روزنامه آرمان امروز
1401/05/10
حراج نخبه‌ها در وضعیت قرمز
اگر مجلس و دولت مسئله اشتغال نيروهاي تخصصي و نخبه را در دستور کار قرار ندهد در آينده با مشکل جدي مواجه خواهيم شد يک مطالعه با عنوان «بررسي چگونگي بکارگيري نيروي انساني» در سازمان‌ها که در دانشگاه قايم‌شهر انجام شده است نشان مي‌دهد که از 11 دليل عنوان شده براي کاهش بهره‌وري مجموعه‌ها 3 دليل آن به صورت مستقيم به عدم به کارگيري نيروي‌انساني متخصص در فرصت‌هاي شغلي مختلف بر مي‌گردد. به باور کارشناسان اين وضعيت شرايط نامناسبي را در کشور به وجود آورده است. از تشديد افزايش مهاجرت در ميان قشر تحصيل کرده تا پايين رفتن نرخ بهره‌وري در ميان نهادها و سازمان‌هاي دولتي و غيردولتي همه مي‌تواند ريشه‌اي در عدم به کارگيري نيروهاي متخصص در فرصت‌هاي شغلي مختلف باشد و آسيب اين مساله عدم توسعه‌يافتگي کشور در بلندمدت خواهد بود. اين در حالي است که طبق اعلام مراجع رسمي، سال 1391، مجموع داوطلبان كنكور يك ميليون و 66 هزار و 141 نفر بوده كه در سال 1401، اين عدد با رشد 39.6 درصدي، به يك ميليون و 489 هزار و 220 نفر افزايش يافته اما تغيير نگران‌كننده در آزمون امسال، كاهش 44 درصدي داوطلبان گروه رياضي نسبت به آزمون سراسري سال 1391 است علاوه بر آنكه سال 1391، 24.3 درصد از كل داوطلبان، ورودي گروه رياضي بوده‌اند كه در آزمون سال جاري، اين عدد به 9.7 درصد كاهش يافته است.كاهش 44 درصدي تعداد داوطلبان گروه رياضي در آزمون سراسري امسال در حالي است كه تعداد داوطلبان در گروه زبان‌هاي خارجي در كنكور 1401 نسبت به سال 1391، افزايش 1383.8 درصدي، در گروه تجربي افزايش 27.7 درصدي، در گروه علوم انساني افزايش 26.8 درصدي و در گروه هنر افزايش 803.6 درصدي دارد. داوطلبان شركت‌كننده در گروه رياضي، همان نخبگاني هستند كه با ادامه تحصيل در رشته‌هاي علوم پايه، فني و مهندسي، در توسعه پايدار كشور نقش‌آفريني مي‌كنند. به نظر مي‌رسد بخشي از افزايش 1383 درصدي تعداد داوطلبان در گروه زبان‌هاي خارجي در آزمون سراسري امسال، سرريز همين نخبگان است كه آخرين قدم‌ها را براي كوچ به دانشگاه‌هاي درجه يك جهان برمي‌دارند. در حالي كه يكي از عوامل موثر در افزايش داوطلبان گروه آزمايشي علوم انساني، فراگير شدن محروميت آموزشي در نقاط كم‌برخوردار و توسعه‌نيافته و محدود شدن انتخاب دانش‌آموزان اين مناطق به زيرگروه‌هاي دانشگاهي علوم انساني است، افزايش سودآوري اشتغال به پزشكي، دندانپزشكي و پيراپزشكي در كشور و تسهيل جذب فارغ‌التحصيلان اين رشته‌ها در بازار كار كشورهاي همسايه طي سالهاي اخير نيز، مي‌تواند از عوامل تاثيرگذار در تغييرات آماري اين گروه‌هاي آزمايشي در آزمون سراسري امسال باشد.
تغييرات در تعداد داوطلبان گروه‌هاي آزمون سراسري امسال ، هيچ مشابهي طي سالهاي بعد از آزمون سراسري 1391 ندارد. كاهش داوطلبان گروه رياضي در آزمون 1401، يك اتفاق بي‌سابقه در دهه اخير بود و طي هفته‌هاي گذشته و پيش و پس از برگزاري كنكور سراسري، مسوولاني از وزارت علوم، سازمان سنجش آموزش كشور، وزارت آموزش و پرورش و نهادهاي مرتبط با توسعه علمي كشور، بابت اين كاهش ابراز نگراني كردند. اما تغييرات عددي در باقي گروه‌هاي آزمون هم پيام‌هاي خاص و در جاي خود؛ نگران‌كننده دارد. صرف‌نظر از اينكه تعدادي از پذيرفته‌شدگان گروه تجربي هم مي‌توانند در رشته‌هاي علوم پايه ادامه تحصيل بدهند اما هدفگذاري داوطلبان گروه تجربي، معمولا رشته‌هاي پزشكي، دندانپزشكي و پيراپزشكي است؛ رشته‌هايي پولساز كه آينده شغلي و مالي دانشجو را تضمين كرده و جايگاه اجتماعي او را هم به رديف اول جدول قشر‌بندي كشور ارتقا مي‌دهد. تغيير مسير هدفگذاري جوانان ايران براي ورود به رشته‌هاي پولساز گروه پزشكي و دندانپزشكي و پيراپزشكي كه الزاما لذت تمام و كمالي هم به دست نمي‌دهد اما حداقل آينده مالي دانشجو را تضمين مي‌كند، بلايي بوده كه در همين بازه 10 ساله، در همين كشور و با آموزه‌هاي همين نظام‌هاي آموزشي مشغول به تبديل دانش‌آموزان به ربات‌هاي تست‌زن و در همين گودِ اشباع از چالش‌هاي سياسي و اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي بر سر سرمايه انساني آمده است.
