روزنامه جوان

صدای ما رفت

در شامگاه آخرین روز از مرداد، هنر دوبله ایران یکی دیگر از ستاره‌های بی‌مانند خود را از دست داد. منوچهر اسماعیلی مردی که با صداسازی‌های استادانه‌اش به عنوان «مرد هزار صدا» شناخته شده‌بود، پس از یک دوره بیماری، بر اثر ایست قلبی در منزلش دیده از جهان فرو بست. صدای ماندگاری که نقش‌های سینمایی بسیاری را در ذهن مردم ایران جاودانه کرده‌بود، از میان ما رفت تا یکی از آخرین بازماندگان عصر طلایی دوبله ایران هم راه سفر از این دنیای فانی را در پیش بگیرد. اسماعیلی در هشتم فروردین سال ۱۳۱۸ در کرمانشاه متولد شده‌بود. وی در گفت و گویی که با موزه سینمای ایران در قالب تاریخ شفاهی سینما داشته، درباره زندگی خود گفته بود: «پدرم راننده بود و در سازمان برنامه و وزارت فرهنگ کار می‌کرد. هفت ساله بودم که از کرمانشاه به تهران آمدیم و در نواب زندگی می‌کردیم. در نوجوانی چند سالی به خاطر کار پدرم به اهواز رفتیم و در همان سا‌ل‌ها بود که علاقه من به سینما کم‌کم تبدیل به یک عشق و آرزو شد و برای اینکه از دایره سینما دور نمانم، به سینما اهواز می‌رفتم و فیلم می‌دیدم. یادم می‌آید روزی دیدم روی شیشه سینما آگهی استخدام یک خطاط را داده‌بود که امتحان دادم و قبول شدم و ماهی ۶۰ تومن حقوق برایم در نظر گرفتند که نصف حقوق پدرم در اهواز بود.»  اسماعیلی از سال ۱۳۳۶ برای گویندگی امتحان می‌دهد و برای سفر به ایتالیا انتخاب می‌شود. پدر وی به شدت با این کار مخالفت می‌کند، اما مادرش او را تشویق می‌کند. در نهایت وی که برای رفتن به ایتالیا از خانواده خداحافظی کرده‌بود، از سفر جا می‌ماند. وی کار دوبله را انتخاب می‌کند و برای اولین‌بار در یک دوبله صدای کفش بازیگران را در می‌آورد (افکت گویی می‌کند)، اما استعداد او باعث می‌شود تا استاد کسمایی (مدیردوبلاژ) نقش‌های مهم‌تری به او بدهد. وی درباره آن سال‌ها گفته‌است: «یادم می‌آید در فیلم خارجی «دروازه پاریس» زنده یاد علی کسمایی نقش بسیار سختی را به من داد که یادش به خیر پرویز دوایی هم مطلب خوبی درباره آن فیلم و دوبله من در مجله فردوسی نوشته بود.»
هنرمند فقید دوبله ایران درباره وسواس برای صداپیشگی و نوع کارش در دوبله بیان کرده‌بود: «هنوز هم بعد از این همه سال اگر بخواهم روی شخصیت فیلمی صحبت کنم، چندین بار فیلم را می‌بینم و آن را تحلیل می‌کنم که دو نقش باشد یا سه نقش. تمام شخصیت‌های فیلم را باید بشناسم و تا زمانی که مصداق آن‌ها را پیدا نکنم، دوبله آن را قبول نمی‌کنم و روال کاری‌ام بدین شکل است که برای هر کدام از شخصیت‌ها صدا و گویش انتخاب می‌کنم و ثمره آن را در همان اتاق کار بین همان آدم‌هایی که حضور دارند، می‌گیریم. همه می‌دانند که در مورد کار من می‌توانند آزادانه اظهار‌نظر کنند و هرگز جلوی نقد‌هایی که می‌تواند در روند کاری‌ام اثر مثبتی داشته باشد، نگرفته‌ام.»
