روزنامه خراسان
1401/07/07
الگوی وقف زندگی در راه انقلاب اسلامی
گروه تاریخ – شهید هاشمی‌نژاد در تاریخ انقلاب اسلامی ، به ویژه در تاریخ انقلاب مشهد، یک شخصیت تأثیرگذار و فراموش نشدنی است. او یکی از اعضای کمیته سه نفره هدایت انقلاب در مشهد بود که آیت‌ا... خامنه‌ای و مرحوم آیت‌ا... واعظ طبسی نیز در آن عضویت داشتند. شهید هاشمی‌نژاد را باید به دلیل اهتمام به هدایت نسل جدید و خستگی‌ناپذیر بودن در مسیر مبارزه و به سرانجام رساندن نهضت اسلامی، یک الگوی تمام عیار برای کسانی بدانیم که می‌خواهند همه زندگی خود را وقف هدف بزرگ و مقدس شان کنند. او به راه اسلام و حقیقت آن، اعتقادی راسخ و خدشه‌ناپذیر داشت، آن‌گونه که امام خمینی، ساعاتی پس از شهادت او، در روز هفتم مهرماه سال 1360، ضمن سخنانی به وی لقب «خلف صالح» داد و درباره‌اش گفت: «در روز شهادت امام جواد- سلام ا... علیه- یکى از فرزندان و تبار آن خانواده به شهادت رسید؛ شهید هاشمى‌نژاد که من از نزدیک با او آشنا بودم و خصال و تعهد آن شهید را لمس کرده بودم و مراتب فضل و مجاهدت آن بر اشخاصى که او را مى‌شناسند، پوشیده نیست. امروز در روز شهادت سلف صالح، این خلف صالح و متعهد از دست ما گرفته شد ... این‌ها مى‌خواهند با کشتن اولاد پیغمبر و با به عزا نشستن امام عصر- سلام ا... علیه- و مؤمنین، ضربه به اسلام بزنند. اسلام از این شهدا و بالاترین شهدا را در راه هدف تقدیم کرده است.» (صحیفه امام، ج 15، صص 257 و 258) آن‌چه در زندگی شهید هاشمی‌نژاد، بیش از همه چیز به چشم می‌آید، بی‌قراری و پایداری وی در مسیر پیروزی و بقای انقلاب اسلامی است. آن مرحوم تقریباً در زندگی‌اش وقت تلف شده نداشت و از مهم ترین ویژگی‌های شخصیت شهید هاشمی‌نژاد بود که قدر لحظه‌ها را بداند و برای عمر خودش، برنامه دقیق داشته‌باشد، عمری که در واقع وقف مبارزه و جهاد بود و آن‌مرحوم به عنوان متولی این موقوفه، وظیفه خود را به بهترین شکل ممکن انجام داد و در نهایت، به حق و جایگاه خود رسید و شربت شهادت نوشید. امروز، در سالروز شهادت او به دست گروهک منافقین، در بخش‌های مختلف، به بررسی زندگی، دیدگاه‌ها و آثار شهید هاشمی‌نژاد خواهیم پرداخت. گزارشی از زندگی و مبارزات شهید هاشمی‌نژاد صدای انقلاب در مشهد، از 1342 جوانمرد فاضل، شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد، پنجم مرداد سال 1311، در بهشهر و در خانواده‌ای متدین و زحمت کش متولد شد. او از کودکی طعم تلخ فقر و حرمان را چشید و فاصله طبقاتی فاحشی را که رژیم سلطنتی بر جامعه ایران تحمیل کرده بود، درک کرد. وضع معیشتی خانواده شهید هاشمی‌نژاد باعث شده بود به ناچار، همزمان با تحصیل، کار کند؛ 14 ساله بود که شوق فرا گرفتن علوم دینی و تشویق پدر، او را به مدرسه عالم پرور آیت‌ا... کوهستانی در روستای کوهستان، واقع در 6 کیلومتری بهشهر کشاند؛ شوقی که سبب شد وی مدارج تحصیلی را به سرعت طی کند و در مدت زمان کمی به سطوح عالی حوزه برسد. هجرت به قم و شاگردی امام(ره) شهید هاشمی‌نژاد