تحول در رویکرد‌ها وجه تمایز دولت سیزدهم

پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ۱۳۵۷، علاوه بر تغییر در هندسه سیاسی جهان، با تشکیل نظامی مبتنی بر ارزش‌های دینی، کارآمدی دین در عرصه تشکیل و اداره نظام‌های سیاسی را به اثبات رساند و مردم ایران باوجود تحمل کم‌نظیر‌ترین فشار‌ها و تحریم‌ها، در پرتو مقاومت و ایستادگی، سنگر‌های استکبار جهانی را یک‌به یک تسخیر و در راستای تحقق آرمان بلند انقلاب اسلامی پیش رفتند. فروپاشی مارکسیسم، افول و زوال قدرت امریکا و از دست دادن حوزه نفوذ در منطقه غرب آسیا، شکست گروه‌های تکفیری دست‌ساخته استکبار و مرتجعین منطقه و سلسله شکست‌های رژیم صهیونیستی، ناشی از گسترش و تعمیق فرهنگ انقلاب و مقاومت در میان مردم منطقه است. تردیدی در این نیست که این دستاورد‌های نظام اسلامی در طول ۴۴ ساله گذشته محصول تلاش مردم ایران و دولتمردان در ادوار مختلف است. مروری بر ویژگی‌ها و کارنامه این دولت‌ها نشانگر آن است که کلیه جریان‌های عمده و فعالان سیاسی کشور در طی چهار دهه گذشته در بستر مردم‌سالاری در نظام دینی توانستند با در اختیار گرفتن قوه مجریه و مقننه توان و قابلیت خود را برای خدمت‌رسانی به مردم و اداره کشور به مرحله آزمون بگذارند.
تحمل هشت سال جنگ و توطئه‌های مختلف امنیتی و فشار‌های اقتصادی دشمنان در طی این سال‌ها، شرایط ویژه را بر ایران تحمیل کرد و به همین دلیل اگرچه ممکن است به هر یک از دولت‌های گذشته نقد‌هایی وارد باشد، به‌جرئت می‌توان گفت که هیچ کشوری را در جهان نمی‌توان یافت که در شرایط مشابه با ایران توانسته باشد به این سطح از دستاورد‌ها در عرصه‌های مختلف علمی، صنعتی، دفاعی و... دست یابد. رهبر معظم انقلاب در تبیین این روند در بیانیه گام دوم انقلاب یادآور می‌شوند: «عظمت پیشرفت‌های چهل‌ساله ملّت ایران آنگاه به‌درستی دیده می‌شود که این مدّت، با مدّت‌های مشابه در انقلاب‌های بزرگی همچون انقلاب فرانسه و انقلاب اکتبر شوروی و انقلاب هند مقایسه شود. دستاورد مدیریت‌های جهادی الهام گرفته از ایمان اسلامی و اعتقاد به اصل «ما می‌توانیم» که امام بزرگوار به همه ما آموخت، ایران را به عزت و پیشرفت در همه عرصه‌ها رسانید. محصول تلاش چهل‌ساله، اکنون برابر چشم ما است: کشور و ملّتی مستقل، آزاد، مقتدر، باعزت، متدین، پیشرفته در علم، انباشته از تجربه‌هایی گرانبها، مطمئن و امیدوار، دارای تأثیر اساسی در منطقه و دارای منطق قوی در مسائل جهانی، رکورددار در شتاب پیشرفت‌های علمی، رکورددار دررسیدن به رتبه‌های بالا در دانش‌ها و فنّاوری‌های مهم از قبیل هسته‌ای و سلول‌های بنیادی و نانو و هوافضا و امثال آن، سرآمد در گسترش خدمات اجتماعی، سرآمد در انگیزه‌های جهادی میان جوانان، سرآمد در جمعیت جوان کارآمد، و بسی ویژگی‌های افتخارآمیز دیگر که همگی محصول انقلاب و نتیجه جهت‌گیری‌های انقلابی و جهادی است.»
البته باید تأکید کرد که حضور مردم درصحنه و هدایت‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی در ادوار گذشته پشتیبان و حامی دولت‌ها برای انجام وظایف مذکور بودند و دولت‌ها نیز به‌تناسب سبک و سلیقه سیاسی و میزان بهره‌گیری از این حمایت‌ها توانستند در تحقق این دستاورد‌ها ایفای نقش کنند. در نقطه مقابل وقوع برخی از فتنه‌ها و چالش‌های داخلی نظیر فتنه تیرماه ۱۳۷۸ و خردادماه ۱۳۸۸ و برخی از اعتراضات اجتماعی مانند ماجرای فتنه بنزینی در آبان سال ۱۳۹۸ متأثر از عملکرد همین دولت‌ها بود که هزینه‌های زیادی را بر کشور تحمیل و دشمنان را به تداوم فشار‌ها و تحریم‌ها مصمم‌تر کرد، نکته‌ای که رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب به آن اشاره و یادآور می‌شوند: «بدانید که اگر بی‌توجهی به شعار‌های انقلاب و غفلت از جریان انقلابی در برهه‌هایی از تاریخ چهل‌ساله نمی‌بود ــ که متأسفانه بود و خسارت‌بار هم بود ــ بی‌شک دستاورد‌های انقلاب از این بسی بیشتر و کشور در مسیر رسیدن به آرمان‌های بزرگ بسی جلوتر بود و بسیاری از مشکلات کنونی وجود نمی‌داشت.»