نخبه‌ها كجا مي‌روند؟
رصدخانه مهاجرت ايران، شهريور 1400، نتايج يكي از طرح‌هاي پژوهشي خود را منتشر كرد. اين پژوهش طي ماه‌هاي بهمن 1399 تا خرداد 1400 - ماه‌هاي پاياني فعاليت دولت دوازدهم - در ميان 4 گروه از دانش‌آموختگان دانشگاهي- دانشجويان و فارغ‌التحصيلان، پزشكان و پرستاران، استادان دانشگاه، محققان و پژوهشگران و فعالان كسب و كارهاي نو (استارتآپها) و با هدف بررسي چرايي تصميم به مهاجرت در ميان جمعيت تحصيلكرده كشور انجام شد. حجم كلي جمعيت پاسخگويان 2776 نفر بود در حالي كه بيشترين تعداد پاسخگويان از دانشجويان و فارغ‌التحصيلان دانشگاه (2065 نفر) و در گروه سني 20 تا 30 سال و مجرد بودند. به استناد نتايج اين پژوهش، 40 درصد دانشجويان، 25 درصد پزشكان و پرستاران، 53 درصد استادان، محققان و پژوهشگران و 43 درصد فعالان استارتآپها مايل به مهاجرت بودند. 71 درصد پزشكان و پرستاران، 58 درصد دانشجويان و فارغ‌التحصيلان دانشگاه، 59 درصد استادان، محققان و پژوهشگران و 23 درصد فعالان استارتآپها، شرايط كلي كشور را در تصميم به مهاجرت موثر مي‌دانستند. 73 درصد پزشكان و پرستاران، 59 درصد دانشجويان و فارغ‌التحصيلان، 69 درصد استادان دانشگاه، محققان و پژوهشگران و 59 درصد فعالان استارتآپها اثرات اقتصادي ناشي از تورم را علت تصميم به مهاجرت اعلام كرده بودند. هر 4 گروه پاسخگو، بي‌ثباتي اقتصادي- اجتماعي كشور و نااميدي از اصلاح امور كشور را دليل اصلي تصميم به مهاجرت عنوان كرده بودند اما شيوه حكمراني و مملكت‌داري، نااميدي نسبت به آينده، اميد به زندگي بهتر در خارج از كشور، آزادي‌هاي فردي و اجتماعي، كاهش ارزش پول ملي، درآمد پايين، آينده مبهم و عدم امكان برنامه‌ريزي بلندمدت، امكان شاد زندگي كردن و سلامت اخلاقي جامعه دلايل ديگري بود كه پاسخگويان به عنوان عامل موثر در تصميم به مهاجرت برشمرده بودند. كمتر از 25 درصد پاسخگويان تصميم به ماندن در كشور داشتند و كمتر از 13 درصد پاسخگويان مايل به بازگشت به وطن بودند در حالي كه 23 الي 55 درصد پاسخ‌دهندگان از تصميم به مهاجرت دايم به كشور مقصد مي‌گفتند. در اين پژوهش، از پاسخ‌دهندگان پرسيده شد «تصور شما از آينده كشور چيست؟» 58 درصد پزشكان و پرستاران و 46 درصد دانشجويان و فارغ‌التحصيلان، آينده كشور را بسيار بد پيش‌بيني كرده بودند.
اعلام خطر مي‌کنيم
ولي اسماعيلي، نائب رئيس کميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي به رکنا گفت: نهادهايي که تخصصي هستند بايد از مديراني که آگاهي و علم در اين حوزه دارند، بهره‌مند شوند زيرا عدم التزام به اين مساله مي‌تواند به نيروي انساني موجود درآن نهاد ضربه اساسي وارد کند. وي با اشاره به افزايش نرخ مهاجرت در کشور طي سالهاي گذشته گفت: در همين زمينه مجلس طي انتخاباتي اعضاي هيات تحقيق و تفحص از سازمان تامين اجتماعي را مشخص مي‌کند. نائب رئيس کميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي اضافه کرد: اين مساله همچنين باعث افزايش مهاجرت نخبگان و بدنه کارشناسي کشور مي‌شود و نااميدي را در کشور گسترش مي‌دهد. من به عنوان يکي از اعضاي کميسيون اجتماعي مجلس در اين خصوص اعلام خطر مي‌کنم و اگر مجلس و دولت باهمديگر مساله اشتغال نيروهاي تخصصي و نخبه را در دستور کار قرار ندهند ما در آينده با مشکل جدي مواجه خواهيم شد. لزوم توجه به شرکت‌هاي دانش بنيان براي توجه به اشتغال نيروهاي تخصصي و افزايش توليد در کشور بسيار مهم است و لازم است دولت و مجلس در اين خصوص هماهنگ‌تر عمل کنند.
سایر اخبار این روزنامه
آمادگی تهران برای بازگشت سریع به میز «وین»
حقوق بازنشستگان سکوت دولت و اخبار ضدونقيض
امیر اشرف آریان‌پور؛ ساده، مهربان و روان
انتظار تهران از آژانس در قبال برنامه اتمی تل‌آویو
رويا فروشان مسکن
کنش‌های متناقض «گروسی» و ضرورت هشیاری تهران
کیمیایی بزرگترین قربانی جریان ژورنالیستی
سردار بي سر پس از 8 سال به وطن باز گشت
حراج نخبه‌ها در وضعیت قرمز
خاک ايران را عريان نکنيم
امیر اشرف آریان‌پور؛ ساده، مهربان و روان
امدادرسانی چادرملو به مناطق سیل زده استان یزد
پاسخ ایران به تیراندازی و اقدام‌های تحریک‌آمیز طالبان