اسماعیلی در طول حیات هنری خود در بیش از ۲۰۰ فیلم سینمایی و سریال صداپیشگی می‌کند. از وی در مراسم افتتاحیه سی و ششمین جشنواره فیلم فجر تقدیر می‌شود. وی در یکی از آخرین مصاحبه‌های تلویزیونی خود درباره هر دوبله می‌گوید: «ما یک نوع بازیگر دست بسته هستیم که در شرایطی که روی صندلی نشسته یا ایستاده‌ایم باید همان نقشی را که روی پرده ظاهر می‌شود، بازی کنیم.»
درگذشت منوچهر اسماعیلی به معنای خاموش شدن ستاره‌ای درخشان در آسمان دوبله ایران است. «جوان» در هفته گذشته طی مصاحبه با یکی از مدیران دوبلاژ جوان سینما به دلایل جایگزین نشدن صدای ستاره‌های قدیمی دوبله با صدا‌های جوان و آینده‌دار پرداخت. چرا اتفاقی که در دهه ۳۰ برای مرحوم اسماعیلی و چهره‌های ماندگاری مانند وی رخ داد و باعث شد در دهه ۴۰ عصر طلایی دوبله ایران آغاز شود، در سال‌های اخیر تکرار نشود؟ متأسفانه یکی از پاسخ‌ها به این سؤال، عدم تمایل چهره‌های ماندگار دوبله به آموزش جوانان با استعداد و راه دادن به آن‌ها برای ورود به عرصه‌های جدی دوبله است. اکنون جای خالی استاد بلامنازع تیپ‌سازی با صدا و دوبله همزمان برای چند کاراکتر، دوبله ایران را به شدت متضرر و مغموم می‌کند و مشخص نیست آیا کسی پیدا خواهد شد که جای منوچهر اسماعیلی، حسین عرفانی، چنگیز جلیلوند و بهرام زند را پر کند! تقدیر مقام معظم رهبری از صدای منوچهر اسماعیلی


مرحوم اسماعیلی علاوه بر دوبله فیلم، در اجرا و گویندگی برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی نیز فعالیت داشت. وی در برنامه رادیویی «از سرزمین نور» که سال ۷۳ از رادیو پخش شد و نمایشی رادیویی بر مبنای زندگی پیامبر اسلام (ص) بود، صداپیشگی داشت. عوامل این مجموعه رادیویی در همان سال با رهبر معظم انقلاب دیدار می‌کنند و ایشان ضمن تقدیر از تولید این نمایش رادیویی، به صدای خوب مرحوم اسماعیلی اشاره می‌کنند و می‌فرمایند: «صدا‌های برنامه هم انصافاً خیلی خوب است، حالا آقای مقامی و آقای اسماعیلی که صداهایشان از صدا‌های خیلی رایج و معروف است و هر کسی که با صداوسیما سر و کار دارد، زیاد شنیده است و هر دو هم انصافاً بهترین صداهاست، خیلی خیلی خوب است.» اسماعیلی همچنین در برنامه تلویزیونی «حدیث سرو» که به زندگی علمای بزرگ دین می‌پرداخت هم گویندگی کرد. مرد هزار صدا!
به مناسبت درگذشت اسماعیلی، تعدادی از نقش‌های ماندگار سینما و تلویزیون را که از سوی این هنرمند دوبله شده‌اند، مرور می‌کنیم.
مجموعه هزار دستان
در سریال خاطره‌انگیز هزار دستان که به کارگردانی علی حاتمی ساخته شد، مرحوم اسماعیلی سه نقش اصلی سریال یعنی «رضا تفنگچی» با بازی مرحوم جمشید مشایخی، «خان مظفر» با بازی عزت‌الله انتظامی و «شعبان استخوانی» با نقش‌آفرینی محمدعلی کشاورز و همچنین نقش فرعی «عمو نشاط» با بازی جمشید لایق را صدا‌پیشگی کرد.
فیلم سینمایی مادر
در فیلم سینمایی مادر که باز هم به نویسندگی و کارگردانی حاتمی ساخته شد، اسماعیلی در سه نقش اصلی «محمد علی، غلامرضا و جمال» به ترتیب با بازی کشاورز، اکبر عبدی و جمشید هاشم‌پور دوبله انجام داد.
