احیای برجام سورپرایز اکتبر

«فرصت همچنان براي احياي برجام وجود دارد،  ما نمي‌توانيم از بن‌بست در مذاکرات صحبت کنيم» اين اظهارنظر رسمي ناصر کنعاني، سخنگوي وزرات ‌‌خارجه بود که يازدهم مهرماه مطرح شد. اين اظهارات در حالي بود که در چند وقت اخير «توافق» امري محال به‌نظر مي‌رسيد. اما موضوع‌هايي چون آزادي زنداني‌هاي آمريکا و احتمال بالاي آزادسازي طلب 7 ميليارد دلاري ايران از کره‌جنوبي و همچنين رايزني‌هاي جدي طرفين در نيويورک که در حاشيه اجلاس سازمان‌ملل اتفاق افتادند، ذهنيت «احياي برجام» را پررنگ کرده بود. اما آمريکا و اروپايي‌ها به بهانه رخدادهاي اخير ايران تحرکات جديدي را شروع کردند‌،‌ رفتارهايي که هر چند به‌طور مستقيم به پرونده‌هسته‌اي ارتباط پيدا نمي‌کنند، اما به‌طور آشکاري نشان‌دهنده اصرار بر پروژه تهديد ايران دارند. به‌طوريکه وزارت خزانه‌داري آمريکا از اعمال تحريم‌هايي عليه وزير کشور و وزير ارتباطات کشورمان خبر داد، وزارت خزانه‌داري آمريکا با صدور بيانيه‌اي احمد وحيدي، وزير کشور و عيسي زارع‌پور، وزير ارتباطات کشورمان را در ليست تحريم‌هاي خود قرار داد. وزارت خزانه‌داري آمريکا همچنين تحريم‌هايي را عليه حسين ساجدي‌نيا، يدالله جواني، وحيد مجيد، حسين نجات و حسين رحيمي نيز اعمال کرده است. همچنين رييس سازمان سيا در اظهاراتي مداخله‌جويانه را درباره اتفاقات اخير ايران مطرح کرد.
ويليام برنز، رييس سازمان سيا در گفت‌وگو با اين شبکه در پاسخ به اين سوال که آيا از نظر او اتفاقات اخير در ايران «اعتراضاتي درانزوا است يا مي‌تواند شروع يک انقلاب باشد»، گفت: فکر نمي‌کنم اين اعتراضات، اعتراضاتي در انزوا  باشد. آنچه حيرت‌آور است، حداقل براي من و تحليل‌گرانمان در اينجا، گستردگي اين اعتراضات است. وي افرادي که در اعتراضات شرکت مي‌کنند را شجاع خواند که به ادعاي وي  از بسياري از جهات خسته‌اند و آماده‌اند خطر تظاهرات کردن را بپذيرند.
اين تحرک‌هاي ضد ايراني در حالي است که رويترز يراساس نتايج يک نظرسنجي نوشت که سه چهارم آمريکايي‌ها معتقد هستند که واشنگتن بايد مذاکرات با ايران بر سر برنامه هسته‌اي را ازسربگيرد.
مطابق با اين نظرسنجي 78.8 درصد از پاسخ‌دهندگان بر اين باور هستند که آمريکا بايد گفت‌وگو با ايران را دنبال کند تا از دستيابي ايران به سلاح هسته‌اي در آينده‌اي نزديک جلوگيري شود.


88 درصد از حاميان دموکرات‌، 76.9 درصد از افراد بدون وابستگي به هيچ حزب خاص و 71.8 درصد از حاميان جمهوري‌خواه که در اين نظرسنجي شرکت کرده بودند، به ازسرگيري مذاکرات با ايران اعتقاد داشتند.
اين درحالي است که در نظرسنجي مشابه در سال گذشته تنها 62.6 درصد از مشارکت کنندگان به ازسرگيري مذاکرات واشنگتن با تهران براي احياي برجام راي داده بودند.