به تشویق آیت‌ا... کوهستانی به قم رفت و در آن جا از محضر شیخ علی فریدالاسلام بهره برد و سطوح عالی حوزه را نزد استادانی چون آیت‌ا... العظمی بروجردی، علامه طباطبایی و حضرت امام خمینی(ره) فرا گرفت و با کوله باری از دانش، برای کسب فیض معنوی در سال 1340 راهی مشهد شد. او در مشهد از محضر حضرت آیت‌ا... میلانی و آیت‌ا... حاج هاشم قزوینی کسب فیض کرد. در جلسات درس حوزه مشهد بود که دو یار خراسانی خود، یعنی مقام معظم رهبری و آیت‌ا... واعظ طبسی را یافت و با آن ها برای طی طریقی که بعدها صبغه انقلابی به خود گرفت، هم پیمان شد. ورود جدی به مبارزه پس از واقعه 15 خرداد، شهید هاشمی‌نژاد در زمره فعالان و مبارزانی بود که رژیم پهلوی آن ها را زیر نظر داشت. شجاعت، صراحت لهجه و بیان شیوای آن بزرگوار، باعث شد ساواک او را به عنوان یکی از هدایت کنندگان جریان نهضت اسلامی در مشهد، تحت تعقیب قرار دهد. با وجود محدودیت های اعمال شده از سوی رژیم، شهید هاشمی‌نژاد در ایام پس از واقعه 15 خرداد سال ۱۳۴۲، با سخنرانی ها و نوشتارهای روشنگرانه خود به افشای ماهیت و عملکرد ضدمردمی رژیم پهلوی پرداخت. سخنرانی در مسجد فیل، یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین افشاگری های او علیه رژیم پهلوی در مشهد بود. این سخنرانی معروف که در 22 مهرماه 1342 ایراد شد، باعث شد ساواک، شهید هاشمی‌نژاد را بازداشت و زندانی کند. او پس از رهایی از زندان با کمک دوستانش «کانون فرهنگی جوانان» و سپس «کانون بحث و انتقاد دینی» را در سال 1343 تاسیس کرد. این کانون از معدود مراکزی در مشهد بود که دانشجویان و تحصیل کردگان مذهبی را به خود جلب می کرد و فعالیت هایش نقش موثری در نهادینه کردن تعالیم اسلامی در ذهن قشر جوان جامعه داشت. مثلث مدیریت انقلاب در مشهد شهید هاشمی‌نژاد در سال 1354 در پی سخنرانی‌های افشاگرانه‌اش در دهه فاطمیه، مجدد بازداشت و این بار به دو سال زندان محکوم شد. پس از آزادی از زندان، مثلث معروف روحانیت مبارز مشهد، با حضور او، مقام معظم رهبری و آیت‌ا... واعظ طبسی شکل گرفت و مدیریت جریان انقلاب در مشهد توسط این سه روحانی مبارز، انتظام و قوام تازه ای یافت. فعالیت های شهید هاشمی‌نژاد، در این مقطع، به بازداشت دوباره او منجر شد. با این حال، پس از آزادی مجدد، مدیریت اتاق فرمان انقلاب در مشهد را به دست گرفت و با تلاش های مجدانه خود، راه را برای پیروزی انقلاب اسلامی در مشهد هموار کرد. استمرار فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب با پیروزی انقلاب، شهید هاشمی‌نژاد به عنوان نماینده اول مازندران به مجلس خبرگان قانون اساسی راه یافت و پس از پیوستن به حزب جمهوری اسلامی، دفتر نمایندگی این حزب را در مشهد تاسیس کرد. دفتر او در حزب جمهوری اسلامی، محلی برای آموزش های عقیدتی به جوانان بود. اصولاً بخش مهمی از حیات طیبه شهید جوانمرد را فعالیت های او در زمینه تنویر افکار عمومی و به ویژه روشن کردن اذهان جوانان از طریق سخنرانی و نگارش کتاب های