روزنامه ابتکار
1401/06/22
ضر ورت تأسیس و راه اندازی کانون تفکر
محمدعلینویدی* شاید نخستین بار در ایران در حدود بیست و پنج سال پیش بود که اولین کانونتفکر آزاد و مردمی را به دأب و شیوه و نگرش و منش فرهنگ و تمدن ایرانی را اینجانب در تهران راه اندازی کردم و به مدت پنج سال بطور منظم استمرار داشت. البته این دغدغه و ذهن مشغولی و مسیٔله بزرگ را من از زمان دانشجویی در دانشگاه تهران داشتم که چگونه می توانیم از فلسفه و تفکر و اندیشه و علم در ساحت عمل و صحنه زندگی و معطوف به انسان و زندگی، استفاده واقعی و اثرمندانه داشته باشیم. بنابراین، شاید، پیشینه کانون های تفکر به صورت منظم و خودجوش و نهادی، به سال های، ۷۶-۷۷، می رسد. و اهداف و ضرورتهای تأسیس کانون تفکر را بعد ها در ماهنامه اندیشه مدیران بطور مختصر قلمی کردم و در آن روزگاران، چاپ و منتشر شد. البته بدیهی است سابقه تشکیل کانونهای تفکر در خارج از کشور با رویکرد و اهداف و فرهنگ متفاوت و شرایط اجتماعی خاص، بسیار دیرینه و قدیم می باشد. عنوان « Think Tank » و نظایر آن همین
پیشینه و تبار را می رساند. چرا به کانون تفکر نیاز داریم و وجود کانون های تفکر یک ضرورت عقلانی و
اثری و عملی است؟ کانون تفکر، یعنی محل و مرکزی برای حضور متفکران و اندیشمندان و اهل
فکر و نظر و طرح پیشنهاد تخصصی و علمی. کانون تفکر، یعنی، مجالی برای اندیشیدن و شناختن و تجزیه و تحلیل. کانون تفکر، یعنی، مرکزی برای مسیٔله شناسی و راه حل یابی. کانون تفکر، یعنی، محلی برای استفاده از مغز و ذهن و ضمیر و خرد و قوه عقل و تجربه بشری. عقل به عنوان شریف ترین و ناب ترین و مستقل ترین موهبت الهی و طبیعی و انسانی، نیازمند خانه و نهاد و مرکزی
به نام کانون تفکر است. خانه عقل کجاست؟ خانه عاقلان کجاست؟ خردمندان چگونه می توانند با هم، هم اندیشی و جمع اندیشی داشته باشند؟ ارتباطات و تعاملات اندیشه ورزان چگونه ممکن است؟ انتقال اندیشه و دانش و تجربه بین اندیشمندان چگونه صورت میگیرد؟ مستند سازی اندیشهها و تجربیات چگونه امکان پذیر است؟ مشاوره های خردمندانه چگونه قابل اجراست؟ اتاق های فکر، چه نقشی و اثری در زندگی حقیقی انسان و جامعه دارد؟ ایده پردازی و نوآوری و خلاقیت چگونه شکل میگیرد؟ نقدهای منطقی و معقول کجا صورت میگیرد؟ اهل اندیشه و علم، چگونه می توانند آزاد اندیشانه با هم گفت و گو و تعامل داشته باشند؟ این پرسش ها و بعدها پرسش ها و مسایٔل و ضرورت های عمیق و دقیق دیگری، از مبانی و مبادی راه اندازی کانون های تفکر در آن زمان بود. البته با تأمل و ژرف نگری در این پرسش ها و موضوعات، می توان به ضرورت تأسیس و راه اندازی کانونهای تفکر پی برد. در برخی از جوامع کانون تفکر، مرکز اجتماع اهل
تفکر و تخصص می باشد که خود از مهاجرت نخبگان به سایر جوامع می کاهد. رویکرد و روش اینجانب در آن زمان در تأسیس کانون تفکر در چند محور
