روزنامه وطن امروز
1401/07/02
گدایی انرژی غربی‌ها
گروه بین‌الملل: اولاف شولتس، صدراعظم آلمان قرار است امروز شنبه ۲۴ سپتامبر (دوم مهر) در سفری 2 روزه به کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس، علاوه بر امارات و قطر، به عربستان سعودی سفر کند که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، این سفر برای دست یافتن بیشتر به انرژی برای اروپا و جایگزینی آن با گاز روسیه در زمستان است. شولتس، صدراعظم جدید آلمان برای نخستین‌بار بعد از جنگ اوکراین و روی کار آمدنش به چند کشور عربی سفر می‌کند. آلمان سعی کرده در چند ماه اخیر نقش پررنگی در تأمین انرژی اروپا داشته باشد. همچنین برلین در تحریم‌های انبوه غرب و آمریکا علیه روسیه بسیار فعال بوده است. ژرمن‌ها بعد از جنگ اوکراین چندین میلیارد دلار از دارایی‌های روسیه را توقیف کردند. همچنین با فرا رسیدن فصل زمستان، روسیه به بهانه تعمیرات که بیشتر جنبه ظاهری قضیه است، خط گازی «نورد استریم یک» را بست و آلمان هم احداث «نورد استریم 2» را به بهانه تحریم مسکو متوقف کرد. سایت خلیج‌آنلاین در گزارشی درباره اهداف سفرهای متعدد رهبران غربی به غرب‌آسیا و شمال آفریقا نوشت: «در میان نگرانی‌های فزاینده درباره تامین انرژی اروپا، رهبران غربی نیز بسیار نگران هستند که سلاح انرژی آنها را مجبور کند با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه بر سر میز مذاکره بنشینند که به معنای شکست سیاسی بزرگ برای آنها خواهد بود». از سوی دیگر عربستان سعودی در صدر فهرست صادرکنندگان جهانی نفت قرار دارد و امارات نیز در میان تولیدکنندگان نفت خام جایگاه بالایی دارد. این 2 کشور ائتلافی با روسیه برای تولید نفت دارند که به «اوپک پلاس» معروف است. قطر هم که یکی از اهداف سفر صدراعظم آلمان به خلیج‌فارس است در صدر صادرکنندگان گاز «ال‌ان‌جی» در جهان قرار دارد. درباره اهمیت این سفر باید به صحبت‌های رئیس شورای اروپا اشاره کرد. او گفته بود که اتحادیه اروپایی باید با قطر، امارات، عربستان سعودی و الجزایر برای مدیریت بحران فعلی انرژی وارد مذاکره شود. آژانس خبری آمریکایی «بلومبرگ» ماه گذشته به نقل از منابعی گفته بود عربستان سعودی و امارات ممکن است هر گونه کمبود احتمالی تامین انرژی در اروپا در زمستان آینده را جبران کنند که این موضوع هنوز در حد یک خبر باقی مانده است. در ماه‌های گذشته جانسون نخست‌وزیر سابق انگلیس و امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه به کشورهای خلیج‌فارس سفر کردند. سفر شولتس به کشورهای عربی سومین سفر یکی از رهبران بزرگ اروپایی به کشورهای دارای منابع انرژی در خاورمیانه است. بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا هم برای افزایش تولید عربستان سعودی و کنترل قیمت نفت چندی قبل به عربستان سفر کرد و با سلمان و محمد بن‌سلمان، پادشاه و ولیعهد عربستان در این باره دیدار و گفت‌وگو کرد. سفرهای اخیر مقامات غربی به کشورهای عربی بویژه عربستان و امارات چند نکته اساسی دارد. ابتدا اینکه اروپا به دلیل جنگ اوکراین و تخاصم جدی اروپا و آمریکا با روسیه دچار مشکلات زیادی شده است. اروپا در سال باید 100 تا 120 میلیارد مترمکعب گاز از روسیه وارد کند. پوتین تنها ابزاری که بعد از جنگ اوکراین می‌تواند با آن اروپا را تحت فشار قرار دهد موضوع انتقال گاز خواهد بود. اروپا تحت فشار است و مجبور خواهد بود برای گاز روسیه جایگزین پیدا کند. به همین دلیل آنها ابتدا قصد داشتند با احیای توافق هسته‌ای گاز مورد نظر را از ایران فراهم کنند که ناموفق بودند. در چند روز اخیر اروپایی‌ها نگاه خود را معطوف به کشورهای آفریقایی مانند الجزایر و لیبی و در غرب آسیا قطر، عربستان و امارات کرده‌اند تا زمستان امسال را به خوبی به اتمام برسانند. بنابراین دولت‌های کشورهای دارای منابع انرژی هم قصد دارند از این کارت بازی قوی خودشان استفاده کنند. عربستان از انگلیس خواست که پرونده‌های حقوق بشری را ببندد که دولت انگلیس این کار را با پارلمان انجام داد. آلمان، فرانسه و آمریکا هم در ازای نفت و گاز بیشتر باید سلاح‌های مدرن‌تری به کشورهای عربی بفروشند که نمونه بارز آن فروش هواپیمای اف35 به امارات بود. اکنون شولتس مثلث سفرهای سران اروپا را تکمیل خواهد کرد. شولتس قرار است با شیخ محمد بن زاید آل‌نهیان، رئیس امارات دیدار کند و روز بعد برای مذاکره با شیخ تمیم بن حمد آل‌ثانی، امیر قطر به این کشور برود. این سفر یک ماه پس از آن صورت می‌گیرد که روبرت هابک، وزیر اقتصاد آلمان از