خودکفایی 90 درصدی صنعت داروسازی ایران

فریبا خان احمدی
خبرنگار
​​​​​​​
 


بعد از تحریم‌های ظالمانه و پاندمی کووید19 صنعت داروسازی کشور با تولید بیش از 90 درصد داروی مصرف‌کنندگان به گونه‌ای مدیریت بحران را پیش برد که به گواه بیماران بستری در بیمارستان‌ها و مصرف‌کننده‌های دائمی دارو، آسیب‌ها حداقلی بود. فعالان حوزه دارو معتقدند صنعت داروسازی در ایران در نقطه شکوفایی ایستاده و داروی ایرانی به لحاظ کارایی و تأثیرگذاری با نمونه خارجی آن رقابت می‌کند، قاچاق معکوس داروی ایرانی شاهد این ادعا است.دکتر محسن عبدلله‌زاده، دبیر کل و عضو هیأت مدیره سندیکای توزیع‌کنندگان داروهای انسانی درباره وضعیت صنعت دارویی کشور به «ایران» می‌گوید: به نظر من اگر مبدأ را سال 1357 درنظر بگیریم، باید بگویم که سال 57 کل بازار دارویی ایران 500 میلیون دلار، سرانه مصرف دارو 136 دلار و75 درصد داروی کشور وارداتی بود. از رقم 25 درصد تولید داخل نیز حدود 20 درصد داروها تحت لیسانس بودند. در حال حاضر سرانه مصرف دارو در کشور 236 دلار است یعنی نسبت به اول انقلاب رشد داشته که نشان می‌دهد نسبت به آن زمان دسترسی مردم به دارو بیشتر شده است.

97 درصد داروها تولید داخل است 
دکتر عبدالله‌زاده در ادامه می‌افزاید: همچنین سهم بازار دارویی کشور 35 هزار میلیارد تومان است که از نظر ارزش ریالی 5 هزار میلیارد تومان آن وارداتی و 30 هزار میلیارد تومان تولید داخل است یعنی از نظر عددی 97 درصد داروها تولید داخل و 3 درصد وارداتی است.او با بیان اینکه سرانه مصرف دارو در ایران 269 دلار است، عنوان می‌کند: در کشورهای نزدیک به ایران به عنوان مثال در عربستان سعودی سرانه 300 دلار است و این میزان در امریکا بیش از 1000 دلار است.

کیفیت داروی ایرانی قابل رقابت با داروی خارجی است 
عضو هیأت مدیره سندیکای توزیع کنندگان داروهای انسانی در پاسخ به اینکه آیا داروهای ایرانی توان رقابت با نوع خارجی دارو را دارند، عنوان می‌کند: به جرأت می‌توان گفت کیفیت داروی ایرانی با نوع برند آن رقابت می‌کند، در مدتی که دارو با ارز 4200 تومانی وارد می‌شد حجم بسیار بالایی از داروی ایرانی از طریق قاچاق معکوس از کشور خارج می‌شد که نشان می‌دهد کیفیت داروی ایرانی خوب است. دلیل و شاهد من بر کیفیت دارو نیز قاچاق دارو به کشورهای عراق، ترکیه، افغانستان و پاکستان است که البته این کشورها تحریم هم نیستند و انواع داروی برند موجود است اما مصرف‌کننده خارجی ترجیح می‌دهد داروی ایرانی بگیرد در حالی که قیمت یکی از پارامتر‌ها است. پارمتر مهم‌تر کیفیت داروی ایرانی است.دکتر عبدالله‌زاده درباره مهم‌ترین مطالبه صنعت داروسازی کشور نیز می‌گوید: دولت دکتر رئیسی یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در حوزه سازمان غذا و دارو داشت، انتخاب مسئول این سازمان بود که تلاش داشت با همه موانع ارز 4200 تومانی دارو را اصلاح کند، واقعاً صنعت دارو دچار مشکل شده بود چون دارو را با ارز دولتی خریداری می‌کرد اما هزینه دارو را با ارز آزاد می‌پرداخت. همچنین طرح دارویار بسیار طرح سنجیده‌ای است که در مسیر روبه رشدی قرار دارد.به گفته این داروساز، تمام اختیارات داروی کشور از جمله تنظیم بازار، قیمت‌گذاری و رگولاتوری به سازمان غذا و دارو واگذار شده است و کسی جرأت شکایت از این سازمان را ندارد، بنابراین پیشنهاد می‌کنیم تنظیم بازار در جایی دیگر باشد و رگولاتوری در سازمان انجام گیرد.

