روزنامه ایران
1401/05/13
زنگ خطر برای واشنگتن
گروه سیاسی/ شاید بیست سال قبل که ایالات متحده با حمله به دو کشور افغانستان و عراق خود را به عنوان تنها ابرقدرت جهانی که ردای هژمونی بر تن دارد معرفی می‌کرد، کمتر کشوری در دنیا تصور می‌کرد بزودی قدرت قابل توجه این کشور به افول کشیده شود و دیگر کشورها، دو دهه بعد به ائتلاف‌سازی برای توازن‌بخشی در مقابل این قدرت مشغول شوند. ایران از معدود کشورهایی بود که همان زمان با اقدامات جنگ‌طلبانه این رژیم مخالفت کرد و در مقابل طراحی تهدیدآمیز جورج بوش با عنوان «یا با ما یا با تروریست‌ها» جانب هیچ کدام را نگرفت. با وجود تهدیدهای امریکا و روزافزون شدن ناامنی در مرزهای شرقی و غربی ایران، کشورمان علاوه بر حفظ امنیت خود، مقتدرانه در مقابل اقدامات قلدرمآبانه ایالات متحده ایستادگی کرد. همین عملکرد موفق ایران باعث شد تا علاوه بر افزایش قدرت نرم و سخت ملی، جایگاه بین‌المللی کشور نیز نزد دولت‌های مختلف جهانی به‌خصوص کشورهایی که رقیب یا دشمن ایالات متحده قلمداد می‌شوند، روز به روز بیشتر مورد توجه قرار گیرد.سه چالش خارجی امریکا
امریکایی‌ها به عنوان هژمونی دیروز در برابر دنیای جدید که نظمی چندقطبی در برابر نظم تک‌قطبی را مطالبه می‌کند، سعی در مقاومت دارند. اگر تا دیروز تنها ایران بود که به عنوان چالشی مهم علیه اقدامات یکجانبه امریکا در منطقه غرب آسیا معرفی می‌شد، اکنون دیگر کشورها در مناطق مختلف جهان نیز تعارض منافع جدی با این کشور دارند. ایالات متحده قبلاً در پرتو قدرت فزاینده خود می‌توانست به اجماع‌سازی علیه کشورمان دست بزند، اما امروز دیگر توان چنین کاری را ندارد و تهران توانسته است قدرت خود را بر اراده این رژیم تحمیل کند. اکنون ایالات متحده در سه حوزه جغرافیایی چالش جدی در برابر خود می‌بیند؛ در منطقه غرب آسیا این کشور مجبور شده به بهانه توافق با طالبان از کشورهایی مانند افغانستان متواری شود و همچنین در برابر پروژه اخراج خود در منطقه که توسط ایران طراحی شده، هزینه‌های بالایی را متحمل شود. ناتوانی امریکا در تجزیه منطقه حتی باعث شده است که رژیم‌های مرتجع منطقه نیز برای بهبود روابط با ایران و گسترش رابطه با قدرت‌های جدید جهانی دست به کار شوند.
از خاورمیانه تا شرق اروپا
در شرق اروپا نیز پیشروی‌های ناتو به سد روسیه برخورد کرده و تخاصم بین غرب و روسیه در اوکراین به بحران انرژی در اروپا و حتی افزایش هزینه‌ها در امریکا کشیده شده است. هنوز تکلیف زمستان سخت غربی‌ها در پرتو تنش با مسکو مشخص نشده که با سفر رئیس مجلس نمایندگان امریکا به تایوان، تنشی جدید بین امریکا با دومین قدرت اقتصادی جهان یعنی چین بر دور تند دوران گذار در نظام بین‌الملل تأثیر گذاشته است. این مسأله و حمایت ایران و روسیه از سیاست «چین واحد» و تعلق تایوان به چین بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل و حتی اسناد بین واشنگتن و پکن، باعث شده تا این سه قدرت به یکدیگر نزدیک‌تر شوند. تحولات رخ داده جهانی نشان می‌دهد، تهران، مسکو و پکن که در حال آماده شدن برای رزمایش نظامی در چند ده کیلومتری خاک امریکا و در آب‌های ونزوئلا هستند، امروز وارد مرحله‌‌ای بدیع از تعاملات شده‌اند.
اکنون سناریویی که برژینسکی، وزیر خارجه اسبق امریکا نگران آن بود در حال تحقق یافتن است. این نظریه‌پرداز تاریخ امریکا در کتاب «صفحه شطرنج بزرگ: برتری امریکا و الزامات ژئواستراتژیک آن» نوشته بود: «خطرناک‌ترین سناریو، ائتلاف بزرگ ضد هژمونیک میان چین، روسیه و شاید ایران است که نه با ایدئولوژی بلکه به دلیل نارضایتی [از غرب] متحد می‌شوند.»
