جشنواره ونیز و نمایش بی‌پرده اصالت‌های فاشیستی!

جشنواره فیلم ونیز در هفتاد و نهمین دوره از برگزاری و در حالی که رسانه‌های اروپایی این فستیوال را یک رویداد شیک سینمایی می‌دانند، تعارفات معمول را کنار گذاشته‌اند و در قامت یک رویداد سیاسی آن روی سکه خود را نشان داده‌اند. فستیوالی که ابتدای آن با پخش سخنرانی زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین آغاز شده و میهمان ویژه آن هیلاری کلینتون است و حمایت از فیلمسازان محکوم در ایران را به عنوان یکی از سیاست‌های‌های اصلی این دوره خود اعلام کرده است! در واقع همه چیز در ونیز برای نمایش تقدس سیاست و استفاده ابزاری از سینما برای رسیدن به اهداف سیاسی آماده شده است. گویا ونیز درحال بازگشت به آن تاریخ سیاهی است که خیلی‌ها آن را به یاد ندارند.
فستیوال ونیز یک شناسنامه اصلی دارد که آن را متولد سال ۱۹۳۲ معرفی می‌کند و یک شناسنامه المثنی نیز برای آن صادر شده که تأسیس این جشنواره را سال ۱۹۴۶ اعلام می‌کند. تفاوت در این تاریخ‌ها، بیانگر چیز عجیبی است؛ در دوره اول ایجاد فستیوال ونیز، این جشنواره سینمایی به‌طور کامل در خدمت دولت فاشیستی ایتالیا قرار داشت. ایتالیا در آن سال‌ها متحد استراتژیک دولت رایش سوم در آلمان بود. برای همین در اغلب دوره‌های برگزار شده، فیلم‌های آلمانی که دیدگاه‌های حزب نازی را منتشر می‌کردند در ونیز جایزه می‌گرفتند. فرانسوی‌ها که از رویکرد ونیز در قبال آلمان ناراضی بودند سفره خود را از این جشنواره جمع کردند و برای خودشان «کن» را راه انداختند. سیاست‌های فاشیستی ونیز تا پایان جنگ جهانی دوم و تسلیم دولت ایتالیا ادامه داشت، اما در سال ۱۹۴۶، زمانی که ایتالیا بخشی از بلوک غرب شده بود ونیز یک تولد دوباره پیدا کرد. با پاک کردن تاریخ فاشیستی این فستیوال، رنگ و لعاب تازه‌ای به آن داده شد. شیر ونیز به یکی از نماد‌های اعتبار در سینمای غرب تبدیل شد و همه چیز آنطور که سیاست‌های غربی اعمال می‌کرد پیش رفت. امروز هم اگرچه از نظر خبرگزاری اتحادیه اروپا، فستیوال ونیز یک جشنواره شیک سینمایی است، اما فاشیست بودن خود را به نوع دیگری به نمایش گذاشته است.
آلبرتو باربرا، مدیر جشنواره ونیز کار ویژه فستیوال را حمایت اوکراین و فیلمسازان به گفته او زندانی در ایران عنوان کرده است. محمد رسول‌اف، جعفر پناهی و مصطفی آل‌احمد، سه فیلمساز زندانی در ایران مورد حمایت قاطع ونیز قرار گرفته‌اند و مدیران این فستیوال در موضع‌گیری‌های خود بار‌ها با عناوینی، چون خفقان در ایران، گرایش سیاسی پررنگ خود را به نمایش گذاشته‌اند. آن‌ها فیلم غیرقانونی «بدون خرس» ساخته پناهی را در بخش مسابقه قرار داده‌اند و در کنار آن فیلم‌های «شب، داخلی، دیوار» ساخته وحید جلیلوند، «جنگ جهانی سوم» به کارگردانی هومن سیدی و «بی‌رؤیا» اثر آرین وزیردفتری را در بخش‌های مختلف ونیز پذیرفته‌اند.
هالیوود ریپورتر در گزارشی از حضور فیلم‌های ایرانی در این دوره از جشنواره ونیز، این اقدام را موضع‌گیری سیاسی ونیز عنوان و پیش‌بینی کرده است که امسال ونیز محلی برای بحث درباره «سانسور و ظلم تهران به جامعه فیلمسازان» باشد. با این حال «باربر» با کتمان این واقعیت، انتخاب فیلم‌های ایرانی را سیاسی ندانسته است، ولی در مقابل درباره حمایت از فیلمسازان زندانی در ایران می‌گوید: «۹ سپتامبر رویدادی را روی فرش قرمز برگزار می‌کنیم که اکران فیلم جعفر پناهی (بدون خرس) است، چون به همراه دو تن از همکارانش در زندان به سر می‌برد و در این مراسم حضور نخواهد داشت. ما از همه فیلمسازان و سایر شخصیت‌ها می‌خواهیم که به آن بپیوندند و تابلو‌هایی را برای آزادی آن‌ها در دست بگیرند. هدف از این کار این است که یک پیام سیاسی قدرتمند باشد که توجه رسانه‌ها را به این موضوع جلب کند.» وی همچنین در دخالتی آشکار در امور قضایی ایران، بازداشت سینماگران ایرانی را «بی‌دلیل» عنوان کرده و تنها جرم آن‌ها را استفاده از حق آزادی بیان عنوان کرده است! این تصویری است که ونیز تلاش دارد از ایران به جهان نشان دهد.
فستیوال ونیز امسال شمشیر خود را برای روسیه هم از رو بسته است. مدیر اجرایی ونیز در سخنرانی افتتاحیه این جشنواره از تهدید دموکراسی اروپایی از سوی به گفته او امپریالیسم پوتین سخن گفته است. دو فیلم مستند اوکراینی درباره جنگ اوکراین در ونیز حضور پررنگی دارند. مقامات ونیز در روز افتتاحیه ویدئویی از تصاویر ادعایی کودکان اوکراینی که در جنگ کشته شده‌اند پخش کرده‌اند، در حالی که هیچگاه تصاویر کودکان کشته شده سوری، یمنی، فلسطینی و عراقی در ژست‌های انسان‌دوستانه جشنواره‌های غربی جایی برای دیده شدن نداشتند.