دلخوش به بالیوود در بیدار شدن سینما از خواب

یک تهیه‌کننده تصمیم گرفته با وارد کردن فیلم از هند، دوباره جریان اکران فیلم‌های خارجی در سینما‌های ایران را رونق دهد. اگرچه فیلم‌های هندی یک سابقه درخشان از حضور در سینما‌های ایران را در کارنامه خود دارند، اما این روز‌ها بازار سینمای ایران چندان حال خوشی برای میهمان‌نوازی ندارد!
سینمای هند، روزگاری سلطان فروش در سینما‌های ایران بود، ولی نسل امروز ایران برخلاف پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایشان چندان فیلم هندی را نمی‌پسندند!
هندی تازه‌وارد در راه ایران
سیدجمال ساداتیان، تهیه‌کننده و سینمادار قصد دارد فیلم سینمایی «خیزش، غرش، آتش» را بر پرده سینما‌های ایران به نمایش بگذارد. ساداتیان در خصوص ورود فیلم خارجی و اکران آن در سینما می‌گوید: «چند سالی است به این موضوع فکر می‌کنم که چگونه می‌توان اقتصاد سینما را بزرگ‌تر کرد. با توجه به مال‌هایی که ساخته می‌شوند و اکثر آن‌ها مجهز به سالن سینما هستند، باید به فکر واردات فیلم‌های خارجی باشیم تا به اقتصاد سینما کمک کنیم و با خود، مخاطب جدید به سینما بیاوریم. حدود یک‌سالی می‌شود که در حال تعقیب و رصد وضعیت اکران فیلم‌های خارجی هستیم و در نهایت با یک فیلم هندی به نتیجه رسیدیم. این فیلم طبق استاندارد‌های جهانی ساخته شده و از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است.» وی همچنین با اشاره به اینکه فیلم «خیزش، غرش، آتش» درباره مبارزات مردم هند با استعمار انگلیس و فیلم بسیار پرخرجی بوده و در اروپا و امریکا هم با استقبال بسیار خوبی مواجه شده است، می‌گوید: دلیل انتخاب این فیلم به هیچ وجه دم‌دست بودن آن نبوده است. این فیلم تهیه‌کننده بسیار سختگیری دارد و با رایزنی‌های بسیار توانستیم رضایت آن‌ها را جلب کنیم. در این فیلم که نزدیک به ۷۲ میلیون دلار برایش خرج شده، بازیگران اروپایی حضور داشتند و در امریکا نیز گیشه موفقی داشته است.


ساداتیان می‌خواهد فیلم «خیزش، غرش، آتش» را از ۹ شهریور‌ماه در سینما‌ها اکران کند. وی از ارزش‌های سینمایی فیلمش اطمینان دارد، به‌خصوص اینکه این فیلم در اکران بین‌المللی هم فروش خوبی داشته است، اما اینکه سینمای ایران با معیار‌های بازار‌های جهانی فیلم سنجیده شود، کمی ساده‌انگاری است.
سینمای هند یک خاطره خوش
تولد سینمای تجاری در ایران با سینمای هند یک پیوند ناگسستنی دارد. در عمل این ایرانی‌تبار‌های هندی بودند که اولین فیلم سینمایی ناطق فارسی، یعنی «دختر لر» را ساختند. سینمای هند برخلاف اینکه قدم‌های اولیه سینما در ایران به سختی برداشته می‌شد، به دلیل علاقه مردم آن کشور به تماشای فیلم خیلی سریع رشد کرد و توانست با فیلم‌هایی که مضامین عاشقانه و خانوادگی آن‌ها چیرگی خاصی بر اکشن و وسترن هالیوودی داشتند به سینما‌های ایران نیز پا بگذارد. رونق اکران فیلم‌های هندی در ایران تا حدی بود که در تهران چند سینما صرفاً فیلم‌های هندی را اکران می‌کردند و مشتریان ایرانی فیلم‌های هندی برای تماشای آخرین تولیدات دوبله شده به فارسی بالیوود صف می‌کشیدند.
