روزنامه جوان
1401/06/31
جشن شکوفه‌های کلاس اولی با چاشنی چالش کمبود معلم!
امروز با جشن شکوفه‌ها در حالی ۵/۱ میلیون دانش‌آموز کلاس اولی بعد از دو سال آموزش غیرحضوری به سر کلاس می‌روند که همچنان کمبود معلم یکی از چالش‌های جدی وزارت آموزش و پرورش است. با وجود این، سرپرست معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش ضمن تأکید بر اینکه برای امسال با چالش معلم مواجه بودیم، می‌افزاید: «با تمهیدات انجام‌شده کلاس بدون معلم در دوره ابتدایی نخواهیم داشت.» به‌گفته مسئولان آموزش و پرورش، اما میزان کمبود نیروی انسانی در ۱۴۰۰ به ۲۰۰هزار نفر رسیده و با توجه به افزایش جمعیت بازنشستگان از سونامی بزرگ کمبود نیرو در وزارتخانه آموزش و پرورش تعبیر کرده‌اند. بعد از دو سال آموزش غیرحضوری امسال اولین سالی است که بوی ماه مهر همراه با سال تحصیلی جدید است و کوچه‌ها و خیابان‌ها دوباره با حضور دانش‌آموزان با لباس‌های رنگارنگ و کیف و کوله‌پشتی بر دوش و صدای غریو شادی آنان رنگ و بوی زندگی می‌گیرد.آنطور که معصومه نجفی پازوکی، سرپرست معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش خبر داده امروز پنج‌شنبه، ۳۱ شهریورماه جشن شکوفه‌ها برای کلاس اولی‌ها در سراسر کشور برگزار میشود.
طبق آمار‌های ارائه‌شده از سوی وی ۸ میلیون و ۷۰۴ هزار و ۳۲۱ دانش‌آموز در دوره ابتدایی ثبت‌نام کرده‌اند که از این میزان یک میلیون و ۴۹۱ هزار و ۹۰۷ نفر کلاس اولی هستند. این در حالی است که سال گذشته حدود ۸ میلیون دانش‌آموز ابتدایی داشتیم ولی امسال به حدود ۹ میلیون رسیده‌است.
به گفته نجفی برای امسال با چالش معلم مواجه بودیم، اما با تمهیدات انجام شده کلاس بدون معلم در دوره ابتدایی نخواهیم داشت.
فقدان توازن در استخدام معلم با بازنشستگی و جمعیت دانش‌آموزان
کمبود معلم در کشور یکی از چالش‌های زیربنایی است. این مشکل دیرینه با افزایش جمعیت بازنشستگان در دهه۹۰، این مسئله در سال‌های اخیر به وضعیت بحرانی رسیده‌است. طبق بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس در سال تحصیلی گذشته در ۳۰ استان کشور به جز ایلام با کمبود معلم سپری شد و این کمبود‌ها به سال تحصیلی جدید هم منتقل خواهد شد.
براساس اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس شاخص نسبت تعداد دانش‌آموز به معلم که بنا به استاندارد‌های تعریف شده برای نمونه در مقطع ابتدایی ۲/۱۹ تعریف‌شده سال گذشته در برخی از مناطق شهرستان‌های تهران تا ۴۳/۵۷ هم رسید و تهران بدترین شاخص و ایلام بهترین شاخص را به خود اختصاص دادند.
اردیبهشت امسال وزیر آموزش و پرورش دلیل اصلی کمبود نیرو را نبود توازن استخدام معلمان با روند سیر جمعیت دانش‌آموزان و بازنشستگان این وزارتخانه عنوان کرده و گفته بود: «در سال‌جاری به‌ازای ۷۱هزار معلمی که بازنشسته شده‌اند تنها ۳۴هزار و ۸۱۳معلم جدید از طریق آزمون استخدامی به‌کارگیری شده‌اند.»
کمبود معلم در تهران شاید عجیب به نظر برسد، اما ماجرا از رشد بی‌رویه مهاجرت به شهر‌های بزرگ و استان‌هایی، چون تهران و البرز است که موجب‌شده با وجود اینکه آمار کلی معلمان در تهران کم نیست، اما بسیاری از کلاس‌ها یا بدون معلم بماند یا برای جبران این کمبود دانش‌آموزان بیشتری را سر یک کلاس بگذارند تا بتوان این کمبود معلم را جبران کنند، اما این نوع جبران کمبود معلم می‌تواند کیفیت آموزش را به شدت تحت‌تأثیر قرار دهد. به خصوص حالا که بعد از دو سال کرونایی و آموزش غیرحضوری کیفیت و سطح تحصیلی دانش‌آموزان به شکلی جدی دچار تنزل شده است.
فاصله بین تراکم کلاس‌های درس با استاندارد‌ها
براساس مصوبه ۸۸۶ شورای‌عالی آموزش و پرورش «نسبت دانش‌آموزان به کل کارکنان آموزشی» شاخصی برای ارزشیابی نظام آموزش و پرورش در حوزه نیاز نیروی انسانی و کمتر بودن آن مطلوب است، چراکه موجب میشود هر یک از کارکنان آموزشی زمان بیشتری برای تعامل با تک‌تک دانش‌آموزان داشته باشند. استاندارد در نظر گرفته‌شده برای این شاخص در دوره ابتدایی ۲۰، در دوره متوسطه اول ۱۸، برای دوره متوسطه دوم ۱۷ و برای کل دوره‌ها ۱۸ است.
