توافقنامه جدید و آینده روابط ایران و اروپا

حسن هانی زاده تحلیلگر مسائل بین‌الملل  
 
 
 


با توجه به گمانه‌زني‌هاي مختلف درخصوص سرنوشت توافقنامه جديد برجام و برخي اظهارنظرهاي بدبينانه به نظر مي‌رسد که شرايط منطقه و جهان به گونه‌اي است که کشورهاي اروپايي و آمريکا بيش از ايران نيازمند دستيابي به يک توافق جديد هستند. بحران اوکراين و قطع صادرات گاز و نفت روسيه به کشورهاي اروپايي شرايط اقتصادي ناپايداري براي کشورهاي اروپا ايجاد کرده، افزايش نرخ حامل‌هاي انرژي در کشورهاي بزرگ اروپا و همچنين نزديک شدن فصل سرما و نياز شديد مردم اروپا به انرژي نفت و گاز موجب شده که سران کشورهاي اروپايي براي ايجاد جايگزين نفت و گاز روسيه با يکديگر رايزني بکنند. تماس اخير امانوئل مکرون، رئيس‌جمهور فرانسه با همتاي ايراني خود آيت‌ا... سيدابراهيم رئيسي نشان مي‌دهد که فرانسه، آلمان و انگليس به‌شدت درصدد اجرايي کردن توافقنامه برجام 2 برآمده‌اند. در اين تماس تلفني که به مدت دو ساعت به طول انجاميد، رئيس‌جمهور فرانسه از همتاي ايراني خود مصرانه خواست تا ايران از نفوذ خود بر روسيه استفاده کند و طرحي براي پايان دادن به بحران اوکراين ارائه دهد. متعاقب آن آقاي حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران به مسکو سفر کرد و ضمن ديدار با آقاي سرگئي لاوروف همتاي روسي خود طرح جامع ايران را براي پايان دادن به جنگ شش ماهه اوکراين ارائه داد. هرچند جزئيات اين طرح هنوز فاش نشده، اما ايران پيشنهاد کرده که آتش‌بس سريع در اوکراين برقرار و روساي جمهوري روسيه و اوکراين در کشور ثالثي با يکديگر ديدار و يک توافقنامه جامع صلح امضا کنند. در اين طرح ايران آمادگي خود را براي گفت‌وگوهاي روساي جمهور اوکراين و روسيه در تهران را اعلام کرد. مجموعه اين رخدادها نشان مي‌دهد که سه کشور اروپايي، انگليس، فرانسه و آلمان تيم جو بايدن، رئيس‌جمهور آمريکا را تحت فشار قرار داده‌اند تا قبل از فرارسيدن فصل سرما نرمش لازم را درخصوص ايران از خود نشان دهد و به يک توافق سريع با ايران دست يابد. از اين رو گزارش‌هاي رسانه‌هاي آمريکايي نشان مي‌دهد که جو بايدن به دليل تمايل براي امضاي توافقنامه جديد با ايران با رهبران رژيم صهيونيستي دچار اختلاف شده است. تلاش‌هاي نفتالي بنت، نخست وزير اسرائيل براي گفت‌وگوي مستقيم با رئيس‌جمهور آمريکا با شکست مواجه شد و اين امر از وجود اختلاف بين واشنگتن و ‌تل‌آويو درخصوص توافقنامه جديد برجام حکايت دارد. اما با توجه به وجود پارادوکس در اظهارات مقامات آمريکا رهبران سه کشور اروپايي انگليس، فرانسه و آلمان در گفت‌وگوهاي مکرر با رئيس‌جمهور آمريکا تلاش مي‌کنند تا ضمن بحراني جلوه دادن وضعيت انرژي در اروپا جو بايدن را به قبول پيشنهادهاي ايران مجبور سازند. بخش‌هاي مهمي از بندهاي توافقنامه جديد مورد پذيرش آمريکا قرار گرفته و تنها بحث و گفت‌وگو پيرامون دو بند از توافقنامه ادامه دارد که به نظر مي‌رسد فرانسه سعي دارد که آمريکا را به قبول نقطه نظرات ايران وادار سازد.