چالش بدون راه حل
این تحولات از دید رسانه‌های جهانی مغفول نمانده است. روز گذشته روزنامه نیویورک‌تایمز با اشاره به تنش جدید در روابط چین و امریکا در سایه سفر نانسی پلوسی به تایوان عنوان کرد که مواضع مشترک ایران، روسیه و چین علیه امریکا باعث شده تا روابط این سه کشور بیش از پیش تقویت شود و این چالشی برای واشنگتن محسوب میشود. به گزارش ایرنا، این روزنامه امریکایی با اشاره به سفر اخیر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به ایران و چین نوشت: این دو کشور ظاهراً دارای وجه مشترکی هستند؛ چین و ایران مانند روسیه، امریکا را دشمن می‌دانند. روسیه، چین و ایران سه کشور اصلی ائتلاف ضدامریکایی را تشکیل می‌دهند و به نظر می‌رسد به‌تازگی همکاری خود را افزایش داده‌اند.
معمای سخت واشنگتن
این گزارش ضمن اشاره به اینکه روابط نزدیک این سه کشور زنگ هشدار را به صدا در آورده، می‌افزاید: اگر هر سه آنها (ایران، روسیه و چین) تصمیم به رویارویی همزمان با امریکا بگیرند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ نیویورک‌تایمز با اشاره به حمله اخیر روسیه به اوکراین، تداوم ابهامات در مورد مذاکرات مربوط به توافق هسته‌ای با ایران و حساسیت چین در قبال تایوان نوشت: فکر کردن به این موضوع قابل قبول است که اگر هر سه این کشورها تصمیم به اقدام همزمان علیه امریکا بگیرند، درگیری بزرگی رخ خواهد داد که مدیریت آن آسان نیست.
این روزنامه همچنین با اشاره به سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان امریکا به تایوان با وجود هشدارهای چین نوشت: مقامات دولت بایدن به چین نسبت به هرگونه اقدام تهاجمی احتمالی هشدار داده‌اند. گزارش نیویورک‌تایمز در ادامه بیان می‌کند: امریکا در وضعیت کنونی با گزینه‌های دشواری مواجه بوده است؛ اگر پلوسی سفر خود به تایوان را لغو می‌کرد، خواسته‌های رهبران تایوان را نادیده می‌گرفت اما این دیدار مشروعیت تایوان در عرصه بین‌المللی را تقویت کرد. همان‌طور که ادوارد وانگ، خبرنگار روزنامه نیویورک‌تایمز گفت: «حامیان سفر پلوسی به تایوان چنین استدلال می‌کنند که امریکا این پیام را به پکن ارسال می‌کند که تایوان به اندازه کافی برای ما مهم است که در سطوح عالی با این کشور تعامل داشته باشیم.»
انتفاع سه کشور در ازای ضرر امریکا
در ادامه این گزارش آمده است: پوتین، امریکا و اروپای غربی را ضعیف قلمداد می‌کند. اگر چین باور کند امریکا در نهایت نمی‌تواند از تایوان دفاع کند، احتمال حمله به این کشور افزایش می‌یابد. در پایان این گزارش با اشاره به کمپین احتمالی ایران، روسیه و چین آمده است: سه کشور دارای اهداف مشترکی هستند که شامل کاهش نفوذ ژئوپلیتیکی امریکا، غرب اروپا، ژاپن و متحدانشان است. چین، ایران و روسیه در ماه‌های اخیر بویژه در زمینه خرید انرژی ایران و روسیه همکاری کرده‌اند. در شرایطی که امریکا مجبور است به طور همزمان با بحران‌های چندجانبه‌ای در سطح جهانی مواجه باشد این امر به نفع سه کشور تمام شده است.
قدردانی چین از ایران
گفتنی است، سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان امریکا به تایوان گفت: جمهوری اسلامی ایران احترام به تمامیت ارضی کشورها را از مبانی سیاست خارجی خود می‌داند و حمایت از سیاست چین واحد در این چهارچوب، تردیدناپذیر است. کنعانی رفتار تنش‌زای اخیر مقامات امریکا در مداخله در امور داخلی جمهوری خلق چین و نقض تمامیت ارضی آن کشور را نمونه‌ای از مداخلات امریکا در مناطق و کشورهای مختلف جهان دانست که حاصلی جز افزایش بی‌ثباتی و دامن زدن به اختلافات نداشته و از این رو محکوم است.«چانگ هوآ» سفیر جمهوری خلق چین پس از موضع ایران در پی سفر رئیس مجلس نمایندگان امریکا به تایوان در توئیتر نوشت: از محکومیت طرف ایرانی علیه اقدامات تحریک‌آمیز امریکا و مداخلات آن کشور در امور داخلی چین تمجید می‌کنیم.
