روزنامه وطن امروز
1401/07/12
دیپلماسی به گستره خزر
دومین همایش اقتصادی خزر 13 و 14 مهر در مسکو، پایتخت روسیه برگزار میشود و در طول این همایش کشورهای روسیه، ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان و ایران به عنوان 5 همسایه در موضوعات نفت و گاز، انرژی، حملونقل، علمی، محیط‌زیست و کشاورزی به طور دوجانبه و چندجانبه با یکدیگر مذاکره و تعامل خواهند کرد. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده «میخائیل میشوستین» نخست‌وزیر فدراسیون روسیه میزبان این مجمع خواهد بود و «علی اسدوف» نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان، «علی‌خان اسماعیل‌اف» نخست‌وزیر قزاقستان و «رشید مردوف» معاون کابینه وزرای ترکمنستان به همراه محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور ایران در این مجمع حضور خواهند داشت. ریاست هیات ایرانی در دومین همایش اقتصادی خزر بر عهده معاون اول رئیس‌جمهور است و تعدادی از وزرا مخبر را در این سفر همراهی می‌کنند. نخستین مجمع اقتصادی خزر 21 مرداد 1398 در منطقه گردشگری «آوازه» در کشور ترکمنستان مصادف با «روز خزر» برگزار شده بود. * حضور معاون اول رئیس‌جمهور در مجمع اقتصادی خزر معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور از حضور محمد مخبر در دومین مجمع اقتصادی خزر در پنجشنبه این هفته مورخ ۱۴ مهر در شهر مسکو خبر داد. محمد جمشیدی با بیان اینکه این مجمع به دعوت میخائیل ولادیمیرویچ میشوستین، نخست‌وزیر روسیه و با حضور نخست‌وزیران کشورهای ساحلی دریای خزر برگزار میشود، گفت: کشورهای ایران، روسیه، ترکمنستان، قزاقستان و آذربایجان به عنوان 5 همسایه در موضوعات نفت و گاز، انرژی، حملونقل، علمی، محیط‌زیست و کشاورزی به طور دوجانبه و چندجانبه با یکدیگر مذاکره و تعامل خواهند کرد. وی با اشاره به اینکه ریاست هیات ایرانی در دومین مجمع اقتصادی خزر بر عهده معاون اول رئیس‌جمهور است، خاطرنشان کرد: تعدادی از وزرا و مسؤولان اجرایی دکتر مخبر را در این سفر همراهی می‌کنند و هیات همراه معاون اول رئیس‌جمهور در این همایش به دنبال راهکارهایی برای گسترش همکاری‌های اقتصادی فی‌مابین و رفع موانع موجود خواهند بود. جمشیدی با بیان اینکه در این اجلاس ۱۲ میزگرد تخصصی با حضور مقامات و کارشناسان کشورهای عضو برگزار میشود، افزود: تبادل اطلاعات اقتصادی و تجاری در راستای تأمین نیازمندی‌های متقابل در شرایط تحریم، جذب سرمایه‌گذاری، توسعه و تکمیل اتصالات کشورهای حاشیه دریای خزر در بخش‌های ریلی و جاده‌ای، توسعه کشتیرانی بین بنادر، تهاتر کالا، راه‌اندازی خطوط انتقال برق و گاز، ایجاد بانک مشترک و استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری، تمرکز خواهد داشت. * میزگردهای تخصصی در این مجمع 12 میزگرد تخصصی با حضور مقامات و کارشناسان کشورهای عضو با موضوعات ذیل موارد منطقه خزر به عنوان بخشی از مشارکت بزرگ اوراسیایی شامل چالش‌های جدید و چشم‌‌اندازهای توسعه، همکاری در حوزه‌های حملونقل و لجستیک، محیط مطلوب برای زندگی و کسب‌وکار، مشارکت خزری؛ حفاظت از سلامت و اقتصاد در برابر همه‌گیری، منطقه خزر در دستور کار اقلیم جهانی؛ چالش‌ها، فرصت‌ها و راهکارها، پروژه‌های 5 کشور دریای خزر در زمینه انرژی، حقوق و دیپلماسی علمی جهت توسعه پایدار منطقه خزر، همکاری کشورهای منطقه خزر در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی، کارفرمایان جوان و توسعه نوآورانه 5 کشور دریای خزر برگزار میشود. * موضوعات مورد بررسی توسعه و تکمیل اتصالات کشورهای حاشیه دریای خزر در بخش‌های ریلی و جاده‌ای (تکمیل راه‌آهن رشت- آستارا)، سوآپ نفت خام با کشورهای ساحلی خزر، اتصال شبکه‌های برق و همکاری در زمینه صادرات تجهیزات صنعت برق و توسعه شیلات (تولید ماهیان خاویاری) از جمله محورهای پیشنهادی دومین مجمع اقتصادی خزر است. *** مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر مطرح کرد لزوم جلوگیری از کاهش