با همه اين اوصاف، به‌نظر مي‌رسد با توجه به انتخابات کنگره آمريکا در ماه نوامبر، جوبايدن علاقمند است احياي برجام در ماه اکتبر عملي‌شود. «آرمان‌امروز» در گفت‌وگو با عبدالرضا فرجي‌راد و مهدي ذاکريان کارشناسان مسايل نظام بين‌الملل فضاي فعلي پيرامون پرونده هسته‌اي را بررسي کرده است:
عبدالرضا فرجي‌راد ، تحليلگر مسايل بين‌الملل در گفت‌‌وگو با «آرمان‌امروز» درباره احتمال احياي برجام اظهار داشت: واقعيت چيزي جز اين نيست که برجام براي آمريکا هم مثل ايران مهم است و کاخ‌سفيد با وجود همه سنگ‌اندازي‌هاي داخل کشور و لابي اسرائيل درصدد است توافق صورت بگيرد. به‌همين دليل ايران بايد با در نظر گرفتن تمايل اين کشور براي تعامل، فضا را براي بازشدن اين گره پيچيده مهيا کند.
تحليلگر مسايل بين‌الملل در ادامه گفت: در اين چند روز اتفاق‌هايي افتاده نشان از بازگشت اميد به توافق خبر مي‌داد. در واقع آزادي آزادسازي هم‌زمان زندانيان آمريکايي و ميلياردها دلار پول بلوکه شده ايران در کره‌جنوبي نشان مي‌دهد، رايزني‌ها به نتيجه رسيده است. مخصوصا اينکه امير عبدالهيان، وزير امور خارجه هم از جلسه‌هاي هسته‌اي در حاشيه اجلاس سالانه سازمان‌ملل خبر داده‌بود. او افزود:‌ البته اين تصور که مذاکرات برجامي قبل از انتخابات کنگره ايالات‌متحده به سرانجام برسد، تصوري غلط است. به‌هرحال دو طرف همچنان اختلاف‌نظرهايي عميق دارند و براي رسيدن به تصميم مشترک، نشست‌هايي جدي لازم است.
فرجي‌راد در پايان گفت: تنازع هسته‌اي مساله‌اي مهم براي کل نظام بين‌الملل است و اگر مانع‌تراشي‌ها نبود،‌ ايران و آمريکا مي‌توانستند با حاشيه‌هاي کمتري برگه بازگشت به برجام را امضاء کنند.
مهدي ذاکريان، استاد علوم سياسي دانشگاه در گفت‌وگو با «آرمان‌‌امروز» با اشاره به دشواري‌هاي اين روزهاي داخل کشور اظهار داشت: تنگناهاي اقتصادي، صداهاي اعتراضي مردم و ... اين پيام را به دولت ايران مي‌دهد که «توافق هسته‌اي اوجب واجبات است» به‌همين دليل بايد از کوچکترين روزنه‌ها بيشترين بهره‌برداري را داشته باشيم تا از طريق تعامل با آمريکا، تحريم‌ها برچيده شوند.
اين استاد دانشگاه در ادامه گفت: در چند روز اخير پالس‌هاي مثبتي از هر دو طرفين ارسال شده است تا شانس بازگشت به برجام نسبت به گذشته بيشتر شود. اين فضاي مطلوب ريشه در اين دارد که توافق هسته‌اي مشکلي است که فقط به ايران و آمريکا ارتباط ندارد. به‌همين دليل آژانس بين‌المللي  هسته‌اي و همچنين اتحاديه اروپا در روزهايي که مذاکرات مسکوت مانده بود، مصرانه تلاش‌شان را به‌کار گرفتند تا مقدمات توافق را فراهم کنند که ظاهرا سعي‌شان به نتيجه رسيده است و اگر در اين مدتي که تا روز برگزاري انتخابات کنگره آمريکا مانده است، اتفاقي غيرمنتظره به وجود نيايد مي‌توانيم در انتظار بازگشت به توافق هسته‌اي باشيم.
 او افزود:‌ البته لازم است، طرفين به اين تصميم بگيرند که از پافشاري روي خواسته‌هاي‌شان پرهيز کنند و براي تحقق هدفي که براي جامعه‌جهاني اهميت دارد، در مذاکرات رويکردي واقع‌بينانه داشته باشند. واقع‌بينانه به اين معني که احساس نکنند، عقب‌نشيني از برخي از مواضع، موجب تضعيف وجهه‌شان خواهد شد.
مهدي ذاکريان در پايان گفت: اگر به‌هر دليلي توافق هسته‌اي بلافاصله بعد از انتخابات آمريکا به دست نيايد، نظام بين‌الملل به استقبال دنيايي پر از چالش و جنجال‌ برود.