روزنامه وطن امروز
1401/06/12
امیدواری به حیات تعزیه
محمدعلی میرزایی: هنری که ریشه چندصد ساله در هنرهای نمایشی تاریخ ما دارد؛ «شبیه‌خوانی و تعزیه» ؛ هنری که از تلفیق شعر، موسیقی، آهنگ و حرکات نمایشی تشکیل شده و از سالیان دور سینه به سینه به ما رسیده است. با یک بررسی کارشناسانه می‌توان به آن رسید که تعزیه پیشینه‌ای جدی در تمام نقاط کشور دارد. بویژه در نقاط مشخصی از استان‌هایی مثل اصفهان، خوزستان، آذربایجان شرقی و... به طور مستمر برپا میشود و نشان می‌دهد این هنر چقدر از اصالت بالایی برخوردار است. بی‌تردید و به اذعان تمام محققان و مفسران فرهنگ و هنر در اقصی نقاط دنیا، تعزیه را باید یکی از قدیمی‌ترین هنرهای نمایشی دانست؛ آیین و سنتی که متأسفانه طی سالیان گذشته چندان که باید و شاید بدان پرداخته نشد و عملا به محاق رفت و تنها در ایام مناسبتی چون محرم و صفر در برخی نقاط شاهد به صحنه رفتن و هنرنمایی اهالی تعزیه بودیم، در حالی که این هنر با قدمت، گونه‌های متعدد و متنوعی چون تعزیه‌های فکاهی، تعزیه‌های تاریخی و اجتماعی را نیز دربر می‌گیرد. از طرفی سهم این هنر در جامعه دانشگاهی و آکادمی کشور نیز بسیار محدود و اندک است و تنها یک درس ۲ واحدی از جمله دروس عمومی را ذیل رشته تئاتر در تمام دانشگاه‌ها شامل میشود که خود نشان از کم‌توجهی مسؤولان امر به این هنر قدیمی و با اصالت دارد. در کنار این کم‌توجهی‌ها می‌توان «روایت فتح» را یکی از معدود دستگاه‌ها و نهادهای متولی دانست که در سال‌های اخیر این آیین را ارج نهاده و با برپایی همه ساله تعزیه، آن را گرامی داشته و در ترویج این هنر آیینی به دور از شعارزدگی و به صورت جد کوشا بوده است. این در حالی است که کارشناسان حوزه هنرهای نمایشی کشور یکی از دلایل رونق تعزیه را استمرار آن می‌دانند. اگر نه برپایی چند مجلس در یک برهه خاص تنها به مانند موجی می‌ماند که همان‌طور که سریع می‌آید به سرعت هم از بین می‌رود اما انجمن تئاتر انقلاب و دفاع‌مقدس بنیاد روایت فتح بعد از وقفه طولانی پس از برپایی یک دهه مراسم تعزیه، مجدد این آیین را با عنوان زخم عتیق در همان حیاط سابق و خاطره انگیزش در میدان فردوسی تهران با گروه حرفه‌ای و با استقبال قابل توجه مخاطبان برپا کرده است. این استقبال می‌تواند حامل پیام جدی و مهمی باشد. از این رو سراغ مجید خسروانی، سرپرست و معین البکای این گروه تعزیه رفتیم که این شب‌ها در بنیاد فرهنگی روایت فتح در حال اجرای تعزیه هستند تا درباره کم و کیف این اجراها و مجالس و وضعیت فعلی تعزیه برای‌مان بگوید. *** * آقای خسروانی! وضعیت فعلی تعزیه را چگونه ارزیابی می‌کنید و اینکه رونق نسبی که چند سال اخیر به وجود آمده ماحصل چه اقداماتی است؟ چند سالی است که تعزیه خوشبختانه رونق بیشتری در کشور ما پیدا کرده، بویژه در بین مسؤولان و ارگان‌های مختلف اهتمام جدی‌تری دارند و حتی در رسانه ملی طی ۲ سال گذشته وضعیت بسیار بهتری پیدا کرده است، خود بنده که در ۲ سال گذشته به واسطه شیوع کرونا از اجراهای محیطی بازماندم با حمایت سازمان توانستم تعزیه اجرا و ضبط کنم، البته بهبود وضعیت فعلی به معنای خوب بودن نیست و به نظرم همچنان جای کار دارد. به هر حال تعزیه هنری است که عامه مردم بدان علاقه دارند و می‌توانیم از طریق هنر نمایشی، پیام عاشورا را به مردم منتقل کنیم اما لازمه آن حمایت است. در سال‌های اخیر علاقه نوجوان‌ها و جوان‌ها به تعزیه افزایش یافته است. * بسیاری از پژوهشگران و محققان تعزیه را یکی از اصیل‌ترین هنرها می‌دانند اما چرا وضعیت تعزیه در کشور آنچنان که باید نیست؟ ببینید! این سوال را باید مسؤولان پاسخ دهند اما حقیقت این است که هنر تعزیه که به نام ایران اسلامی ثبت شده به اندازه سایر هنرها که غربی هستند، حمایت نمی‌شود. ما حتی یک سالن مختص اجرای تعزیه نداریم و این لازمه‌اش این است که مسؤولان حمایت کنند، البته مدیران یکی دو سال گذشته پای‌کار آمده‌اند ولی باید ویژه‌تر باشد که متأسفانه این عدم اهتمام و حمایت باعث شده تعزیه در کشور ما بسیار غریب باشد. * مراسم تعزیه که شما در حال حاضر در بنیاد فرهنگی روایت فتح در حال برگزاری هستید بعد از یک دهه برپایی در دهه 80 و توقف آن، مجدد پس از چند سال با حضور یک گروه جوان و جدید در حال برپایی است. کمی درباره چگونگی حضور در این برنامه بفرمایید و اینکه شما خودتان به واسطه اجراهای داخلی و خارجی وضعیت مخاطبان و علاقه‌مندان این هنر را چگونه می‌بینید؟ ما 4-3 سالی است که با بنیاد فرهنگی روایت فتح در حال همکاری هستیم که 3 سال اخیر از طرف دفتر رهبری دانشگاه علمی-کاربردی و بنیاد روایت فتح به صورت مشارکت این برنامه‌ها برپا شد اما امسال به‌صورت مستقل روایت فتح در حال برپایی این مراسم است، البته ظرفیت استفاده‌شده همگی جوان هستند که با ذوق و شوق در حال اجرا هستند و طبیعتا باید این میدان برای بچه‌ها فراهم شود تا جوان‌ها بتوانند هنرنمایی کنند که خوشبختانه در این ۲ سال اخیر این فضا فراهم شده و برنامه‌های خوبی برپا شده است. ما درباره استقبال مخاطبان خارج نیز امسال در سوئد، نروژ و فنلاند برای اجرای تعزیه رفتیم. * پیشنهادتان برای استمرار برپایی تعزیه چیست؟ ببینید! انجمن تعزیه ایرانیان وجود دارد و خودم عضو آن هستم اما متأسفانه این انجمن قدرت اجرایی ندارد و به نظرم دولت باید پای‌کار آمده و قدرت اجرایی به آن بدهد که خیلی از کارها را بتواند طبق روال انجام دهد و این نیز نیازمند حمایت مسؤولان است.