روزنامه آرمان امروز
1401/05/09
سايه بلاتکليفي برجام بر سفره مردم
جلال خوش‌چهره: توافق سال 2015 تکرار نميشودتکليف و سرنوشت برجام مساله کليدي سياست خارجي کشورمان در تمامي روزها و ماه‌هاي بعد از خروج «دونالد ترامپ» رئيس‌جمهور سابق آمريکا از اين توافق بوده است که در دولت سيزدهم هم پس از 8 دور مذاکرات وين همچنان به قوت خود باقي مانده است. اين موضوع در روزهاي اخير، پس ارائه پيش‌نويسي جديد از سوي «جوزپ بورل» مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا، ديگربار در ميان رسانه‌ها و افکار عمومي رونق گرفته است. در ارتباط با جديدترين تحولات اين موضوع مهم در سياست خارجي کشورمان، گسترش نيوز با «جلال خوش چهره» کارشناس مسائل بين‌الملل به گفت‌و‌گو پرداخته است.آنچه در پي مي‌خوانيد چکيده‌اي از اين گفت‌وگوست.
**
جلال خوش چهره، در رابطه با اينکه چه ميزان احتمال دارد طرفين برجام شکست توافق را اعلام کنند، اظهار کرد: بايد به خاطر داشت قضاوت درباره يک سياست با نتايج آن ارزش‌گذاري مي‌شود
. تيم ديپلماسي دولت کنوني وعده‌هايي در مورد مطالبات حداکثري پيرامون به نتيجه رسيدن مذاکرات داده بود اما وضع در حالت انجماد باقي مانده است. اين حالت بيش از آن که طرف‌هاي مذاکره کننده ايران را در منگنه يا بلاتکليفي قرار دهد، اقتصاد ايران و اوضاع را در حالت انجماد مي‌گذارد.
وي با بيان اينکه دولت پيرامون سياست هاي خود در مورد برجام بلاتکليف است، ادامه داد: بار بلا تکليفي دولت در برجام قطعا بر دوش مردم و امروز متوجه سفره‌هاي مردم است.
به نظر من تيم ديپلماسي جديد ما دو مشکل دارد: نخست اينکه که ترکيب تيم شامل افرادي است که سابقه مخالفت با برجام دارند. طبيعي است وقتي افرادي از ابتدا آهنگ ضد برجامي را دنبال کرده اند، امروز براي نتيجه‌گيري با امر بعيد روبرو مي‌شوند. دوم اينکه تيم جديد فاقد گونه ايده راهگشايي براي رسيدن به نقطه توافق بوده و هست. همين مهم سبب شده تا از يک سو موقعيت ايران در جامعه جهاني با مشکلاتي بيشتر روبرو شود و در اين‌حال اين وضع با سرنوشت جنگ اوکراين پيوند بخورد. متاسفانه گره خوردن اين دو موضوع با هم موجب بيشترين زيان شده است.
ايران به توافق 2015 باز نمي‌گردد
خوش چهره ادامه داد: تصور نمي‌کنم بتوان به توافق 2015 بازگشت. جامعه جهاني و موقعيت کنوني ايران به لحاظ زماني و توانمندي هسته‌اي و مواضع دولت‌هاي مذاکره کننده با ايران به شکلي نيست که توافق 2015 تکرار شود. فرصت‌هايي که مي‌شد در اختيار بگيريم از دست رفت. به‌ويژه بعد از استقرار دولت بايدن نتوانستيم از فرصت‌ها استفاده کنيم. برخلاف زماني که در مواضع اروپاييان و آمريکايي‌ها انشقاق وجود داشت، حالا شاهد مواضع مشترک و هم‌سويي کامل ميان آنها هستيم. همچنين برخي دولت هاي منطقه که مخالف برجام بودند يا به نوعي تلاش مي‌کردند منويات خود را در مذاکرات مؤثر کنند، امروز در وضع بهتري هستند. به هرحال تصور نمي‌کنم برجام ديگربار احيا شود؛ بلکه مذاکراتي با توافقاتي موقت در چارچوب خاص خود خواهد بود.
دور آخر مذاکرات واقع گرايانه بود
وي با تاکيد براينکه ميان تيم مذاکره کننده در سطوح ارشد اختلاف نظر وجود دارد، گفت: به نظرم دولت آقاي رئيسي و دستگاه ديپلماسي و تصميم‌گيران در وهله نخست بايد اختلاف نظر ميان خود را حل کنند. گرايشي که اصولا موافق گفت‌و‌گو نيست و عقيده دارد مي‌شود با گسترش روابط منطقه‌اي براي مثال در قفقاز، آسياي مرکزي، خاورميانه و خليج فارس از حلقه تحريم‌ها و مشکلات مربوط به عدم توافق برجامي عبور کرد. بخش ديگري که تا حدود زيادي تاثير گذار است، رويکرد واقع گرايانه نزديک به وزارت امور خارجه است. دور آخر گفت‌و‌گو هاي آقاي باقري کني در وين و دوحه چنين نماياند که رويکرد واقع گرايانه در مذاکرات پر رنگ شده است. اما در داخل ايران هنوز توافقي مشترک يا رسيدن به چارچوب‌هاي نظري مشترک در دسترس نيست. اين وضع، چشم انداز و با مشکل روبرو مي‌کند.
