جولان قطعات تقلبی در بازار خودرو

وزارت صمت چند ماهی است که درج کد رهگیری را بر لوازم یدکی خودرو الزامی کرده است. به گفته وزیر صمت حدود ۳۰ درصد از قطعات یدکی خودرو در بازار قاچاق و تقلبی است، اما فعالان بازار از وضعیت فعلی این بازار رضایتی ندارند و از جولان قطعات تقلبی چین گله می‌کنند. عضو هیئت‌مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان ایران از دامپینگ چینی‌ها در این بازار خبر می‌دهد و می‌گوید: «در اکثر مواقع با قیمت‌شکنی‌ها در بخش قطعات خودرو مواجه هستیم. چینی‌ها هر زمان قیمت قطعه‌ای را در بازار ایران پیدا می‌کنند آن را زیر قیمت در بازار توزیع می‌کنند تا سهم بیشتری از بازار ایران به دست آورند.»
افزایش روند قیمت‌ها در بازار قطعات خودرو و کمبود قطعات یدکی یکی از گلایه‌های این روز‌های مصرف‌کنندگان خودرو در کشور است، این در حالی است که سیدرضا فاطمی امین، وزیر صمت با حضور در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد حدود ۳۰ درصد از قطعات یدکی خودرو در بازار قاچاق یا تقلبی است، اما در کنار آن بیش از ۲۳۰ میلیون قطعه یدکی خودرو هم دارای کد رهگیری و اصالت آن‌ها مشخص شده است.
وی با اشاره به طرح این وزارتخانه در مبارزه با قاچاق لوازم یدکی و لوازم خانگی می‌گوید: «توانستیم در ماه‌های اخیر بخش زیادی از لوازم یدکی تولیدی را به کد رهگیری مجهز کنیم و تلاش می‌کنیم تا پایان سال میزان قطعات قاچاق و تقلبی را به حداقل برسانیم.»
الزام بر تفکیک میزان قطعات تقلبی


از قاچاق
برخلاف نظر فاطمی امین به نظر می‌رسد وضعیت فعلی بازار قطعات یدکی چندان تعریفی ندارد. در همین راستا محمود نجفی سهی، عضو هیئت‌مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان ایران در واکنش به سخنان وزیر صمت در‌خصوص قاچاق و تقلبی بودن ۳۰ درصد از قطعات یدکی خودرو در گفتگو با نبض صنعت می‌گوید: «بهتر آن بود که وزیر صمت این دو موضوع را از هم تفکیک می‌کردند تا میزان قطعات بی‌کیفیت و تقلبی خودرو و قطعات قاچاق مشخص شود، ضمن آنکه راه‌های مبارزه با قطعات قاچاق با قطعات زیرپله‌ای و تقلبی متفاوت است.»
این کارشناس قطعات خودرو می‌افزاید: «برای مبارزه با قاچاق قطعات خودرو یا باید تغییرات تعرفه‌ای ایجاد شود یا اینکه بر گمرکات کشور نظارت بیشتری صورت گیرد. در مورد قطعات تقلبی هم افراد باید توجه داشته باشند از افرادی این قطعات را تهیه کنند که کالای شناخته‌شده‌تری در بازار دارند البته در این زمینه هم اقدامات مؤثری در حال اجراست و مقرر شده تا این قطعات در سامانه‌ای که اعلام کرده‌اند ثبت تا کد رهگیری برای آن‌ها در نظر گرفته شود.»
نجفی می‌افزاید: «بازار قطعات خودرو نیز باید این احساس مسئولیت را در قبال خریداران خود داشته باشد که قطعات تولیدی خودرو دارای کیفیت لازم باشد، چراکه برخی از این قطعات حساسیت بالاتری دارند پس باید تضمین بیشتری هم برای مشتریان داشته باشند و تولیدکننده تنها به دنبال سود خود نباشد.»
قطعات مرجوعی و تولیدات زیر پله‌ای کد رهگیری ندارند
نجفی سهی تصریح می‌کند: «قطعه‌سازانی که در حال همکاری با خودروسازان هستند ملزم به اخذ کد رهگیری برای قطعات خود شده‌اند، اما در این میان برخی از قطعه‌سازان هم هستند که در بازار آزاد فعالیت دارند که ممکن است چندان اجبار قانونی برایشان وجود نداشته باشد که در این میان ممکن است برخی از قطعاتی که کد رهگیری ندارند از قطعات مرجوعی یا تولیدات زیرپله‌ای باشند که فاقد این کد هستند و کنترل کیفیت آن‌ها را تأیید نکرده است.»
این کارشناس قطعات خودرو خاطرنشان می‌کند: «در خط تولید یکسری از قطعات تولیدی وجود دارند که کنترل کیفیت آن‌ها را تأیید نمی‌کند که این قطعات را به خودروسازان نمی‌دهند و در بازار یدکی به فروش می‌رسند.»