شکست مذاکرات با قطر بر سر تامین گاز خبر داد و دلیل آن را سیاست قیمت‌گذاری مصوب دوحه عنوان کرد اما تاکید کرد که این به این معنا نیست که مذاکرات متوقف شده است. رویترز چند روز قبل گزارش داده بود شرکت آلمانی RWE در حال مذاکرات با قطری‌ها برای دریافت گاز است. 3 کشور قطر، عربستان و امارات هم بهره‌برداری خودشان را در این میان انجام می‌دهند. ریاض و ابوظبی قصد دارند تولید نفت روزانه را از 13 میلیون بشکه در روز به 16 میلیون بشکه افزایش دهند. قطر هم قصد دارد که با توسعه میادین شمالی گازی خود سهمش در صادرات گاز را به 33 درصد در جهان افزایش دهد تا یک‌سوم گاز صادرات دنیا در اختیار دوحه باشد. تمام این موارد نشان‌دهنده آن است که قطر سودای قرار گرفتن در صدر کشورهای صادرکننده گاز در جهان را دارد. مجله اکونومیست در گزارشی درباره اهمیت انرژی در منطقه غرب‌آسیا می‌نویسد: «کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در تلاش هستند تا یک مسیر اقتصادی را دنبال کنند. آنها قصد دارند تولید سوختهای فسیلی را برای 20 سال آینده توسعه داده و سپس از سال 2045 آن را کاهش دهند. می‌توان دید که این کار در تئوری چگونه عمل می‌کند. آنها با رانت انرژی سرمایه‌گذاری‌های وسیعی در جهان انجام می‌دهند». اما در زمینه عرضه نفت خام توسط اوپک، کشورهای خلیج‌فارس که روی کاغذ می‌توانند حجم بزرگی از صادرات نفتی روسیه را جبران کنند، شتابی برای این کار ندارند. پاسخ آنها به تلاش‌های این چند هفته ایالات متحده آمریکا، انگلستان و آلمان، منفی بوده و این پاسخ، چندین دلیل دارد. نخست اینکه به عنوان اعضای اوپک پلاس، تلاش دارند با پرهیز از افزایش تولید خود، از مشکلات سیاسی و اقتصادی یکدیگر، سوءاستفاده نکنند. در سوی دیگر، این کارتل همیشه باید برای این واقعیت آماده باشد که برخی اعضایش، بویژه ایران، با تغییر شرایط سیاسی یا واقعیت‌های اقتصادی، تولید خود را افزایش دهند. در چنین شرایطی، همیشه بهتر است سطح مشخصی از حجم تولید زیر سهمیه خود را حفظ کنند و نه برعکس تا از بروز ناپایداری در بازار به دلیل تولید اضافی جلوگیری شود. اندیشکده کارنگی در این باره نوشته است: «اوایل مارس، امارات علائم متناقضی درباره آمادگی برای افزایش تولید می‌داد. همچنین باید برنامه‌های سعودی برای افزایش تولید تا سال 2027 را هم به حساب آورد. همچنین این هم یک واقعیت است که تحریم‌های کنونی علیه روسیه، در درازمدت، توانایی این کشور برای حفظ سطح تولیدش را تضعیف می‌کند. در انتهای این مسیر، روسیه در اوپک پلاس هم نقش کمرنگ‌تری خواهد داشت». به نظر می‌رسد یک جنگ انرژی در جهان شکل گرفته است. از سویی دولت‌های عربی بویژه عربستان، امارات و قطر از متحدان قدیمی آمریکا در منطقه غرب آسیا هستند. از طرف دیگر این کشورها در چند سال اخیر تمایل بسیار زیادی برای مبادلات تجاری و انرژی با مسکو و پکن داشته‌اند. به همین دلیل اکنون عربستان به بزرگ‌ترین صادرکننده نفت به چین تبدیل شده است. این کشورها قصد دارند در زمانی که غربی‌ها بیش از پیش به انرژی آنها احتیاج دارند با کارت انرژی بازی کنند و مسائل حقوق بشری و نظامی را از غربی‌ها مطالبه کنند. امارات در این عرصه جلودار است و در ماه‌های گذشته طی اقدامی بی‌سابقه یک نفتکش با ظرفیت یک میلیون بشکه نفت به اروپا صادر کرده است. در هر صورت غربی‌ها در صف هستند به کشورهای عربی بیایند تا برای زمستان اروپا و قیمت بالای جهانی نفت کاری انجام دهند. *** افزایش 85 درصدی قیمت هیزم و چوب در آلمان با کاهش صادرات گاز روسیه به اروپا، قیمت هیزم و چوب در آلمان به دلیل ادامه بحران انرژی 85.7 درصد افزایش یافت. اداره آمار آلمان در بیانیه‌ای اعلام کرد: افزایش قیمت هیزم و گلوله‌های چوب در درجه اول ناشی از افزایش تقاضا است، زیرا بسیاری از آلمانی‌ها به این کالاها به عنوان راه‌های جایگزین برای گرم کردن خانه‌های‌شان در بحبوحه افزایش قیمت گاز، نفت و برق رو آورده‌اند. به گفته اداره آمار آلمان، قیمت هیزم و چوب همچنین به دلیل هزینه‌های رو به رشد خرید و حمل‌و‌نقل در صنایع چوب افزایش یافته است. در پی جنگ اوکراین، حمایت اتحادیه اروپایی از کی‌یف و اعمال تحریم‌های گسترده علیه روسیه، بحران گاز و نفت پیش آمد. روسیه صادرکننده گاز به شماری از کشورهای اروپایی است. بحران گاز و نفت در فصل زمستان به یکی از دغدغه‌های مهم کشورهای اروپایی تبدیل شده است. مصرف‌کنندگان با افزایش شدید قیمت‌ها روبه‌رو شده‌اند. این نگرانی وجود دارد که بسیاری از خانواده‌ها نتوانند هزینه سوخت را تامین کنند.