جدال فیلترینگ با استارلینک

یک کارشناس فضای مجازی: عدم اطمینان، نارضایتی و از دست رفتن پایگاه و نفوذ اجتماعی تنها بخشی از خسارت فیلترینگ است آرمان امروز- رها معيري: فيلترينگ اينستاگرام و اختلال در شبکه پيام‌رسان واتس‌آپ ادامه دارد و شوراي امنيت کشور در بيانيه‌اي اين موضوع را به‌دليل اعتراضات اخير اعلام کرد. با وجود اينکه هنوز مشخص نيست اين تصميم تا چه زماني به طول خواهد انجاميد، اما در اين بيانيه ذکر شده که «اقدامات خلاف امنيت ملي در بستر اين شبکه‌‌ها توسط ضدانقلاب و پاسخگو نبودن اين پلتفرم‌ها يکي از دلايل اين تصميم است.» اين موضوع در شرايطي رخ مي‌دهد که پس از شيوع کرونا در ايران و بيش دوسال گذشته‌، مراودات اکثر مردم از طريق اينترنت و مجازي است و حالا بسياري از مردم که در صف اعتراضات قرار ندارند، با مشکلات عديده‌اي روبه‌رو
شده‌اند.
جدا از موضوع اقتصادي و مشکلات بسياري از کسب‌وکارها که از طريق اينستاگرام، امرار معاش مي‌کنند، اين روزها سرگرمي، احوال‌پرسي و در کل مراودات اجتماعي مردم دچار مشکل شده است. حال که اولين و اولويت اصلي مسئولان در اعتراضات، فيلترينگ و محدود کردن کردن اينترنت است، دو موضوع بسيار مورد اهميت و بر سرزبان‌ها افتاده است: سازگاري با اينترنت ملي و تجربه زيست بومي جديد در بستر اينترنت 5G ماهواره ‌اي. اما اين دو فناوري بومي و جهاني يک امر مشترک دارند، اينکه هنوز مشخص نيست اين دو فناوري چه زماني به ايران مي‌رسند. 
در حالي‌که هنوز اينترنت ملي در کشور راه‌اندازي نشده و حتي دولت اين ريسک را نمي‌کند که مانند آزمايش آن مانند در آبان 98، خسارت‌هاي ميلياردي را به کشور تحميل کند، گزينه قطعي اينترنت تلفن همراه و فيلترينگ پلتفرم‌هاي اصلي و فعال در حوزه اعتراضات، اولين گزينه آنهاست. در اين شرايط ايالات متحده آمريکا از پيشنهاد ايلان ماسک براي دادن اينترنت ماهواره‌اي استقبال کرده، ولي مشخص نيست که اين اينترنت چه زماني به‌کشور مي‌رسد.
واکنش جالب آذري جهرمي به پيشنهاد ايلان ماسک


وزارت خزانه‌داري آمريکا نيز بلافاصله با انتشار بيانيه‌اي اعلام کرد که با هدف حمايت از توسعه اينترنت آزاد در ايران با درخواست صدور مجوز صادرات برخي سخت افزارها، نرم افزارها و خدمات مرتبط با ارتباطات اينترنتي شهروندان ايراني موافقت مي‌کند. با وجود چنين موضوعي، اسپيس ايکس مي‌خواهد اينترنت ماهواره‌اي استارلينک را در اختيار کاربران موبايل قرار دهد. در حقيقت اسپيس ايکس و تي-موبايل T-Mobile) ) مي‌خواهند از سال آينده ميلادي به صورت بتا استارلينک را به صورت مستقيم در اختيار کاربران گوشي‌هاي هوشمند قرار دهند. محمد جواد آذري جهرمي، وزير پيشين ارتباطات که بارها سياست‌هاي فيلترينگ را يک اشتباه بزرگ دانسته به توئيت جنجالي ايلان ماسک واکنش نشان داده است. او که پيش‌تر در اوج طرح‌هاي صيانت گفته بود اگر اين طرح ادامه پيدا کند، با چالش استفاده از اينترنت ماهواره‌اي مواجه خواهيم شد. اينترنتي که ديگر هيچ دسترسي حاکميتي بر آن قابل انجام نخواهد بود. حالا در واکنش به توييت جنجالي ايلان ماسک درباره احتمال ارائه اينترنت ماهواره‌اي‌ در ايران، آذري‌جهرمي در کانال تلگرامي‌اش نوشته است: «ايلان ماسک مي‌گويد براي ارائه خدمات اينترنت ماهواره‌اي به ايرانيان [از دولت آمريکا] در خواست مجوز خواهد کرد. او اظهار کرده است که دليل اين درخواست مجوز، معاف شدن از تحريم‌هاست. او در توييتي نوشته است پوشش استارلينک هم اکنون براي همه کشورها فراهم است.» او پيش از اين نيز درباره احتمال فراگير شدن اينترنت ماهواره‌اي با پيشرفت فناوري همين کانال نوشته بود: «بنا بر اخبار منشر شده، بزودي گوشيهاي نسل جديد آيفون و اندرويد، به طور مستقيم و بدون هيچ تجهيزات اضافي، قادر به اتصال به اينترنت ماهواره‌اي مانند (StarLink) خواهند بود. به نظر مي‌رسد زنجيره‌هاي اين اتفاق تا سال 2025 نهايي و کامل خواهند شد، هر چند تا آن زمان هم اين خدمات در برخي مکانها به صورت آزمايشي بهره‌برداري خواهند شد. البته اينکه اين خدمات را به صورت رومينگ با اپراتورهاي محلي ارائه کنند، يا سيم‌کارتي مستقل صادر کنند، يا شکل ديگري از ارائه خدمت را پيش بگيرند، هنوز آنچنان روشن نيست.