وی با بیان اینکه اصلاح قیمت‌ها را به‌موقع و به درستی انجام نمی‌دهند، می‌افزاید: «وضعیت امروز به گونه‌ای است که بازار قطعات خودرو هر روز با تغییر قیمت همراه است، در حالی که قیمت‌ها با کاهش نرخ دلار افت داشته، اما هنوز کالا‌ها در قیمت‌های قبل چسبندگی دارند و با قیمت‌های قبلی به فروش می‌رسند این در حالی است که از یک ماه قبل باید کالا‌ها ارزان‌تر شده باشند، اما در بازار لوازم یدکی و خرید مواد اولیه اصلاً منطقی وجود ندارد.»
نجفی سهی در پاسخ به این پرسش که آیا رقم دقیقی از میزان بدهی خودروسازان به قطعه‌سازان در دست دارید؟ خاطرنشان می‌کند: «خیر، اما بیش از چهار ماه است که اغلب قطعه‌سازان از خودروسازان پولی دریافت نکرده‌اند و از آن‌ها مطالبه دارند.»
این کارشناس قطعات خودرو درباره مبدأ قاچاق قطعات نیز تصریح می‌کند: «اغلب این قطعات قاچاق را از چین و تایوان وارد ایران می‌کنند و عوارض گمرکی هم نمی‌پردازند و کیفیت مناسبی هم ندارند. متأسفانه قطعات قاچاق را ارزان‌تر از قطعات تولید داخل در بازار به فروش می‌رسانند، به عنوان مثال در حالی که یکی از قطعات خودرو ۱۴۰هزار تومان بود و بنکدار آن را ۱۶۰ هزار تومان در بازار توزیع می‌کرد قاچاقچی همان قطعه را با قیمت ۱۲۵هزار تومان در بازار توزیع می‌کرد.»
دامپینگ چین و قیمت‌شکنی‌ها در بازار قطعات
نجفی سهی می‌گوید: «در اکثر مواقع با موضوع دامپینگ چین و قیمت‌شکنی‌ها در بخش قطعات خودرو مواجه هستیم و چینی‌ها هر زمان قیمت قطعه‌ای را در بازار ایران پیدا می‌کنند آن را زیر قیمت در بازار توزیع می‌کنند تا سهم بیشتری از بازار ایران به دست آورند.»
وی در پاسخ به این پرسش که شما چه امتیازی به کیفیت قطعات خودروی کشور نسبت به کشور‌های دیگر می‌دهید، می‌افزاید: «اگر همه شرایط برای تولید در صنعت قطعه‌سازی در ایران شبیه بقیه کشور‌ها بود، می‌توانستیم مقایسه منطقی داشته باشیم، اما الان اینگونه نیست هر چند زمانی که خودروی ال ۹۰ وارد ایران شد قطعات ایرانی را برای این خودرو تأیید کردند تا روی آن سوار کنند پس صنعت قطعه‌سازی ایران هم کیفیت خوبی دارد و در صورتی که شرایط همسانی با کشور‌های دیگر داشته باشد تا ۹۰ درصد می‌تواند با قطعات خارجی رقابت کند.»
رقابت در شرایط مساوی قابل بررسی است
این کارشناس قطعات خودرو می‌گوید: «زمانی که بدهی‌های ما را به موقع پرداخت نمی‌کنند و بازار فروش و بازار خرید مواد اولیه ما هیچ‌کدام به صورت ضابطه‌مند و منطقی نیست چگونه می‌توان رقابت خوبی با سایر برند‌های خارجی داشت.»
وی درباره انتقاداتی که از سوی متقاضیان قطعات خودرو به قیمت‌های بالا در این بازار می‌شود نیز می‌گوید: «جنسی که دو سال قبل از تولیدی ما خریداری کرده‌اند و امسال قیمت آن در بازار باید ۱۲۰ هزار تومان باشد ۱۸۰هزار تومان قیمت‌گذاری کرده‌اند و باید گفت نظارت بر این بازار بسیار کم است و قیمت‌ها بی‌حساب و کتاب شده است.»
نجفی تأکید می‌کند: «البته این نابسامانی‌ها و گرانفروشی‌ها در بازار، اشتباه دولت بود، چراکه پیش از این سود عمده فروشی ۴ درصد بود و سود خرده‌فروشی ۹ درصد، اما دولت سود عمده‌فروشی را ۱۰ درصد و سود خرده‌فروشی را ۱۲ تا ۱۳ درصد اعلام کرد. در صورتی که اگر این قیمت‌ها منطقی محاسبه شوند از تولید قطعه تا زمانی که به دست مصرف‌کننده می‌رسد تا ۲۳ درصد باید رشد قیمتی داشته باشد و نه بیشتر.»