اگرچه از همان زمان نیز مطبوعات ایران چندان روی خوش به سینمای هند نشان نمی‌دادند و روزنامه اطلاعات به عنوان پرفروش‌ترین روزنامه عصر کشور در مطلبی انتقادی که در اوایل دهه ۳۰ منتشر می‌کند از رونق گرفتن فیلم هندی بر پرده سینما‌های ایران گلایه می‌کند، اما وارد‌کنندگان فیلم کار خودشان را می‌کنند و حتی پا را فراتر از این می‌گذارند و با دعوت از فیلمسازان هندی به ایران، زمینه ساخت فیلم فارسی با روح سینمای هند را فراهم می‌کنند. محبوبیت بازیگران هندی در ایران در دهه ۳۰ باعث می‌شود راج کاپور، ستاره سینمای هندوستان به ایران سفر کند و با استقبال فوق‌العاده‌ای هم روبه‌رو شود. همه چیز در سینمای ایران برای هندی‌ها فراهم بود و در نهایت هم اولین تولید مشترک مهم سینمایی ایران با همکاری هندی‌ها به نام «همای سعادت» ساخته شد. تأثیر سینمای هند را می‌توان بر بخش قابل ملاحظه‌ای از سینمای فیلمفارسی مشاهده کرد. کارگردان‌های فیلمفارسی با کپی کردن داستان فیلم‌های هندی نمونه مشابه آن را به فارسی می‌ساختند، به‌طوری‌که تنها با کپی‌برداری فیلم «آواره» با بازی راج کاپور در ایران سه فیلم‌فارسی ساخته شد. فیلمسازی مانند محمدعلی فردین نیز در مصاحبه‌ای ادعا می‌کند در ساخت فیلم «برفراز آسمان‌ها» از یک فیلم هندی الهام گرفته است.
آخرین اوج حضور هندی‌ها در سینمای ایران به سال ۵۷ بازمی‌گردد. در آن سال فیلم «شعله» اکران می‌شود. این فیلم آنقدر در میان ایرانی‌ها محبوبیت پیدا می‌کند که یک‌بار دیگر و این‌بار پس از انقلاب اسلامی در سال ۶۰ با حذف چند سکانس دوباره به سینما‌ها می‌آید. در سال‌های اخیر با ساخت فیلم تجاری «سلام‌بمبئی» بار دیگر سینمای ایران تمایل خود را برای همکاری با هندی‌ها نشان داده، ولی در موضوع اکران، ماجرا تا حد زیادی تفاوت پیدا کرده است.
ایرانی‌ها تغییر کرده‌اند!
در سینمای ایران ذائقه مخاطبان ایرانی از تماشای درام‌های عاشقانه که هندی‌ها سرآمد ساخت آن بودند به سمت دیدن کمدی تغییر کرده است. آمار‌ها نشان می‌دهد هر سال از میزان مخاطبان سینما کاسته می‌شود و صرفاً فیلم‌های کمدی هستند که باعث می‌شوند رونق فروش سینما از بین نرود. در عین حال، علاقه‌مندان به سینما در ایران مدت‌هاست که عادت تماشای فیلم‌های خارجی بر پرده سینما‌ها را فراموش کرده‌اند. فیلم‌های خارجی یا به صورت سانسور شده از تلویزیون دیده می‌شود یا با فعالیت گروه‌های ناشناس و سینک شدن دوبله (هماهنگ‌سازی) روی نسخه اصلی فیلم یا انتشار زیرنویس فارسی برای فیلم‌های خارجی، به‌روز‌ترین فیلم‌های سینمای جهان صرفاً با چند کلیک در اینترنت در اختیار مخاطبان ایرانی قرار می‌گیرند.
شاید اظهارنظر درباره موفقیت یا شکست فیلم هندی «خیزش، غرش، آتش» در اکران ایران کمی زود باشد، اما سینمای ایران مدت‌هاست که از «هندی‌سازی» فاصله گرفته است. مجید مجیدی چند سال پیش در گفتگو با «ایندین اکسپرس» به این موضوع به خوبی اشاره کرده که سینمای ایران برخلاف سینمای هند که فانتزی است به سمت واقع‌گرایی رفته است. این واقع‌گرایی احتمالاً دلیل قهر مخاطب ایرانی با سینماست، چون تماشاگر ایرانی آرزوهایش را در فیلم‌های ایرانی نمی‌بیند و فقط مصائبی را مشاهده می‌کند که فیلمساز دوست دارد به آن‌ها ضریب بدهد. حال باید دید که آیا اکران فیلم هندی باعث می‌شود مخاطب ایرانی از علایق خود برای تماشای فیلم‌های کمدی ایرانی فاصله بگیرد و برای تماشای یک فیلم هندی که موضوعی تاریخی هم دارد، بلیت بخرد؟!