مردم را دست کم نگيريد

اشکان تقی پور
چند سالي است به سبب اختلاف سليقه‌هاي سياست‌مردان و عيان شدن آن در سطح جامعه، تحريم‌هاي قهري يکجانبه و شرايط سخت اقتصادي، گويي ناخواسته فرهنگ سياه انگاري، نه در حد کشمکش‌هاي معمول سياسي بلکه در وادي قضاوت مردم نسبت به يکديگر، تاريخ و تمدن و عملکرد دولت‌ها و رويکردهاي فرهنگي از ديربازِ تاريخ سرزمينمان تا‌کنون به‌گونه‌اي فزاينده خودنمايي مي‌کند. اگر نگوييم نوعي خود تحقيري، گونه‌اي از نقد شديداللحن غيرمنصفانه خودمان در هر حوزه‌اي باب شده است.
قطعا فارغ از هرگونه توهم توطئه، بخشي از اين تلاش براي نفوذِ نااميدي، استراتژي بيگانه ايران ستيز و عوامل آنهاست و بخش ديگر به شکل ناخواسته به سبب سوء‌مديريت‌هاي داخلي در کنارِ اثر تحريم‌هاي قهري يکجانبه است که در اساسي‌ترين نيازهاي زندگي مردم به‌ويژه حوزه اقتصاد خانواده تأثير گذاشته است. از ديگر سوي، مواردي مثل برجسته شدن دائمي مشکلاتي که به شکل‌هاي ديگر کمتر يا افزونتر در ديگر نقاط جهان هم ديده مي‌شود، يا اذعان نکردن منطقي و به موقعِ دولتمردان و مسئولان به کاستي‌ها با روشي سيستماتيک و اتخادِ روش اقناعي واحد براي مردم، کمبودِ جدي عذرخواهي مسئولان مسئوليت پذيري و اقرار به تقصير در مشکلاتي که لاجرم رخ مي‌دهد هم به پررنگ‌تر شدنِ اين سيکلِ توليد نااميدي بيفزاييد.  البته اين نکته را هم ناديده نگيريم که درگير جو حاکمِ نااميدي شدنِ بسياري از مردم علاوه بر لمس برخي مشکلات جدي اقتصادي ملموس، به واسطه خبرهاي بدي است که عمدتا فضاي مجازي جايگاه آن است و در برابر خبرهاي خوش که کم هم نيستند بسيار بيشتر ديده مي‌شوند. بر هيچ انديشمندي پوشيده نيست که اگر اميد از ملتي گرفته شود در کم‌آسيب‌ترين حالت، اکثرِ فرصت‌هاي رشد و توسعه از آن ملت سلب خواهد شد. پس بديهي است که با وجود تمام اِشکالات و معايب، وظيفه اصلي دولت و حاکميت و در کنار آن ملت آن است که باطل السحرِ ترويجِ نااميدي هم در کلام و مهم‌تر از آن در عمل ملموس باشند. پيرو همين استراتژي پس از سيل چند روز اخير در اين فضاي ترويج نااميدي و يکطرفه نشان دادنِ انحصاري کمبودها يا سوء مديريت‌ها که عمدتا در فضاي مجازي رخ مي‌دهد، شاهد‌مثال‌هايي بودم که غنيمت بود و کفر نعمت اگر براي ترويجِ اميد بدان نمي‌پرداختم. مواردي که بيان مي‌کند ملتي هستيم که اگر بخواهيم قطعا مي‌توانيم. همانگونه که در بسياري موارد خواسته‌ايم و انجام داده‌ايم.  فيلم‌هاي کوتاهي از چگونگي مهار سيلاب در مرودشت به وسيله کانال‌هاي آب تخت جمشيد که پرداخته نبوغِ مهندسي و ذهنِ آينده نگر و ساخته دست نياکان باستاني مان افزون بر 2 هزار سال پيش است دست به‌دست مي‌شود. به‌گونه‌اي که نشان مي‌دهد سيلاب شديد صدمه‌اي به اين مشهورترين اثر باستاني ايران و ميراث جهاني نمي‌زند. از سوي ديگر تصاويرِ پر شدن آب انبارهاي کهن دوران اسلامي تاريخ ايران در مناطق خشک فلات مرکزي سرزمينمان در اين روزها بيانگر شناخت دقيق نياکان انديشمندمان از احتمال حوادث طبيعي و چگونگي تبديل تهديدها به فرصت‌ها با تکيه بر علم مهندسي، هواشناسي، اقليم‌شناسي و نگرشِ آينده نگرانه است.
به اين فيلم‌ها چگونگي کمک کردن خلاق مأمور ساده شهرداري که خود و خانه و خانواده‌اش گرفتار سيل‌اند به بچه گربه در محاصر‌ه سيل و نجات آن را در حوزه استقرار ريشه‌دار و کهنِ اخلاقيات در فرهنگ يک ملت از ديرباز تاريخ را بيفزاييد. هر چند در اين مجال کوتاه به اهميت و کاربري سرمايه فرهنگي عظيم‌مان نمي‌پردازم که سخن در آن باره بسيار است و به همين يک مثال کوتاه قناعت کردم. در کنار اين موارد فقط در يک حوزه مرتبط با آب و آبرساني و کنترل منابع آبي وقتي به هنرمندي، جهان بيني، تخصص مهندسي ساختِ قنات‌ها يا همان کاريزهاي بي‌شمار سرزمينمان از هزاران سال پيش تا‌کنون براي استفاده بهينه از منابع آبي مي‌نگرم تمام آن سياه نمايي‌ها و نااميدي‌ها برايم رنگ مي‌بازد. مغرور نمي‌شوم زيرا مي‌دانم بسيار سوء مديريت و اشکال در وجودمان در قامت ملت و دولت وجود دارد که بايد به نيروي خردورزي و تعهد با توکل به پروردگار رفع شود و نيک مي‌دانم مصرع «هنر نزد ايرانيان است و بس» سروده فردوسي بزرگ هر چند دروغ نيست اما اغراق حماسي است که از اِلِمان‌هاي حماسه است که حماسه سراي بزرگ يک ملت با آگاهي از آن بر زبان شعر مي‌سرايد.  به دولتمردان و ملت بزرگمان پيشنهاد مي‌کنم که قدرت کم مانند خردورزي و توکل خود را که ايران را با وجود تمام مشکلات هزاران سال است ايران نگاه داشته است دست‌کم نگيرند و بدان ببالند و به پشتوانه آن با اتحاد و انسجام و درک متقابل و استفاده بهينه از تجربيات و دانش بومي و استفاده بهينه از تجربيات و دانسته‌هاي علمي جهاني همانگونه که در طول تاريخ توانسته‌اند باز هم بر مشکلات فائق آيند. دردسرها کم نيستند اما نيکي‌ها و نيک ورزي‌ها هم آنقدر هستند که با وايرال کردن آنها ديوِ نااميدي را درون و برون خودمان مأيوس کنيم.


*فعال حوزه مشارکت اجتماعي