متعدد تشکیل می داد. بیشتر آثار او از تنوع و طراوت ویژه ای برخوردار است. شهید هاشمی‌نژاد ذوق ویژه ای در نحوه تدوین و ارائه مطالب داشت. رمان «مناظره دکتر و پیر» حاصل همین ذوق ادبی اوست که در آن، موضوع پاسخ به شبهات دینی و پرسش های نسل جوان، دستمایه نگارش این اثر ارزشمند شده است. شهید هاشمی‌نژاد پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان سفیر انقلاب به برخی کشورها سفر کرد و پیام انقلاب را به گوش ملت ها رساند. او اعتقاد زیادی به کار تشکیلاتی داشت و نظم را مایه پیشرفت انقلاب می دانست. شهید هاشمی‌نژاد استاد تحلیل تاریخ اسلام و تطبیق آن با شرایط روز بود و تسلط او بر علوم دینی از او چهره ای ساخته بود که مورد پذیرش تمامی طیف های مذهبی در مشهد قرار داشت. شور عجیب شهید هاشمی‌نژاد برای آموزش و تربیت جوانان چنان بود که حتی با حضور سه نفر، کلاس برگزار می کرد و از کمی تعداد افراد و تبعاتی که برخی گمان آن را داشتند، نمی هراسید. آموزه‌های او پس از پیروزی انقلاب اسلامی، که در آن ها به نقد منافقین و بیان ماهیت جریان آن ها می پرداخت، از یک سو و فعالیت گسترده او در مسیر استحکام اهداف عالی نهضت اسلامی مردم ایران از سوی دیگر، سبب شد منافقین این اندیشمند مبارز را در روز هفتم مهرماه 1360، پس از برگزاری کلاس در دفتر نمایندگی حزب جمهوری اسلامی در مشهد، به شهادت برسانند. یادگار های «جوانمرد فاضل» در روزنامه خراسان شهید هاشمی‌نژاد از مهرماه 59 تا حدود یک ماه قبل از شهادت، 17 تیتر اصلی روزنامه خراسان را در قالب 5 مصاحبه و 12 گزارش ویژه خبری به خود اختصاص داده‌است جواد نوائیان رودسری – بین مهر سال 1359 تا مهر سال 1360، روزنامه خراسان 17 تیتر اصلی خود را در شماره‌های مجزا، به صحبت‌ها و مصاحبه‌های شهید هاشمی‌نژاد اختصاص داده‌است. از این 17 تیتر، پنج مورد مصاحبه اختصاصی این روزنامه با «جوانمرد فاضل» بوده که یک مورد به سیاست روز (انتخاب شهید رجایی به عنوان نخست‌وزیر)، یک مورد به مبانی فکری انقلاب، یک مورد درباره خاطرات دوران مبارزه با رژیم پهلوی و دو مورد به شرایط حاکم بر جنگ و حواشی آن اختصاص داشته‌است. مجموعه این 17 گزارش و مصاحبه، هر چند نمی‌تواند تمام رویکردها و دیدگاه‌های شهید هاشمی‌نژاد را پوشش دهد، اما قادر است بخش‌هایی از نظرات آن شهید بزرگوار را به ویژه در حوزه مسائل سیاسی و بین‌المللی، به نمایش بگذارد. آن‌چه از بایگانی روزنامه خراسان به دست می‌آید، صرف نظر از دیدگاه‌های دقیق و جامع شهید هاشمی‌نژاد، شاهدی بر صراحت بیان و شجاعت او در اظهارنظرهای گوناگون است. بیشتر سخنرانی‌های انتشار یافته در روزنامه خراسان، در حرم مطهر ایراد شده و آخرینِ آن ها متعلق به 11 شهریور سال 1360، یعنی کمتر از یک ماه پیش از شهادت اوست. قدر مسلّم آن است که آوردن همه آن مطالب در این مجال مختصر، امکان‌پذیر نیست. از این رو، گزیده‌هایی را از آن‌چه به یادگار از «جوانمرد فاضل» در روزنامه خراسان باقی‌مانده است ، با هم در سالروز شهادت او مرور می‌کنیم. چرا شهید رجایی؟ 