روزنامه آرمان امروز

قطر چگونه قطر شد؟

علیرضا تقوی نیا
۵۱ سال پیش در همین مقاطع زمانی بود که حکومت ایران استقلال قطر را به رسمیت شناخت.این کشور در حاشیه جنوبی خلیج فارس واقع شده و تنها با عربستان سعودی مرز خاکی دارد. این امیرنشین کوچک قبلا تحت سیطره آل خلیفه که حاکمان فعلی بحرین هستند، قرار داشت و در ۱۸۲۷ بخشی از امپراطوری عثمانی شد لکن در سال ۱۸۵۰ میلادی شیخ محمد بن ثانی آل ثانی توانست در ائتلافی با فیصل بن ترکی بن عبدالله که آن موقع امیر آل سعود بود حاکمیت خود بر قطر را تثبیت کرده و این کشور را بنیان نهد. پس از قراردادهای مفصل بین بریتانیا و ایران و حضور جدی این امپراطوری در خلیج فارس، سران لندن قصد داشتند به طور جدی در قطر نفوذ کنند اما شیخ محمد بن ثانی، بنیانگذار قطر کنونی تمایلات دینی خود را رها نکرده و خلیفه اسلامی را به مسیحیان ترجیح داد. در همین جهت در سال ۱۸۷۱ پیمان نامه ای محکم با عثمانی منعقد ساخت و مدحت پاشا، صدراعظم این امپراطوری دستور استقرار نیروی نظامی برای حفاظت از قطر را صادر کرد. ریشه روابط نزدیک قطر و ترکیه که امروز در سطح عالی قرار دارد به تاریخی که بیان شد برمی گردد. با تضعیف نظام خلافت اسلامی عثمانی، انگلستان در خلیج فارس یگانه قدرت خارجی یکه تاز بود و امیرنشین قطر نیز که احتیاج به حمایت یک دولت مقتدر داشت، به سمت این امپراطوری رفت و به همین سبب در سال ۱۹۱۶ پیمانی بین شیخ عبدالله بن قاسم بن محمد نوه بنیانگذار با بریتانیا بسته شد. بر طبق این قرارداد قطر حق واگذاری یا در اختیار گذاشتن هر مقدار سرزمینی از خود را به دولتی جز انگلیس نداشت و تنها باید با این کشور رابطه رسمی برقرار می کرد و در مقابل لندن نیز متعهد می شد تا در برابر هرگونه هجوم زمینی و دریایی از این امارت محافظت کند‌.
قرارداد مزبور در ۱۹۴۳ با پیمانی جدید به شدت گسترش پیدا کرد و تحکیم و تثبیت گردید. ساختار سیاسی قطر در گذشته منوط به اجماع آل ثانی بود لکن در سال ۱۹۹۵ شیخ خلیفه بن حمد بن عبدالله، ششمین امیر قطر و پدربزرگ امیر کنونی، پادشاهی در قطر  را موروثی اعلام کرد و از آن تاریخ پادشاهی در فرزندان ذکور حاکم مستقر خلاصه گردید. در قطر اگرچه به صورت اسمی نظام دموکراسی حاکم است ولی عملا حکومت به طور مطلق در دستان امیر آن و خانواده سلطنتی قرار دارد و درآمدهای نجومی ناشی از ثروت بی انتهای این کشور و جمعیت پایین آن باعث شده تا رفاهی بی مانند در آن شکل گیرد و قدرت حاکمیت از طریق تقسیم عواید رانتی سرشار تحکیم گردد.