خلاصه می شد: ۱- پایه گذاری رهیافت بین رشتهای در جمع اهل فکر و اندیشه و دانش. یعنی،
در همان اولین کانون تفکر، از تمام رشته ها و گرایش های مختلف اندیشگی و علمی حضور پیدا می کردند. اهل فلسفه بودند، اهل فنی و مهندسی بودند، اهل جامعه شناسی و روانشناسی بودند، اهل علوم اقتصادی و سیاسی بودند و غیره. جمع بین رشتهای بود و هر کس از زاویه تخصص خود نظر می داد و موضوع
جلسه را نقد و بررسی می کرد. ۲- موضوع و مسیٔله محوری، من در تمام مدت فعالیت کانون تفکر و نیز بعدها،
مشتاقانه و مجدانه و در حد وسع ناچیز خود سعی کردم تا تفکر و اندیشیدن را با
مسایٔل و مشکلات واقعی زندگی و انسان، گره بزنم و پیوند دهم و از تفکر انتزاعی به تفکر اثربخش برسم. کانون تفکر، مسیٔله محور و موضوع محور بود. مثلا ً، بیست موضوع کلان پیشنهاد میدادم و پس از تصویب و اجماع در طول سال
روی آنها بحث و بررسی و تحلیل صورت می گرفت.
۳- تلاش کردیم، یک نمونه از فضای آزاداندیشی و اندیشه ورزی اثربخش را در
عمل نشان دهیم و خوشبختانه بعدها هم از همین رویکرد استقبال شد. یعنی، یک کانون تفکر واقعی، فضای آزاداندیشی و تفکر آزاد است.
۴- کانون تفکر، مرکزی برای هم اندیشی و هم کنشی است. معنی تعامل اندیشگی همین است.
۵- کانون تفکر، محل و مجالی برای تمرین صبر و بردباری و علم و حلم است. علم با حلم تکمیل می شود.
۶- یکی از مبانی اساسی در تأسیس کانون تفکر، رواج و رونق ارتباطات و
تعاملات بین اهل خرد و اندیشه است. ً
۷- تولید اندیشه و دانش از مبانی و از رویکرد های دیگر بوده است. مثلا، در
زمینه هویت جامعه ایرانی، استادی سه جلسه و نشست مطلب ارایٔه دادند و بسیار مفید بود.
امروزه نیز ما نیازمند و محتاج کانون های تفکر هستیم تا با دقت و عمق بیشتری به موضوعات و مسایٔل بپردازند. تا انسان هست، نیاز به عقل نیز هست و عقل ها در ارتباط و تعامل با هم تکمیل و تأثیرگذار هستند. بدین دلیل کانون تفکر،
ضرورت همیشگی آدمی است.
*نویسنده و استاد اندیشه ورزی
سایر اخبار این روزنامه
« ابتکار» همزمان با شروع نشست شورای حکام آژانس بررسی می‌کند
قطار برجام در حال خروج از ریل
« ابتکار» مصوبه جدید شورای پول و اعتبار را بررسی کرد
چالش های عجیب مالیاتی برای شهروندان
واگذاری کتابخانه‌های کانون پرورش فکری جنجال ساز شد
خاطره‌های کودکی در خطر
رهبر انقلاب سیاست‌های کلی برنامه هفتم را ابلاغ کردند
برنامه توسعه با اولویت اصلی «پیشرفت اقتصادی توام با عدالت»
پیمان مولوی
اسپارت‌ها، اسب‌ها و کشورشان
گزارشگر ویژه سازمان ملل:
تحریم‌های یک جانبه علیه ایران با اصول حقوقی مطابقت ندارد
ضر ورت تأسیس و راه اندازی کانون تفکر
معاون اول رئیس جمهوری:
تمام ظرفیت‌های دولت برای حفظ آرامش زائران اربعین فعال شده است
وزیر کشور:
اعزام جدید زائران اربعین، مطابق سهمیه‌بندی مرزها انجام میشود
