نبرد با ویروس به کمک واکسن ایرانی
ملیحه محمودخواه| چند روز پیش بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا و دارو خبر داد که واکسن آنفلوآنزای چهارظرفیتی داخلی تولید شده و در داروخانه‌ها در دسترس همه قرار می‌گیرد.
به گفته این مقام مسئول، واکسن آنفلوآنزای داخلی از سال گذشته در کشور تولید شده و در دسترس عموم قرار گرفته است. این واکسن توسط جوانان دانشمند داروسازی و با فناوری کاملا بومی و دانش‌بنیان به تولید انبوه رسیده و افتخار بزرگی برای کشور است.
امسال تامین 2.5میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا پیش‌بینی شده که حدود یک‌میلیون دوز آن از محل واکسن‌های تولید داخلی و مابقی از طریق واردات تامین شده است.
او با بیان اینکه بهترین زمان تزریق واکسن آنفلوآنزا اواسط شهریور و اوایل مهرماه است، عنوان کرد: «بخشی از واکسن‌های تامین‌شده در اختیار معاونت بهداشتی است و بخشی دیگر به‌منظور دسترسی عمومی در داروخانه‌های سراسر کشور توزیع شده و با لزوم ثبت در سامانه «تی‌تک» عرضه خواهد شد.»
واکسن داخلی همپای واکسن‌های خارجی
براساس اطلاعات موجود سازمان غذا و دارو، این واکسن چهارظرفیتی نوترکیب آنفلوآنزا برای اولین‌بار در کشور تولید شده و از روز شنبه در همه داروخانه‌های سراسر کشور توزیع شده است و هموطنان می‌توانند از داروخانه‌هایی که این محصول را در دسترس دارند، برای خرید اقدام کنند.
بر اساس اطلاعات موجود، امسال یک‌میلیون دوز از این واکسن تولید داخل در کشور توزیع شده است و به همین منظور به مرور در دسترس عموم قرار می‌گیرد؛ البته امیدواریم با توجه به استقبال مردم هیچ کمبودی برای این نوع واکسن آنفلوآنزا در کشور وجود نداشته باشد.
طبق اطلاعات و آمار موجود در سازمان غذا و دارو، با توجه به استقبالی که مردم از این نوع واکسن خواهند داشت، امسال با ظرفیت یک میلیون دوز در سطح کشور تولید و توزیع آن شروع شده است که در سال‌های آتی ظرفیت به مرور افزایش داده خواهد شد تا به ظرفیت ۵۰ درصد واکسیناسیون مردم نزدیک شود.
براساس آمارها امسال به دومیلیون و 500 دوز واکسن نیاز داریم که یک‌میلیون دوز آن در داخل کشور تولید می‌شود و یک‌میلیون و 500 دوز آن وارداتی است.
تکنولوژی تولید این واکسن نوترکیب به‌عنوان جدیدترین نسل واکسن آنفلوآنزا به‌گونه‌ای است که عوارض خیلی کمتری از آن نسبت به واکسن‌های سنتی(که به‌صورت تخم‌مرغی وجود دارد) انتظار می‌رود.
طبق اعلام سازمان غذا و دارو، مطالعه بالینی این واکسن در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ دو بار روی هزار و ۳۰۰ نفر آن انجام شده است و از نظر اثربخشی و بی‌ضرری در مقابل واکسن برند اثربخش بوده است و در واقع تفاوت معناداری هم از نظر عوارض و هم اثربخشی دیده نشده است. مطالعه درباره این واکسن سال 1399روی داوطلبان سالم در سنین ۱۸ تا ۴۹ سال در شهر تهران و خیابان انقلاب انجام شده است.
محسن زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت پیشتر گفته است که گروه‌های پرخطر شامل کارکنان نظام سلامت، سالمندان، مادران باردار، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی، ریوی، کبدی و کلیوی باید واکسن آنفلوآنزا را دریافت کنند.
او درباره اینکه چه افرادی باید واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند، توضیح داده بود که تاکنون تغییری در دستورالعمل اجرای این واکسن در کشور ایجاد نشده و مانند سال گذشته است.
آمیتیس رمضانی، مدیر تحقیقات انستیتو پاستور ایران نیز به «شهروند» توضیح می‌دهد که برای داشتن اثربخشی بیشتر در مورد واکسن آنفلوآنزا بهتر است این واکسن در اواسط شهریورماه یا اوایل مهرماه تزریق شود.
او به این نکته اشاره می‌کند که واکسن آنفلوآنزا هر سال جهش پیدا می‌کند و از آنجا که حاوی تعداد کمی ژن ویروس است، با توجه به تغییرات سویه‌های آنفلوآنزا، واکسن سال قبل برای سویه‌های جدید قابل استفاده نیست.
رمضانی در پاسخ به این سوال که چطور می‌توان این جهش را تشخیص داد، تاکید می‌کند که این واکسن‌ها براساس سویه‌هایی که هر سال در نیمه جنوبی ایجاد می‌شود، مشخص می‌شوند و درواقع بعد از مشخص‌شدن این سویه‌ها واکسن جدید برای نیمه شمالی زده می‌شود.
او معتقد است که هر سال این تغییرات زیاد نیست، اما نباید آنفلوآنزا را دستکم گرفت، زیرا در سال‌های گذشته چند بار پاندمی‌هایی در دنیا رخ داده است مثل آنفلوآنزای اسپانیایی که تعداد زیادی از مردم را کشت و آنفلوآنزای خوکی که سال2009 کشتار جمعی در دنیا به راه انداخت.
