائه تسهیلات و نهاده‌های کافی به کشاورزان می‌‌تواند به این مهم برسد.