تأمین خسارات سیل

نعمت احمدی حقوقدان  
 
 
 


تغيير اقليم بيشترين خسارت را به بخش کشاورزي وارد مي‌کند؛ چه خساراتي که ناشي از تغيير ناگهاني آب و هوا که منجر به تنش در گياه مي‌شود و چه خساراتي که به زيرساخت‌هاي مزارع و باغ‌ها و کانال‌ها و لوله‌ها و چاه‌ها و قنوات وارد مي‌آيد. 18 استان و به‌تازگي گفته مي‌شود 21 استان درگير سيل بوده‌اند و تقريباً در همه استان‌ها بخش‌هاي کشاورزي بيشتر از ساير بخش‌ها خسارت ديده است، دام‌هاي شناور بر روي آب، درختان از ريشه کنده شده، زير آب رفتن درختان و از بين رفتن محصولات زراعي، اين بخش عادي و تصويري است که از ويدئوها و تلفن‌هاي همراه و فيلمبرداري خبرگزاري‌ها مي‌بينيد، مانند تصادفي که شما در صحنه حادثه فردي مجروح و مضروب را مي‌بينيد اما از درد و نقص عضو و از کارافتادگي او فعلاً نشانه‌اي حداقل در صحنه ديده نمي‌شود. آقاي سيدجواد ساداتي‌نژاد، وزير کشاورزي در جلسه مديريت ستاد بحران وزارت جهاد کشاورزي در خصوص سيل اخير حداقل در 16 استان و تعيين ميزان خسارات در فاز اول پيش‌بيني کرده است که بيش از 6 هزار ميليارد تومان در حوزه‌هاي مختلف کشاورزي اعم از دام، طيور، عشاير، قنوات، زنبورعسل، باغ‌ها و شبکه‌هاي آبياري خسارت وارد شده است. به باور نگارنده روزهاي سختي پيش روي کشاورزان خسارت ديده است و بعضاً با توجه به نوع خسارت نمي‌توانند با هر هزينه‌اي به وضع اوليه برگردند، باغداري که ساليان سال هزينه کرده تا درختان باغش مثمر شوند و سيل ناگهان درخت‌ها را از ريشه درآورده يا آنقدر آسيب جدي به تنه و ريشه درختان وارد آمده که يکي دو ماه بعد تازه تأثير منفي حادثه پيدا مي‌شود و درختان مي‌خشکند علاوه بر آن لايروبي، تسطيح و حذف لايه‌هاي گل و سنگ و چوبي که سطح مزارع و باغ‌ها را پوشانده است جداي از هزينه بالايي که دارد، زمان کاشت و داشت را هم به‌هم مي‌زند، باغداري که همه سرمايه‌اش چند هکتار باغي است که در مثلاً استان‌هاي کرمان و يزد احداث کرده با اين سيل همه سرمايه اش از دست رفته است حتي اگر آسيبي به درختان نرسيده باشد محصول امسال اگر از سرماي بهاره آسيب نديده باشد با اين سيل و بارش‌هاي رگباري از بين رفته، سطح باغ به وسيله لايه‌هاي گل ناهموار شده است. حرکت آب در مسيل‌هايي که سال‌ها روان آبي به خود نديده‌اند و انباشته از سنگ و چوب و پلاستيک‌هاي رها شده در طبيعتند خاک باغ و مزرعه را تبديل به محل انباشت انواع و اقسام اجسامي کرده است که بيرون بردن آنها از باغ و مزارع هزينه‌هاي هنگفتي مي‌طلبد که از توان کشاورز و باغدار خارج است . در سيل اخير برآورده شده است که به بيش از 900 هزار هکتار اراضي 110 هزار هکتار از باغ‌ها در 19 استان بيش از 10 تا 100 درصد خسارت ديده‌اند. حجم خسارات به قدري وسيع است که بودجه ساليانه مربوط به حوادث غيرمترقبه که برابر آيين‌نامه ماده 10 قانون تنظيم بخشي از مقررات مالي دولت تا يک درصد از بودجه ساليانه را مي‌توان به تأمين خسارات حوادث غير مترقبه اختصاص داد جوابگوي تأمين خسارات وارده نيست. در کشور بيمه حوادث خصوصاً در بخش کشاورزي نتوانسته پاسخگوي کشاورز بيمه‌گزار باشد و نوع برآورد خسارت و زمان دريافت حق بيمه و پرداخت خسارت آنچنان ناهمگون است که برخي از کشاورزان عطاي بيمه را به لقاي آن بخشيده‌اند. دولت و مجلس بايد راهکاري پيدا کنند که کشاورز و باغدار منافع خود را در بيمه کردن محصولات کشاروزي بداند. سخن آخر اينکه خطابم به نمايندگان مجلس است که بايد سراغ صندوق توسعه ملي برويد و با طرحي دوفوريتي و حتي سه فوريتي دست دولت را باز بگذارند تا از صندوق توسعه ملي اعتباري در اختيار دولت قرار گيرد که با توجه به گستردگي سيل در بيش از 20 استان کشور و ميزان خسارات وارده به زيرساخت‌ها و مهم‌تر از آن پرداخت خسارت فوري به آن بخش از خسارت ديدگان اعم از خسارات وارده به اماکن مسکوني، زيرساخت‌هاي شهري و مهم‌تر از آن بخش کشاورزي که بعضاً تا 100 درصد آسيب ديده‌اند به مرحله عملي وارد شوند تا آسيب ديدگان در بخش‌هاي مختلف بتوانند به وضع خود اندکي سروسامان بدهند.