این فوق‌تخصص بیماری‌های ریه بر این باور است که از آنجا که واکسن آنفلوآنزا قطعه‌ای از ویروس است، هیچ خطری برای گیرنده ندارد و همه افراد می‌توانند از آن استفاده کنند.
رمضانی تاکید می‌کند که این واکسن سه و چهار ظرفیتی است و ادامه می‌دهد: «اصولا از بدو پاییز علایم آنفلوآنزا در افراد زیاد می‌شود و نمونه‌هایی مانند سرماخوردی و کمی شدیدتر از آن در افراد ظاهر می‌شود که اصولا علایم ویروسی تا اردیبهشت سال بعد هم ادامه پیدا می‌کند، اما در بیشتر مواقع آذر، دی و بهمن پیک آنفلوآنزا به شمار می‌رود. به همین دلیل باید واکسیناسیون زمانی انجام شود که در پیک آن ویروس آنتی‌بادی فرد بالا باشد. به این معنا که باید در اواسط شهریور و اوایل مهر واکسن تزریق شود تا آمار ابتلا به آنفلوآنزا کاهش پیدا کند.
چه کسانی باید واکسن بزنند
رمضانی توضیح می‌دهد که لزومی ندارد که همه افراد واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند، تنها گروه‌های خاص که در معرض گرفتن نوع شدید آنفلوآنزا قرار دارند، باید این واکسن را تزریق کنند. این بیماری در همه افراد سخت و شدید ظاهر نمی‌شود و در بیشتر افراد علایم بهبودی بعد از یک هفته ظاهر می‌شود، اما در برخی از افراد آنفلوآنزا می‌تواند عملکرد فرد را کاملا تغییر دهد، طول مدت بیماری به یک هفته منتهی نمی‌شود و می‌تواند عوارض پیچیده‌ای مانند ذات‌الریه و درنهایت مرگ را به‌همراه داشته باشد.
به اعتقاد او افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای مزمن مانند مشکلات کبدی، دیابت و سابقه سکته‌مغزی دارند، همچنین در زنان باردار که ریسک ابتلا به نوع شدید آنفلوآنزا بالاست، بهتر است این گروه از افراد حتما واکسن بزنند. البته نباید در این میان از کودکان نیز غافل شد و بهتر است در صورت امکان کودکان نیز واکسینه شوند.
او در پاسخ به این سوال که آنفلوآنزا انواع مختلف دارد و واکسن تا چه میزان می‌تواند جلوی این بیماری را بگیرد، توضیح می‌دهد: «درست است که ما بیش از 50 مورد ویروس آنفلوآنزا داریم، اما آنچه برای ما خطرناک است نوع آنفلوآنزای A و B است که خطر بیشتری برای افراد ایجاد می‌کند و واکسیناسیون در واقع مصونیت در برابر همین دو نوع واکسن است.»
واکسن کرونا و آنفلوآنزا تداخلی با هم ندارند
مجید مختاری، فوق‌تخصص ریه و عضو علمی واکسیناسیون ستاد ملی کرونا نیز درباره تزریق واکسن کرونا و آنفلوآنزا می‌گوید: «در زمانی که پاندمی کرونا آغاز شده بود، یک تحقیق جهانی روی افرادی که واکسن آنفلوآنزا تزریق کرده بودند، انجام شد. تحقیقات روی بیش از 80هزار نفر در دنیا نشان داد افرادی که واکسن آنفلوآنزا تزریق کرده‌اند یا کرونا نمی‌گیرند یا اگر هم می‌گیرند احتمال مرگ‌ومیر در آنها بسیار کمتر است.»
او تاکید می‌کند که افردی که مشکل زمینه‌ای دارند یا دچار نقص سیستم ایمنی بدن هستند، حتما واکسن آنفلوآنزا را دریافت کنند، هر چند که سازمان بهداشت جهانی توصیه کرده که تولید این واکسن انقدر بالا برود که همه افراد از این واکسن استفاده کنند.
مختاری به این موضوع اشاره می‌کند که زدن واکسن کرونا و آنفلوآنزا در یک ماه هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند و بر این باور است که حتی اگر این دو واکسن در یک روز هم زده شود، باز هم مشکلی نخواهد داشت. او می‌گوید که برخی بر این باورند که چون سال گذشته واکسن تزریق کرده‌اند، امسال نیازی به آن ندارند، این در حالی است که ویروس آنفلوآنزا توانایی تغییر بسیار بالایی دارد. به این‌صورت که هر ساله برای بقای خود تغییراتی در سطح خود ایجاد می‌کند تا بتواند از سیستم ایمنی بدن فرار کند. به همین دلیل هر سال سویه‌های جدیدی از ویروس آنفلوآنزا در جامعه شیوع پیدا می‌کند.
محققان هر ساله با توجه به سویه‌های شایع این ویروس در همان سال واکسن آنفلوآنزا را تولید می‌کنند. پس تزریق سالیانه این واکسن اهمیت زیادی دارد.
او می‌گوید: «بهترین زمان تزریق واکسن آنفلوآنزا پیش از شیوع این بیماری در جامعه بوده که این زمان در فاصله 10 شهریور تا 10 آبان ماه است. با این حال، اگر واکسیناسیون در این بازه زمانی امکان‌پذیر نباشد، همچنان توصیه می‌شود که تا پایان دی‌ماه تزریق صورت گیرد. چون معمولا حداکثر شیوع آنفلوآنزا هر ساله در ماه‌های بهمن و اسفند دیده می‌شود.»