قطر پارلمان ندارد و قوه مقننه آن در یک شورای مشورتی خلاصه شده است که امیر تعیین کننده اعضای آن است و در واقع مجلس مذکور نماینده قبایل مختلف این کشور هستند و از این جهت از میان شیخ نشین های حاشیه خلیج فارس، قطر بیشترین قرابت را با حاکمیت قبیله ای دارد. تشکیل هرگونه حزب سیاسی و اتحادیه صنفی یا کارگری در قطر ممنوع است و تظاهرات مسالمت آمیز به هر شکلی در آن قدغن بوده و عوامل آن مجازات خواهند شد. در سال ۱۹۳۹ در قطر نفت یافت شد اما تولید آن‌ پایین بود. از دهه ۷۰ میلادی قطر حدود ۲۰۰ هزار بشکه نفت صادر می کرد که البته در مقایسه با همسایگانش مقدار بالایی به حساب نمی آمد. در سال ۱۹۷۱ بزرگترین میدان گازی جهان در نزدیکی این کشور کشف گردید ولی تا دهه ۹۰ بهره برداری جدی از آن صورت نگرفت. در سال ۱۹۹۶ شیخ حمد ولیعهد در کودتایی بدون خونریزی، پدرش شیخ خلیفه را در حین یک سفر خارجی عزل کرده و خود را امیر این کشور نامید. او با دوراندیشی بلافاصله سرمایه گذاری گسترده ای روی مایع کردن گاز انجام داد که در آن موقع اقدامی مرسوم نبود و در نتیجه ۱۴ کارخانه تولید گاز مایع LNG در این کشور ایجاد گردید و درآمد قطر از گاز مایع به حدود ۲۰۰ میلیارد دلار در سال می رسد که آن را لحاظ درآمد سرانه به مرفه ترین کشور در دنیا تبدیل کرده است. از دیگر اقدامات فوق العاده مهم شیخ حمد، تاسیس شبکه الجزیره بود که انقلابی در عرصه اطلاع رسانی جهان عرب ایجاد کرد. بدون شک شبکه خبری مزبور مهم ترین ابزار تاثیرگذاری قطر در دنیای عرب است و این پادشاهی کوچک به دلیل درک درست حاکمانش از تاثیرات پایدار و دراز مدت قدرت نرم، توانسته بیش از سعودی، کویت و امارات تاثیرگذار باشد تا جایی که بسیاری معتقدند سرنگونی حسنی مبارک در مصر و شروع بهار عربی به سبب گزارش های تحریک کننده این رسانه بوده است.
تحلیلگر مسائل خاورمیانه
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
وزیر کار:یارانه ثروتمندان به تدریج حذف می‌شود (شهروند) اتمام حجت هسته‌ای تهران (جوان)فرصت‌هاي ترامپيزم (اعتماد) اخبار ویژه (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
جمهوري اسلامي دخالتي در کشور هاي ديگر ندارد افشاگری روحانی 3 ريسک پيش روي اقتصاد آتش سودجويان بر جان تالاب انزلي افشاگری روحانی مخبر:کارکنان دولت صاحبخانه می‌شوند ضرورت تصمیم‌گیری‌های واقع‌بینانه قطر چگونه قطر شد؟ قوانین برخورد با جرایم خشن، کافی است؟‌ توافق برجامی؛ نه خیلی دور نه خیلی نزدیک ارز تک نرخی پیشکش، تورم را کنترل کنید «نشاط اجتماعي» موضوع فراموش شده اروپا، سکوي پرتاب درآمدهاي نفتي ايران نقشه روسيه براي قره باغ جمهوري اسلامي دخالتي در کشور هاي ديگر ندارد افشاگری روحانی 3 ريسک پيش روي اقتصاد آتش سودجويان بر جان تالاب انزلي توافق برجامی؛ نه خیلی دور نه خیلی نزدیک ارز تک نرخی پیشکش، تورم را کنترل کنید «نشاط اجتماعي» موضوع فراموش شده اروپا، سکوي پرتاب درآمدهاي نفتي ايران نقشه روسيه براي قره باغ ضرورت تصمیم‌گیری‌های واقع‌بینانه قطر چگونه قطر شد؟ قوانین برخورد با جرایم خشن، کافی است؟‌ افشاگری روحانی مخبر:کارکنان دولت صاحبخانه می‌شوند