صحبت از اينترنت ملي بسيار زود است
يک کارشناس فضاي مجازي نيز در اين رابطه به خبرنگار «آرمان امروز» مي‌گويد: در دنياي امروز همه به نحوي وابسته به اينترنت و همه امور اجتماعي، سياسي و اقتصادي و سرگرمي ميليون‌ها نفر در ايران وابسته به دو پلتفرمي است که حدود 48 ميليون کاربر در ايران دارند و قطعا با تداوم فيلترينگ آنها، مشکلات اساسي براي مردم رخ خواهد داد. فارغ از موضوعات اقتصادي و کسب و کار در دنياي اينستاگرامي، حال مراودات اجتماعي ما پس از شيوع کرونا به شدت به فضاي مجازي وابسته است. پاسخ علي صادق غني به اين سوال که اينترنت ملي، مي‌تواند هم جنبه کنترل سياست‌هاي دولت‌ها در مواجهه با اعتراضات مانند سال‌ 98 را فراهم کند و پاسخ‌گوي زيست مجازي مردم باشد؟ «خير» است و او باور دارد که صحبت از اينترنت ملي به‌شدت زود است چون ما بر خلاف روسيه و چين، هيچ زيرساختي براي رفع نيازهاي مردم نداريم. مشکل اصلي و ديگر ما در اين زمينه اعتماد است، آن‌هم در شرايطي که پلتفرم‌هاي داخلي که در زمان وزير پيشين، مي‌خواستند جاي واتساپ و اينستاگرام را بگيرند، خيلي زود با عدم اعتماد مردم به آنها، يکي پس از ديگري تعطيل شدند و ميلياردها تومان سرمايه کشور در اين رابطه به هدر رفت.
وي با طرح اين سوال که چرا اين اتفاق افتاد و پلتفرم‌هايي نظير «نزديکا»، «سروش»، «بله» و... افزود: پاسخ به اين سوال بسيار ساده است، چون به‌غير از ساختار فني که يک کپي ناشيانه و اوليه از پلتفرم‌هايي نظير اينستاگرام و واتساپ بودند، نتوانستند توقع مردم را جلب کنند. همچنين مردم خيلي به آنها اعتماد نداشتند، کما اينکه پلتفرم‌هاي خارجي نيز اصلا قابل اعتماد نيستند. از ديد من هيچ زيرساختي در ارتباط با اينترنت ملي در کشور وجود ندارد و دستور مسئولان براي اينکه واتساپ و اينستاگرام فعلا فيلتر شوند خسارت آن کمتر از اينترنت ملي است.
وي فيلترينگ کامل اينستاگرام و واتساپ را منجر به افزايش سکوت در جامعه‌اي مي‌داند که پس از کرونا همه مراودات آن به شبکه اجتماعي منجر شد و مي‌افزايد: امروزه نمي‌توان بدون گوگل و جي‌ميل و شبکه‌هاي اجتماعي به زندگي عادي، اداري و سازماني پرداخت. همه مردم که معترض نيستند و اگر دغدغه مسئولان سوءاستفاده اغتشاشگران و جلوگيري از اطلاع‌رساني و شيطنت‌هاي برخي است، مي‌توان به‌صورت منطقه‌اي فيلترينگ را انجام داد. عدم اطمينان، نارضايتي، از دست رفتن پايگاه و نفوذ اجتماعي تنها بخش کوچکي از خسارت فيلترينگ اينترنت است آن هم در حالي که ما تلاش مي‌کنيم در مقابله با کشورهاي منطقه تصويري پيشرفته و منطقي از خود به جهانيان نشان دهيم. اجازه دولت آمریکا به شرکت‌های فناوری برای ایرانیان؟
یورونیوز روز جمعه در گزارشی نوشت: به اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا دولت این کشور دستورالعمل رعایت تحریم‌ها را به روزرسانی کرده است تا به شرکت‌های فعال در عرصه فناوری امکان عرضه گزینه‌های بیشتری از «خدمات امن» به مردم ایران را بدهد. به گفته معاون وزارت خزانه‌داری ایالات متحده به روزرسانی دستورالعمل رعایت تحریم‌ها «دایره خدمات اینترنتی قابل دسترس برای ایرانیان» را افزایش خواهد داد. ایلان ماسک، بنیانگذار شرکت فضایی اسپیس‌ایکس که ماهواره‌های استارلینک را به مدار زمین می‌فرستد پیش از این از مقامات آمریکا خواسته بود معافیت‌هایی را برای شرکت‌های فعال در حوزه فناوری در نظر بگیرد تا بدون اینکه مشمول تحریم‌های واشنگتن علیه تهران شوند به ایرانیان خدمات‌رسانی کنند.