27 مرداد 1359 – مصاحبه با خراسان «نخست‌وزیری آقای رجایی مورد تأیید حزب جمهوری اسلامی است. قبول و تأکید بر نخست‌وزیری ایشان بر اساس رهنمود امام انجام گرفت؛ این‌که امام گفته‌بودند نخست‌وزیر باید فردی باشد مکتبی، قاطع، با حُسن سابقه. آن‌گونه که دوباره متحمل ضربه‌های دوران دولت موقت نشویم که متأسفانه تجربه خوبی نبود. آقای رجایی همان‌طور که می‌دانید عضو حزب جمهوری اسلامی نیست، اما حزب، با توجه به شخصیت ایشان و شناختی که اعضا از آقای رجایی دارند، قاطعانه از ایشان حمایت می‌کند. این را البته نمایندگان مجلس نیز، با رأی خودشان مورد تأکید قرار داده‌اند.» آمریکا؛ سکه‌ای که 2 رو دارد 9 دی‌ماه 1359 – میدان شهدای مشهد «برادر و خواهر، آمریکا یک سکه‌ای است که دو رو دارد؛ یک رویش شعار دروغین حمایت از حقوق بشر است که ما توانستیم این موضوع را برملا کنیم. ما به دنیا نشان دادیم که حقوق بشر آمریکایی ادعایی بیش نیست ... روی دیگر سکه آمریکا خشونت است و ددمنشی که آن نیز، برای همه مستضعفان عالم، اظهر من الشمس است. ما ان شاءا... امپریالیسم و ایادی‌اش را در گورستان تاریخ دفن خواهیم کرد. اما برادر و خواهر گرامی، این کار یک شرط لازم دارد و آن، این است که همین شیوه خودمان را در راه مبارزه ادامه دهیم، از تداوم آن خسته نشویم و فریب حقه‌بازی‌های دشمن را نخوریم.» مسئله‌ای مهم تر از مبارزه با بنی‌صدر 2 تیرماه 1360 – حرم مطهر رضوی «آقای بنی‌صدر جامعه ما را فریب داد. ایشان قبل از پیروزی انقلاب و نیز قبل از این‌که رئیس‌جمهور شود، در مباحثه‌ها و مناظره‌های تلویزیونی شرکت می‌کرد، در برابر گروهک‌های مارکسیست و کمونیست و منافقین موضع می‌گرفت و قبل از شروع جلسات مناظره، برای شهدا حمد و سوره می‌خواند، اما بعد از ریاست‌جمهوری دیگر در سخنرانی‌هایش از این مسائل خبری نبود. با این حال، برادران و خواهران گرامی، مسئله این نیست که ما در داخل کشور با شخصی به نام آقای بنی‌صدر برخورد داشته‌باشیم، بلکه مسئله مهم تری وجود دارد و آن برخورد با یک جریان انحرافی است که می‌خواهد براندازی کند.» سرنوشت قطعی انقلاب 11 مرداد 1360 – حرم مطهر رضوی «این انقلاب سرنوشتی جز شکست توطئه‌ها ندارد و توطئه‌گران داخلی و خارجی نیز در برابر این ملت و به خواست خداوند، سرنوشتی جز نکبت، ذلت و رسوایی نخواهند داشت. در شرایطی که منافقین به شرق و غرب امید بسته بودند تا به قول خودشان، این انقلاب را دگرگون کنند و بر همین اساس، دست به آن جنایات بزرگ زدند، ملت انقلابی چنان در برابر آن ها موضع‌گیری کرد که بنی‌صدر و رجوی، هر دو به دامن فرانسه سرمایه‌دار گریختند. وابستگان به این گروهک‌ها باید از این فرار مفتضحانه درس بگیرند و از خود بپرسند که چرا مدعیان مبارزه با امپریالیسم، امروز به دامان امپریالیسم گریخته‌اند؟» انقلاب هزاران رجایی و باهنر دارد 11 شهریور 1360 – حرم مطهر رضوی «آمریکا بداند که حالا، بعد از شهادت رجایی و باهنر، در کشور ما هزاران رجایی و باهنر