فیلم سینمایی عقاب‌ها
در فیلم سینمایی عقاب‌ها یکی از شاهکار‌های سینمای دفاع مقدس، ساخته ساموئل خاچیکیان، مرحوم اسماعیلی به جای نقش اول فیلم یعنی سعید راد صداپیشگی داشت.
مجموعه تلویزیونی امام علی (ع)
در سریال امام علی (ع)، داریوش ارجمند در نقش مالک اشتر ظاهر شد و صداپیشگی این کاراکتر با اسماعیلی بود. این هنرمند همچنین نقش کوتاه «ابن‌مسعود» با بازی مشایخی را هم دوبله کرد.
فیلم سینمایی کمال‌الملک
در دیگر ساخته مرحوم حاتمی، اسماعیلی دو نقش اصلی فیلم یعنی «کمال‌الملک» و «ناصرالدین شاه» با بازی مشایخی و انتظامی را دوبله کرد.
فیلم سینمایی ناخدا خورشید
فیلم سینمایی ناخدا خورشید به کارگردانی ناصر تقوایی صدای ناخدا خورشید با بازی داریوش ارجمند با صداپیشگی اسماعیلی ماندگار شد.
مجموعه مردان آنجلس
نقش ماکسی‌میلیان، با بازی جعفر دهقان نقش اول سریال مردان آنجلس از جمله دیگر کار‌های مهم اسماعیلی در دوبله بود.
مجموعه مریم مقدس
در سریال مریم مقدس، وی به جای جعفر دهقان در نقش هیردوس صداپیشگی کرد.
محمد رسول‌الله (ص)
اسماعیلی در دوبله فارسی فیلم محمد رسول‌الله (ع) ساخته مصطفی عقاد نقش حمزه سیدالشهدا را با بازی آنتونی کوئین دوبله کرد.
فیلم سینمایی پاپیون
در فیلم سینمایی پاپیون، اسماعیلی نقش اول فیلم یعنی پاپیون با بازی استیو مک‌کوئین را صداپیشگی کرد.
شوالیه تاریکی و جوکر
اسماعیلی در فیلم «شوالیه تاریکی» (۲۰۰۸) در نقش جوکر صداپیشگی کرد، وی در فیلم «جوکر» (۲۰۱۹) همین نقش را دوباره دوبله کرد. برخی دیگر از فیلم‌های خارجی که اسماعیلی در آن‌ها صداپیشگی کرده‌است، عبارتند از «لورنس عربستان»، «باراباس»، «بن هور»، «ده فرمان»، «کلئوپاترا»، «هفت دلاور»، «پدر خوانده» و «شیر شاه». روزنامه «جوان» درگذشت این هنرمند بی‌مانند را به خانواده مرحوم اسماعیلی، هنرمندان و مردم هنردوست ایران تسلیت عرض می‌کند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اقلیتی اکثریت‌نما داریم (اعتماد) تروریست‌ها در سوریه از راه نرسیده به جان هم افتادند (کيهان) در «عسر»‌ها منتظر «یسر»‌ها باشید (جوان)پزشکیان: باید مردم را مطمئن کنیم که از نظر معیشتی مشکل پیدا نمی کنند (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
صدای ما رفت بسیج اصناف در خدمت تولید، توزیع و تجارت پاسخ شدید ایران و روسیه به «اسرائیلیات» گروسی زنجانی‌ها همیشه ابوالفضلی عمل کرده‌اند مروری بر گفتمان اقتصادی دولت سیزدهم امروز مفسر خط امام، رهبر معظم انقلاب هستند امروز مفسر خط امام، رهبر معظم انقلاب هستند ورزش باستانی ایران را دریابیم توطئه شبکه‌های وهابی و صهیونیستی علیه تیم ملی تکمیل قطعات واردات خودرو در هفته دولت سکوت مقابل مواضع موسوی همسویی با اوست چماق نمره خام بر سر قانون تسهیل