سايه تحريم‌ها بر سفره مردم
اين کارشناس سياسي بين‌الملل با بيان اينکه اقتصاد ايران با برجام و سياست خارجي گره خورده، افزود: آقاي رئيسي از ابتدا مساله جدا کردن روابط خارجي از مسائل داخلي را مطرح کرده بود؛ از جمله گفت‌و‌گوهاي هسته‌اي ايران. هوادارن اين رويکرد براين باور بودند که نبايد برجام را به سفره مردم گره زد. درحاليکه به زعم آنان اين نگاه در تقابل رويکرد دولت گذشته (حسن روحاني) بود. به باور دولت گذشته گره اصلي در مشکلات داخلي کشور روابط خارجي است و تا نتوانيم به وضعي عادي در روابط خارجي خود در جامعه جهاني بازگرديم، قادر نخواهيم بود به مشکلات اقتصادي خود و مشکلات مبتلابه آن در داخل فائق شويم. پيش‌تر، نگاه آقاي رئيسي بر اين بود که مي‌شود با گسترش روابط با همسايگانمان اوضاع را مديريت کرد و به نتيجه رسيد. اما تجربه يک سال گذشته دولت و آنچه مردم در سفره‌هاي خود با آن روبرو هستند، براين واقعيت اشاره مستقيم دارد که تحريم‌ها گره اصلي است و نه تنها وضعيت تورمي بلکه در وضعيت کسب و کار و زندگي روزمره مردم، بايد سياست خارجي و روابط خارجي در اولويت باشد.
خوش چهره ادامه داد: يکي از نقطه اختلاف‌هاي برجامي در اين است که آيا شرق مي‌تواند جايگزين غرب باشد؟ برخي عقيده دارند اگر ما تمامي تخم مرغ هايمان را در يک سبد و در رويکرد شرقي قرار دهيم و سياست موازنه منفي خود را نقض کنيم به جايگاه بهتري مي رسيم و از حيث امنيتي و اقتصادي وضع بهتري خواهيم داشت. سخن اين است؛ نگاه به شرق چه مختصاتي دارد؟ اعضاي بلوک شرق چه کساني هستند؟ روسيه در حال حاضر در يک رقابت توسعه طلبانه امپرياليستي با غرب قرار داد و در مقابله با توسعه طلبي ارضي ناتو است. برخلاف دوران اتحاد جماهير شوروي که مي‌شد باري از ارزش‌هاي ايدئولوژيک مارکسيستي براي آن قائل بود، امروز آنچه که روسيه مدعي آن است، فاقد بار ارزشي است. در واقع بيشتر نبرد غول‌ها براي حفظ و تثبيت جايگاه خود در جامعه جهاني هستند. به عبارت ديگر آنچه جريان دارد تنها رقابت دو ابر قدرت است. دو غول که مقابل هم قرار گرفته‌اند و باز ديواري آهنين بين آن ها در حال ايجاد شدن است.
طبيعي است که اين دعوا و اختلاف بين قدرت‌ها است اما بسياري از کشورهاي در حال توسعه با تجربه‌اي که از دوران جنگ سرد و پس از آن به دست آورده‌اند، امروز بسيار هوشيارانه به اين رقابت نگاه مي‌کنند و سعي دارند موضعي بي‌طرف بگيرند. آنها درصددند از فرصت‌هايي که در گسل رقابت بين قدرت ها ايجاد شده به نفع خود بهره‌برداري کنند.
سایر اخبار این روزنامه
مسئولان تدابیر لازم را برای ترمیم آسیب‌های سیل بکار ببندند
سایه انتصاب یک داماد دیگر بر صندوق ذخیره فرهنگیان
متوليان فرهنگي اين کاره نيستند
پوپولیسم و بهره‌گیری برخی ها از فاجعه سیل
تقلید خطرناک از الگوی سریلانکایی در عراق
آب درهاون کوبیدن مکرون برای احیای برجام
از مطالبه‌گري تا کنشگري شهري
روش جديد محاسبه حق الزحمه مشاوران املاک
سايه بلاتکليفي برجام بر سفره مردم
پله برقي‌هاي خطرآفرين مترو با 7 مجروح
تدوین پیش نویس لایحه جامع حمایت از ایرانیان خارج از کشور
سیلاب‌های اخیر 5/9میلیون مترمکعب به ذخایر آبی استان تهران اضافه کرد