وجود دارد که با مبارزه بزرگ شده‌اند و پرورده انقلاب اند و تا شکست این اَبَرجنایتکار، به مبارزه با او ادامه خواهند داد. آمریکا خیال می‌کند با ترور شخصیت‌ها، مردم از رأی دادن خسته می‌شوند؛ در صورتی‌که مردم ما از خون دادن و شهادت در راه انقلاب، هیچ ابایی ندارند و خسته نمی‌شوند، چه برسد به این‌که بخواهند برای حفظ آن، پای صندوق رأی بیایند و رأی بدهند. اگر لازم باشد، این ملت سالی 30 بار رأی خواهند داد و به کوری چشم دشمنان ثابت خواهند کرد که همیشه پشتیبان انقلاب و رهبر آن هستند و خواهند بود.» نگاهی به مهم ترین آثار قلمی «جوانمرد فاضل» میراث مکتوب شهید هاشمی‌نژاد هنر شهید هاشمی‌نژاد، تنها کلام نافذ و سخنرانی‌های بلیغ اش نبود. آن ها که با شهید هاشمی‌نژاد آشنایی دارند و احیاناً، محضر او را درک کرده‌اند، می‌دانند که قلم شهید جوانمرد، همچون زبانش، در خدمت اسلام ناب و ترویج آموزه‌های دینی قرار داشت. او از روحانیون و علمای زمان‌شناسی محسوب می‌شد که درباره آگاهی جوانان و پیوند آن ها با دین و ارزش‌های دینی، دغدغه‌مند بودند. شهید هاشمی‌نژاد، افزون بر فعالیت‌های تبلیغی گسترده در این زمینه، دست به نگارش کتاب‌های ارزشمند متعددی زد که برخی از آن ها، در آن دوران، تأثیر مهمی در روند پیروزی انقلاب اسلامی داشت. با این حال، شناخت نسل امروز درباره آثار شهید جوانمرد، چندان مطلوب نیست. بسیاری از آثار او تجدید چاپ نشده و برخی از آن ها، به مرحله چاپ نرسیده‌است. کتاب‌هایی همچون «راه سوم، بین کمونیسم و سرمایه‌داری»، «کمونیسم از دیدگاه نظام اقتصادی و اجتماعی اسلام» و «مبارزه با جهل و مادیت»، تقریباً نایاب اند و تعدادی از جزوه‌های مربوط به مباحث اعتقادی که توسط آن شهید بزرگوار به رشته تحریر درآمده، هنوز به زیور طبع آراسته نشده است. موضوعی که شهید هاشمی‌نژاد در بیشتر آثار مکتوب خود مدنظر قرار می‌داد، توجه به جوانان و پاسخ گویی به پرسش‌های فکری و اعتقادی آن ها بود. او برای جوانان، شخصیت و جایگاه فوق‌العاده‌ای قائل بود و اعتقاد داشت که توجه به آن ها، در واقع، بیمه کردن آینده انقلاب اسلامی در برابر خطراتی است که همواره آن را تهدید می‌کند. آن چه در پی می‌آید، معرفی مختصری از چند اثر مشهور این شهید والامقام، در آستانه سالروز شهادت مظلومانه اوست. درسی که حسین(ع) به انسان‌ها آموخت کتاب «درسی که حسین(ع) به انسان‌ها آموخت» نخستین بار، در سال 1352 به چاپ رسید. این کتاب در سه بخش تدوین شده و در پی ارائه تحلیلی جامع از چرایی و چگونگی واقعه عاشورا به مخاطب است. در فصل نخست این کتاب، عواملی که قیام امام حسین(ع) را ایجاب می‌کرد، شرح داده شده‌است. نویسنده، ضمن بررسی شرایط سیاسی و اجتماعی جهان اسلام در عصر امام حسین(ع)، به شرح برخی مفاهیم بنیادین، مانند انسانیت، آزادی، شهادت و... از دیدگاه اسلام می‌پردازد. در بخش دوم کتاب، سیره امام حسین(ع) در مقابله با حکومت یزید، به عنوان طاغوت، بررسی شده و مهم ترین ویژگی‌های مبارزاتی سیره آن حضرت مورد تحقیق