روزنامه ایران
1401/06/08
مرجعیت عراق در امتداد ولایت فقیه
این روزها عراق همزمان که میزبان زوار اربعین است و خود را برای برگزاری این روز بلندمرتبه آماده میکند، تحولات مهم سیاسی را نیز از سر می‌‌گذراند. بعد از انتخابات اکتبر و بویژه روزهای اخیر، وضعیت سیاسی عراق به سمت آشفتگی پیش می‌‌رفت...عماد هلالات / این روزها عراق همزمان که میزبان زوار اربعین است و خود را برای برگزاری این روز بلندمرتبه آماده میکند، تحولات مهم سیاسی را نیز از سر می‌‌گذراند. بعد از انتخابات اکتبر و بویژه روزهای اخیر، وضعیت سیاسی عراق به سمت آشفتگی پیش می‌‌رفت. جریان صدر که از پارلمان استعفا داده بودند، برای تأثیرگذاری بر فرایند سیاسی، از چند هفته پیش در پارلمان این کشور متحصن شدند.
اقدام حساس و پرمعنا
در این شرایط بسیار پیچیده و پرالتهاب عراق، آیت‌الله سید کاظم حائری از فقهای برجسته این کشور که سالیانی است در قم سکونت دارد، از مقام مرجعیت کناره‌گیری کرد. ایشان در بیانیه‌ای که به این مناسبت به زبان عربی صادر کرد، آورده است: «بر همه مؤمنان لازم است که از ولی فقیه، رهبر انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله العظمی سید علی خامنه‌ای(دام ظله) اطاعت کنند. در شرایطی که نیروهای کفر و شر ضد اسلام محمدی اصیل هم‌قسم شده‌اند، ایشان برای رهبری امت و اداره مبارزه با نیروهای ستمگر و مستکبر شایسته‌تر و بایسته‌ترند.»
آیت‌الله سید کاظم حائری همچنین مردم عراق را به وحدت و انسجام فراخواند و به تلاش برای آزادسازی عراق از هرگونه اشغال بیگانه بویژه نیروهای امریکایی توصیه کرد.
گفتنی است آیت‌الله سید کاظم حسینی حائری از مراجع تقلید شیعه و از شاگردان سید محمدباقر صدر است که پس از شهادت سید محمدباقر صدر و سید محمد صدر، گروهی از مردم عراق وی را به‌عنوان مرجع دینی و سیاسی خود برگزیدند. وی قبل و بعد از سرنگونی نظام بعث عراق، بیانیه‌هایی درباره مسائل سیاسی این کشور صادر کرد و حضور اشغالگران را محکوم نمود و درباره قانون اساسی عراق اعلام موضع کرد.
بیانیه آیت‌الله حائری بسیار مهم و راهبردی است. یکی از وجوه اهمیت این بیانیه، معرفی رهبر معظم انقلاب و دعوت به تبعیت از ایشان در مسائل مختلف است. مقتدی صدر و اکثر صدری‌ها مقلد آیت‌الله حائری هستند. در نتیجه این فتوا را می‌‌توان بسیار مهم و راهبردی ارزیابی کرد. از سوی دیگر بیانیه مقتدی صدر پس از صدور فتوای آقای حائری بسیار مهم است.
بیانیه مقتدی صدر
سید مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق روز دوشنبه پس از بیانیه مهم آیت‌الله سید کاظم حائری، اعلام کرد که هیچ زمانی ادعای رهبری و مرجعیت نداشته و برای همیشه از فعالیت‌های سیاسی کناره‌گیری میکند.
آیت‌الله سید کاظم حسینی حائری که به عنوان مرجع تقلید بسیاری از حامیان جریان صدر و شخص مقتدی صدر شناخته میشود، با اعلام کناره‌گیری خود از مرجعیت به دلیل بیماری و کهولت سن، به‌طور غیر مستقیم مقتدی صدر را خطاب قرار داد و از تفرقه‌افکنی میان مردم عراق به نام شهیدین صدر بشدت انتقاد کرد.
در بیانیه دیروز مقتدی صدر آمده است: «بسیاری از جمله آقای حائری فکر میکنند که این رهبری به لطف یا دستور آنان به دست آمده است در حالی که این به لطف خداوند و فیض پدرمان بوده است.»
وی تأکید کرد: «نجف اشرف مقر اصلی مرجعیت دینی بوده و هست» و هرگز ادعای عصمت یا اجتهاد یا حتی رهبری نکرده و صرفاً خود را «امرکننده به معروف و نهی‌کننده از منکر» می‌داند و هدفی جز «اصلاح اعوجاجی که عامل اصلی آن نیروهای سیاسی شیعه بوده‌اند»، ندارد و می‌خواسته آنان را «به ملت‌شان نزدیک کند.»
صدر افزود: «با اینکه می‌دانم کناره‌گیری آیت‌الله حائری و صدور این بیانیه به اراده شخصی وی نبوده، اما من نیز اعلام می‌کنم که دیگر در امور سیاسی دخالت نخواهم کرد و از اکنون به‌طور کامل از عرصه کناره‌گیری می‌کنم و همه دفاتر وابسته به خود جز مرقد و موزه و مؤسسه میراث خاندان صدر را مسدود می‌کنم.»
اهمیت نقش مرجعیت در عراق
انتقاد آیت‌الله حائری از اقدامات مقتدی صدر در ماه‌ها و هفته‌های اخیر پس از آن است که روز گذشته نیز «سید رشید الحسینی» از روحانیون نزدیک به مرجع عالیقدر شیعیان در نجف اشرف، در پاسخ به سؤالی از جانب مردم، به این موضوع که حامیان جریان صدر، اعتراضات و تظاهرات‌های اخیر علیه پارلمان و دستگاه قضایی کشور را «انقلاب» علیه فساد توصیف میکنند، واکنش نشان داد و گفت: «هر اقدام انقلابی باید با هدایت امام معصوم (ع) در زمان ظهور یا مرجع عالیقدر در زمان غیبت، صورت گیرد. ما باید مشروعیت خود را از مرجعیت بگیریم.» این سخنان وی با حمله شدید حامیان مقتدی صدر در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد.
«محمد صالح العراقی» چهره نزدیک به سید مقتدی صدر نیز با حمایت از تجمع اخیر طرفداران حامی صدر در مقابل ساختمان شورای عالی قضایی و ادعای «انقلاب مردم عراق بر فساد» چهارشنبه پیش تهدید کرد که اگر مردم این کشور بخواهند، انقلاب ادامه می‌یابد. وی همچنین افزود: «اگر مردم تصمیم به ادامه انقلاب و تضعیف و نابودی مفسدان داشته باشند، گام ناگهانی دیگری برمی‌داریم که فکرش را هم نمی‌کنند.»
هر چند در مورد کناره‌گیری مقتدی صدر از سیاست با توجه به شخصیت ایشان، باید بسیار تأمل کرد، اما بار دیگر نقش مرجعیت دینی در راهبری جوامع اسلامی و خارج ساختن آنها از فتنه‌های زمانه کاملاً مشخص و گویا است.
فتوای آقای حائری در وهله اول، مقتدی صدر را خطاب قرار داده است و در مرحله دوم تمام جریان صدر را که از ایشان تقلید میکنند، از فتنه‌های زمانه بر حذر کرده است. حالا باید نظاره‌گر بود که بعد از این تحول مهم و اساسی عراق به کدام سمت و سو خواهد رفت.