بدیهی است که دستاورد‌های مذکور به‌رغم همه عظمت و اهمیت، آنچنان‌که باید در تراز نظام اسلامی که منبعث از دین مبین اسلام و فرهنگ عاشورا و مکتب انتظار است، نیست و کشور در این فرصت نزدیک به نیم‌قرن باید به دستاورد‌های مطلوب و مورد انتظار نظام اسلامی که همانا تمدن نوین اسلامی بود، دست می‌یافت. البته زمانی که چرایی این عدم تحقق موردبررسی قرار می‌گیرد کاستی‌های دولت اسلامی در تحقق مراحل پنج‌گانه اهداف انقلاب اسلامی (۱- پیروزی انقلاب اسلامی، ۲-تشکیل نظام اسلامی، ۳-تشکیل دولت اسلامی، ۴-تشکیل جامعه اسلامی و ۵-تحقق تمدن نوین اسلامی) خودنمایی می‌کند و رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب در توصیه‌های هفت‌گانه خود الزامات رسیدن به این هدف را ترسیم نمودند. اگرچه تحقق این توصیه‌ها در دولت گذشته به‌دلایلی‌چند که در این مقال مجال پرداخت به آن نیست، قابل‌انتظار نبود، اما تعابیری که رهبر معظم انقلاب در یک‌سالگی دولت سیزدهم نسبت به رویکرد‌ها و تلاش‌های دولت داشتند، نویدبخش گام برداشتن در آن راستا است. ایشان زنده کردن امید و اعتماد مردم را مهم‌ترین توفیق دولت سیزدهم دانستند و یادآور شدند‌: مردم می‌بینند که دولت در وسط میدان و مشغول کار و تلاش برای حل مشکلات و خدمت‌رسانی به آن‌ها است و این واقعیت، امید و اعتماد عمومی را تا حد زیادی احیا کرده است البته این تلاش‌ها در برخی زمینه‌ها به نتیجه رسیده و در بعضی زمینه‌ها نیز هنوز به نتایج لازم نرسیده است. بر اساس بیانات ایشان در این دیدار رویکرد‌ها و کارکرد یک‌ساله دولت سیزده در ابعاد زیر قابل دسته‌بندی است:


رویکردها:
۱-زدوده شدن رقابت‌های منفی و مناقشه‌برانگیز در روابط بین قوا که موجب آشفته کردن ذهن مردم می‌شد. ۲-خارج کردن جامعه از چشم‌انتظاری برای تصمیم‌گیری و اقدام دیگران و اینکه حالا باید حتماً با فلان کشور ارتباط برقرار کنیم تا مشکلاتمان حل بشود یا فلان گره باید از فلان جا باز بشود تا مشکلات ما حل بشود، این خیلی برای کشور مضر است؛ این شرطی کردن حوادث کشور و در انتظار دیگران نگه‌داشتن، چیز بدی است که این الحمدلله در این دولت به میزان زیادی کاسته شده است. ۳- مسئولیت‌پذیری و اینکه در یک سال اخیر شنیده نشد که دولت فرافکنی و بهانه‌تراشی کند و بگوید اختیار نداریم و یا نمی‌گذارند، این دولت از فرافکنی و بهانه‌تراشی احتراز کرده و مسئولیت‌پذیر بوده. ما در این مدّت از مسئولین محترم دولتی نشنفتیم که بگویند: «نمی‌گذارند کارکنیم، اختیار نداریم، اختیارات دست ما نیست». ۴-درزمینه سیاست خارجی و همچنین درزمینه فرهنگ، رویکرد‌های خوبی دیده می‌شود؛ حالا این رویکردها، به‌خصوص در زمینه‌های فرهنگی، تا به عملیات منتهی بشود یک مقداری فاصله دارد، امّا همین رویکردها، رویکرد‌های خوبی است؛ این‌ها را بایستی دنبال کرد که یکی از توفیقات شما است. ۵- برجسته شدن شعار‌های انقلاب، شعار‌های اسلام، مثل عدالت‌طلبی، مثل پرهیز از اشرافی گری، حمایت از مستضعفان، استکبارستیزی که این‌ها شعار‌های اصلی انقلاب است؛ این‌ها در زبان‌ها برجسته‌تر شده، واضح‌تر شده، و این خیلی چیز خوبی است؛ این‌ها را ادامه بدهید.
کارکردها:
۱- ۳۱ سفر در سال اول دولت به سراسر کشور ازجمله نقاط محروم و دورافتاده، نظارت میدانی بر کار‌ها و همدلی عمیق با مردم از توفیقات دولت سیزدهم است. ۲-جوان‌گرایی از دیگر توفیقات دولت است، البته مدیران و مسئولان جوان هم در مواردی اشتباه و خطا می‌کنند، اما درمجموع دمیده شدن روح جوانی در دولت و مجلس و پرورش مدیران قوی، ارزش صبوری در مقابل این خطا‌ها و رفع تدریجی آن‌ها را دارد. ۳-توفیق دیگر سرعت عمل شما است در قبال حوادث پیش‌بینی‌نشده مثل سیل، مثل حوادثی که اتّفاق می‌افتد. این سرعت عمل خیلی چیز مهمی است. اینکه یکجایی زلزله بشود، سیل بیاید، بلافاصله مسئولین خودشان را برسانند آنجا و بالای سرکار بِایستند و کار را سامان بدهند، این خیلی چیز باارزشی است. رهبر معظم انقلاب در ادامه سخنانشان ضمن بیان چند توصیه، با تأکید بر پرهیز از نیمه‌کاره ر‌ها کردن کار‌ها و ضرورت پیش گرفتن صبر و استقامت و افزایش کار جهادی برای حل مشکلات متراکم و به جا مانده، گفتند: اگر به این توصیه‌ها عمل شود، ثابت خواهد شد که دولت سیزدهم دولتی کاملاً کارآمد، فعال و برطرف‌کننده مشکلات زندگی مردم است که نتیجه آن رضای پروردگار و مردم خواهد بود.