قرار گرفته است. بخش سوم کتاب نیز به نقش کاروان اسیران کربلا در تداوم نهضت حسینی و پیگیری سیره مبارزاتی سیدالشهدا (ع) اختصاص دارد. کتاب «درسی که حسین(ع) به انسان‌ها آموخت» را می‌توان درسنامه‌ای برای مبارزان علیه رژیم طاغوت نامید. مناظره دکتر و پیر کتاب «مناظره دکتر و پیر» در سال 1343 به چاپ رسید. هدف از نگارش این کتاب، پاسخ به شبهات و پرسش‌هایی بود که از سوی روشنفکران، درباره مباحث اسلامی مطرح می‌شد. شهید هاشمی‌نژاد این کتاب را در قالب داستان به رشته تحریر درآورده است. صحبت‌هایی که در واقع طرح پرسش یا شبهه و پاسخ به آن است، میان تعدادی مسافر در یک قطار رد و بدل میشود. مشکلات مذهبی روز «مشکلات مذهبی روز» یکی از نخستین آثار شهید هاشمی‌نژاد است. این کتاب در سال 1328 و در 17 سالگی آن‌مرحوم به رشته تحریر درآمد و هدف از آن، پاسخ گویی به مسائل روز و به ویژه پرسش‌هایی بود که جوانان درباره آموزه‌های اسلامی مطرح می‌کردند. نگاهی به آثار شهید هاشمی‌نژاد نشان می‌دهد که آن مرحوم، اهتمام فراوانی به پاسخ گویی به پرسش‌های جوانان داشت. شهید هاشمی نژاد، چنان که خود در بخشی از مقدمه این کتاب اشاره می‌کند، در پی دادن پاسخی قانع کننده به جوانان است. کتاب با نثری ساده و بی‌پیرایه نوشته شده و درک محتوای آن برای همه ممکن است. آن مرحوم در این کتاب به پرسش‌هایی درباره «حکومت جهانی امام زمان(عج)»، «طول عمر امام (عج) از نظر زیست شناسی و پزشکی»، «مشکل پیری» و ... پاسخ داده است . قرآن و کتاب‌های دیگر آسمانی «قرآن و کتاب‌های دیگر آسمانی»، مجموعه 10 جلسه سخنرانی شهید هاشمی‌نژاد در حسینیه ارشاد است. او در این کتاب، ضمن ارائه بحث مقدماتی درباره نبوت و مباحثی مانند لزوم اعجاز انبیا، جنبه‌های مختلف اعجاز قرآن و چگونگی جمع آوری آن، به مقایسه‌ای مختصر و کوتاه میان کتاب مقدس مسلمانان با سایر کتاب‌های آسمانی می‌پردازد. شهید هاشمی‌نژاد در این مقایسه به تحریف‌هایی که در سایر کتاب‌های آسمانی روی داده است، اشاره و آن ها را نقد می‌کند. برخی از سرفصل‌های این کتاب خواندنی عبارت اند از : «دعوت انبیا»، «چرا معجزات انبیا گوناگون است؟»، «قرآن یا معجزه دایمی پیغمبر اسلام»، «اعجاز قرآن از جنبه های گوناگون»، «ظلم چیست و غفران یعنی چه؟»، «مقصود از ذنب در سوره فتح» و ... .
سایر اخبار این روزنامه
قالیباف: نباید اجازه ایجاد دوقطبی ساختگی را در جامعه بدهیم
آخرین خبر، اثرگذارترین رسانه فارسی زبان داخلی در موضوع مهسا امینی
سهامدار شدن بخشی از جاماندگان سهام عدالت
مغز خودرو ۶۰۰ هزار تومان!
کلید قفل مذاکرات در وین است نه تهران
پذیرش حق اعتراض، نفی اغتشاش
ثروت سوزی های میلیارد دلاری درصنعت گردشگری
ورزش دارت شبیه زندگی است!
الگوی وقف زندگی در راه انقلاب اسلامی
مقصران مصرف بالای گاز
سردار آزمون: در تیم ملی دودستگی وجود ندارد
فیلترینگ طولانی‌تر می شود؟
امیرعبداللهیان: ایران جای کودتا یا انقلاب رنگی نیست
تحلیل «افروغ»، «عبدالکریمی» و «گنجی» از التهاب های اخیر