بررسی این شاخص در سال تحصیلی نشان می‌دهد که این عدد برای مقطع ابتدایی ۸۵/۲۶، متوسطه اول ۳۱/۱۹، متوسطه دوم ۹۲/۱۲ و کل دوره‌ها ۷۲/۲۰ بوده‌است. تقریباً در همه پایه‌ها به جز متوسطه دوم شاخص بیش از حد استاندارد است و در مقطع ابتدایی هم وضعیت نگران‌کننده‌تر و اختلاف فاحشی با حد استاندارد (۲۰) وجود دارد. یعنی به‌طور تقریبی هر ۲۷ دانش‌آموز به یکی از کارکنان آموزشی دسترسی داشته‌اند. این در حالی است که به گفته مسئولان آموزش و پرورش میزان کمبود نیروی انسانی در ۱۴۰۰ به ۲۰۰هزار نفر رسیده‌است و آن را با توجه به افزایش جمعیت بازنشستگان به سونامی بزرگ در دل وزارتخانه آموزش و پرورش تعبیر کرده‌اند.
تهران رکورددار کمبود معلم در ایران
اصلی‌ترین و مهم‌ترین کمبود در حوزه آموزش و پرورش به بحث کمبود معلم باز می‌گردد.
طبق گزارش‌ها، در مقطع ابتدایی استاندارد نسبت دانش‌آموز به گروه معلمان ۲/۱۹ اعلام شده و تمام استان‌های کشور به جز ایلام در سال تحصیلی گذشته با کمبود معلم مواجه بوده‌اند. بیشترین نسبت دانش‌آموز به معلم در شهرستان‌های تهران با شاخص ۹۳/۵۲ است که ۷۳/۳۳ واحد بیشتر از استاندارد است. این شاخص در مناطق شهری به ۴۳/۵۷ هم رسیده‌است. با توجه به اینکه جمعیت دانش‌آموزان دولتی مقطع ابتدایی ۷ میلیون و ۳۶۸ هزار و ۹۶۵ نفر و جمعیت معلمان ۲۲۲ هزار و ۳۱۷ نفر بوده، کمبود معلم به شکلی کلی (نه به‌صورت نقطه‌ای) معادل ۱۶۱ هزار و ۴۸۲ نفر تخمین زده میشود. در مقطع متوسطه اول، استاندارد نسبت دانش‌آموز به گروه معلمان ۱/۱۹ و همه استان‌ها به جز اردبیل، ایلام، خراسان‌شمالی و کهگیلویه و بویراحمد دارای کمبود معلم هستند.
شاخص کل کشور نیز که ۰۲/۲۵ است با استاندارد فاصله دارد. با توجه به جمعیت دانش‌آموزان دولتی مقطع متوسطه اول که ۳ میلیون و ۱۹۱ هزار و ۸۹۶ نفر و جمعیت معلمان که ۱۲۷ هزار و ۵۹۵ نفر بوده، کمبود معلم به شکلی کلی (نه به صورت نقطه‌ای) معادل ۳۹ هزار و ۵۲۰ نفر تخمین زده میشود. استان تهران با شاخص ۷۸/۳۳ در این مقطع هم بیشترین نسبت دانش‌آموز به معلم را دارد که ۵۸/۱۴ واحد بیشتر از استاندارد است. این شاخص در مناطق روستایی ۷۰/۱۹ و نزدیک به استاندارد است، اما در مناطق شهری باز هم بالاتر رفته و به ۵۵/۳۹ رسیده‌است. در مقطع متوسطه دوم استاندارد نسبت دانش‌آموز به گروه معلمان برای متوسطه نظری ۱۶/۱۸ و متوسطه فنی و حرفه‌ای ۱۲ است.
هر چند آمار‌ها نشان می‌دهد نسبت دانش‌آموز به معلم در این مقطع نسبت به ابتدایی و متوسطه اول، بسیار مطلوب‌تر است. شاخص کل کشور هم ۴۰/۱۶ است و به نسبت وضعیت بهتری نسبت به مقاطع دیگر دارد. در مقطع متوسطه دوم همچون مقطع ابتدایی و متوسطه اول بیشترین نسبت دانش‌آموز به معلم در بین مناطق شهری در شهرستان‌های استان تهران با شاخص ۸۹/۲۲ است. این در حالی است که علاوه بر بررسی نسبت دانش‌آموزان دولتی به کارکنان رسمی و پیمانی گروه معلم به تفکیک مقاطع تحصیلی در استان‌ها، اطلاعات این شاخص برای کل مقاطع تحصیلی کشور در مناطق شهری ۱۱/۲۹، در مناطق روستایی ۱۳/۲۰ و در کل ۰۳/۲۶ است و تهران (شهرستان‌های تهران) با شاخص ۶۳/۳۷ وضعیت نامناسب‌تر و کمبود معلم بیشتری نسبت به سایر استان‌های کشور دارد.
طبیعتاً حل چالش کمبود معلم نیازمند راهکار‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت است. حالا با حضوری شدن دوباره درس و مدرسه، این چالش خود را عمیق‌تر نشان می‌دهد و رها کردن آن یعنی رها کردن سرنوشت و آینده میلیون‌ها دانش‌آموز.
سایر اخبار این روزنامه
منطق سلیمانی در مجمع جهانی
دفاع مقدس، پیروزی اراده بر ارابه بود
توقف و عقبگرد نیرو‌های مسلح ممنوع
بازگشت بومرنگ ناآرامی به‌سمت امریکا
دشمن تضعیف قهرمانان را از کشتن آنان مهم‌تر می‌داند!
سینما ویترین نمی‌خواهد عزیزان!
«قهرمان شهیدم» صحنه‌ای برای توانمندی‌های هنری بسیج است
جشن شکوفه‌های کلاس اولی با چاشنی چالش کمبود معلم!
وقتی حرف و عمل وزارت ورزش یکی نیست