پهنه آبی دریای خزر گروه اقتصادی: مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر با تاکید بر اهمیت اقدامات مشترک کشورهای همسایه برای مدیریت سطح آب دریای خزر، خواستار توجه ویژه به این موضوع در دومین مجمع اقتصادی کشورهای حاشیه خزر شد. معصومه بنی‌هاشمی در گفت‌و‌گو با «وطن‌امروز» با یادآوری آسیب‌های وارد آمده به کشورهای حاشیه خزر به دلیل کاهش سطح آب دریا در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ خورشیدی، اظهار داشت: امروز شاهد عملکرد معکوس و پایین رفتن سریع آب دریا هستیم که می‌تواند اثراتی بشدت مخرب‌تر داشته باشد. وی با اشاره به سفر معاون اول رئیس‌جمهور و هیات همراه به مسکو برای توسعه همکاری‌های کشورهای حاشیه خزر، اظهار داشت: درباره اقدام‌های عملیاتی در زمینه مدیریت سطح آب دریا با وجود چنین تجاربی در گذشته و در قالب کشور یکپارچه شوروی، تاکنون برنامه عملیاتی مشترکی با همکاری 5 کشور ساحلی این دریا تدوین نشده و مورد اقدام قرار نگرفته است. وی گفت: خوشبختانه از سال ۱۳۷۴ همکاری‌هایی بین ۵ کشور ساحلی دریای خزر شامل ایران، جمهوری آذربایجان، روسیه، قزاقستان و ترکمنستان در قالب کمیته‌ای با عنوان «کمیته هماهنگی آب‌شناسی- هواشناسی دریای خزر» (CASPCOM) آغاز شده است. این مقام مسؤول گفت: با توجه به نتایج تحقیقات علمی درباره کاهش سطح آب دریای خزر، به استناد مدل‌های پیش‌بینی افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای و تاثیر آن بر گرمایش زمین و احتمال کاهش پهنه آبی دریای خزر به میزان ۲۳ تا ۳۴ درصد تا پایان قرن ۲۱ میلادی، ضرورت دارد برای درک بهتر از روند تاثیر تغییر اقلیم بر بیلان آبی خزر، اقدام‌های هماهنگی در کشورهای حوزه دریای خزر برای مطالعه و مدیریت یکپارچه حوضه آبریز این دریا جهت تدابیر، برنامه‌ریزی و تمهیدات لازم برای مواجهه با شرایط محتمل آتی انجام شود. بنی‌هاشمی در ادامه از کاهش ۳۸ سانتیمتری سطح آب دریای خزر در 3 سال گذشته خبر داد و گفت: بر اثر کاهش ۱۷۰ سانتیمتری سطح آب دریای خزر از سال ۱۳۷۴ تاکنون، عقب‌نشینی قابل‌ملاحظه دریا و افزایش عرصه ساحلی در سواحل شمالی کشور رخ داده است. وی ادامه داد: بر مبنای مطالعات و اندازه‌گیری دقیق زمینی در ایستگاه‌های شاخص ساحلی دریای خزر، این مساله موجب افزایش قابل توجه محدوده ساحل در طول بیش از ۸۵۰ کیلومتر سواحل شمالی کشورمان شده است. انتظار می‌رود با شدت یافتن روند کاهشی آب، شاهد پس‌روی بیشتر دریا و خارج شدن بخش‌های بیشتری از بستر دریا در آینده باشیم. مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر گفت: این مساله در وهله اول، اهمیت موضوع حفاظت از حریم و بستر دریا و در مرحله بعد برنامه‌ریزی برای مدیریت پیامدهای ناشی از کاهش سطح آب را ایجاب می‌کند. بنی‌هاشمی ادامه داد: هر گونه اقدام و بهره‌برداری از بستر و محدوده خارج شده از دریا بر اثر کاهش سطح آب ضمن ممنوعیت قانونی، موجب اختلال در نظم طبیعی اکوسیستم مناطق ساحلی و محیط‌زیست پیرامون میشود؛ همچنین این مناطق را نسبت به توفان‌های دریایی، رخدادهای حدی و سیلاب‌های رودخانه‌ای با مخاطرات آبگرفتگی مواجه می‌کند. وی ادامه داد: مؤلفه‌های اقلیمی با تاثیر وسیع و مستقیم بر مؤلفه‌های بیلان و مقادیر ورودی و خروجی آب، مهم‌ترین نقش را در تغییرات سطح آب خزر دارا بوده، البته در دوره‌هایی فعالیت‌های انسانی و مدیریت منابع ورودی آب مانند رودخانه نیز نقش تاثیرگذاری داشته‌اند. وی افزود: در شرایط فعلی، تعمیم وضعیت خشکسالی یا میزان نزولات جوی در کشور به شرایط فعلی و آینده دریای خزر با حوضه آبریزی به وسعت 5.3 میلیون کیلومترمربع که تنها حدود ۵ درصد آن در ایران قرار دارد، واقع‌بینانه نیست و باید قضاوت ما درباره وضعیت نزولات جوی و عوامل اقلیمی ناظر به شرایط کل محدوده حوضه آبریز خزر باشد. البته وضعیت بارش سال‌های اخیر در کل محدوده حوزه خزر که در ۹ کشور منطقه گسترده است با افت‌وخیزهایی، روند کاهشی را نشان می‌دهد.