خودکفایی 90 درصدی صنعت دارو 
دکتر الهام اویلی داروساز شاغل در صنعت تولید دارو در پاسخ به اینکه صنعت داروسازی ایران در حال حاضر به لحاظ خودکفایی در تولید و صادرات دارو در چه نقطه‌ای قرار دارد، به «ایران» می‌گوید: در صنعت داروسازی کشوربه لحاظ تولید داخلی 90 درصد به خودکفایی رسیدیم و صنعت داروسازی توان تولید تمام داروهای هازاراد (مخاطره‌آمیز) و های‌تک را دارد به‌طوری که نیاز بیماران را تأمین می‌کند.این داروساز در پاسخ به اینکه چرا با وجود خودکفایی ایران در صنعت تولید دارو بعضاً مصرف‌کننده‌های داخلی از داروهای خارجی استفاده می کنند، عنوان می‌کند: دو دلیل عمده وجود دارد؛ تجویز دارو در ایران پزشک‌محور است یعنی پزشک متخصص به روال سابق فرم خارجی دارو را تجویز می‌کند. دوم، مریض‌ها به دلیل بار روانی فرم خارجی دارو را ترجیح می‌دهند. 
این در حالی است که کارایی داروهای ژنریک با نوع خارجی دارو یا برندژنریک تفاوتی ندارد، در واقع سازمان غذا و دارو پس از مطالعات عرضی و طولی و تأثیرگذاری و انجام تست‌های مختلف پروانه یا مجوز تولید دارو را صادر می‌کند.
او در ادامه می‌افزاید: ماده اولیه داروها سازبندی دارد، برخی داروها بسته به آنکه ماده اولیه‌شان از هند، چین یا اروپا خریداری شده‌اند از نظر تأثیرگذاری به مقدار جزئی با هم تفاوتی دارند اما فرمولاسیون داروهای برند و ژنریک هیچ تفاوتی با هم ندارد. از طرفی پایین بودن قیمت داروهای ایرانی نسبت به نمونه مشابه‌شان به دلیل پوشش بیمه‌ای داروها و تخصیص ارز ترجیحی است.
دکتر اویلی درباره میزان صادرات داروی ایرانی به کشورهای همسایه نیز عنوان می‌کند: صادرات دارو در کشور ما به دو شکل انجام می‌گیرد؛ برخی شرکت‌های واسطه در ایران پس از انجام رجیستری و ثبت مولکولی دارو، آن را به کشورهای خارجی صادر می‌کنند که عمدتاً حوزه فعالیت شان کشورهای همسایه است در نوع دیگر تولید کننده زیر نظر سازمان غذا و داروی کشور مقصد علاوه بر ثبت مولکول دارو همچنین عنوان کشور مقصد را هم ثبت می‌کند که پروسه هزینه‌بر و زمانبری است و عمدتاً شرکت‌های تولید کننده داخلی دارو وارد بحث صادرات نمی‌شوند.

خرید نقدی ماده اولیه و اقلام بسته‌بندی، مهمترین مشکل صنعت دارو 
این داروساز در پاسخ به اینکه عمده‌ترین مشکل صنعت داروسازی ایران کدام است، می‌گوید: ما در صنعت داروسازی مجبوریم همه چیز از جمله ماده اولیه و حتی اقلام بسته‌بندی را نقد خریداری کنیم ولی هزینه تولید دارو را حداقل با 150 روز دیرپرداخت دریافت می‌کنیم چون داروخانه به دلیل دیرکرد مطالباتش از سازمان‌های بیمه‌گر نمی‌تواند از شرکت‌های پخش خرید نقدی کند و شرکت‌های پخش نیز پول تأمین‌کننده را دیر پرداخت می‌کنند. این مهم‌ترین چالش صنعت داروسازی کشور است.