کلید گرانی مسکن این بار در بورس

آرمان امروز؛ مسئولان سازمان نوسازي شهر تهران که بخش مهمي از مديريت بازار مسکن پايتخت را به عهده دارند از آغاز فروش متري مسکن درکمتر از چهل روز آينده – اواخر آبان ماه – خبر مي دهند اما شيوه جديدي که قرار است معاملات مسکن عملياتي شود مورد انتقاد کارشناسان است. فروش متري خانه آن طور که متوليان توليد و مديريت بازار مسکن از آن سخن مي‌گويند مزاياي فراواني دارد. بزرگترين مزيت اين شيوه از ديدگاه مدافعان اين طرح، شفافيت معاملات و کوتاه شدن دست واسطه‌ها – بخوانيد بنگاهي‌هايي که هم از خريداران نفع مي‌گيرند هم از فروشندگان و قيمت‌ها را هم در بازار هر طور که منفعتشان بيشتر شود بالا مي‌برند – از جيب خريداران و فروشندگان خانه است. مزيت ديگر اين طرح بنا به گفته مدافعان اين است که متقاضيان سرپناه مي توانند با پول هاي اندک خود هم به تدريج صاحب خانه شوند. روش اين کار به زعم آنها با ساز و کاري که در بورس انديشيده شده، ساده است. فروشندگان مسکن، چه بخش هاي دولتي و چه انبوه سازان بخش خصوصي مي توانند خانه هاي فروشي خود را متر به متر در بورس کالا عرضه کنند و متقاضيان بسته به پولي که دارند بر سر هم متر مسکني که عرضه شده با هم رقابت کنند و هر کس بيشترين پيشنهاد را داد صاحب يک متر خانه شود. به باور کساني که اين طرح را داده اند اين يک مترها کم کم مي تواند خيلي ها را صاحب خانه کنند. اين طرح البته منتقدان فراواني هم دارد. منتقداني که معتقدند فروش متري مسکن گره بازار را کورتر مي کند. شائبه هايي هم درباره ذينفع بودن شهرداري ها و سازمان هاي داراي زمين و املاک و پروژه هاي مسکوني از بورسي شدن مسکن به وجود آمده است.
فروشندگان مسکن در بورس رقابت نمي کنند
مهدي سوري يکي از کارشناساني است که مخالف اين طرح است و انتقادات قابل تاملي هم به فروش متري مسکن مطرح مي کند. وي درباره ورود صندوق املاک و مستغلات به بازار سرمايه و امکان فروش متري املاک در بورس اظهار مي کند: اينکه معاملات املاک و مستغلات در بستر يک پلتفرمي انجام شود، اقدام شدنيِ خوبي است اما معتقدم نمي‌توان عنوان آن را معاملات بورسي دانست چراکه مکانيزم معاملات در بورس و کشف قيمت‌ها بايد براساس رقابت باشد اما در اين معاملات، مکانيزم رقابت به سمت خريدار است و نه فروشنده. وي ادامه مي دهد: در اين معاملات در سمت عرضه با محدوديت‌هايي مواجه هستيم و به اين گونه نيست که عرضه کنندگان در برابر تقاضاکنندگان تعدد داشته باشند که همين تعدد در عرضه و تقاضا منجر به ايجاد قيمت رقابتي و کشف قيمت شود. در واقع در ذات اين اقدامات و معاملات با تعريفي از تابلو معاملاتي هر بورسي داريم عموما متفاوت است اما مي‌توان گفت کاربردي استفاده جانبي را دارند.
اين کارشناس بازار سرمايه با اشاره به گسترش فروش املاک در بورس و فروش متري املاک تاکيد مي کند: فروش متري در نگاه اول مي‌تواند براي متقاضيان سرمايه‌گذاري املاک جذاب باشد چراکه به اين افراد ابزاري داده شده با بودجه حداقلي هم متراژي را در بازار مسکن خريداري کنند و همچنين سازندگان و فروشندگان مسکن هم مي‌توانند پروژه‌هاي خود را به صورت خرد به مردم بفروشند و جريان نقدينگي خود را قوي کنند اما اين نگاه اول به موضوع است و در نگاه عميق‌تر مي‌بينيم که اين فرايند مي‌تواند منجر به افزايش قيمت‌ها منجر شود.


بورس به گراني مسکن دامن مي زند
سوري مي افزايد: مشکل کشور در بازار املاک و مستغلات اين است که ملک از ذات خود يعني کالاي مصرفي به کالاي سرمايه‌اي تبديل شده و يک تقاضاي سفته‌بازانه در اين بازار شکل گرفته است. در شرايطي که دولت‌ها از سويي نقدينگي را افزايش مي‌دهند و از سوي ديگر قيمت‌هاي دستوري و تعزيري اعمال مي‌کنند، شايد امکان کنترل قيمت‌ها با افزايش واردات وجود داشته باشد اما در اين شرايط کالايي مانند قيمت مسکن که وارداتي نيست و عرضه آن محدود است، به صورت مضاعف افزايش پيدا کرده و جريان نقدينگي به اين سمت مي‌رود و سرمايه گذاري نادرستي شکل مي‌گيرد.
وي با بيان اينکه در اين شرايط نگراني‌هايي براي فروش متري در بازار سرمايه وجود دارد، مي گويد: فروش متري ملک در بورس بيشتر از آنکه به شفافيت بازار مسکن کمک کند در اين شرايط اقتصادي کشورمان به افزايش قيمت‌ها منجر مي‌شود و تقاضاي سفته‌بازانه را بالا مي‌برد.
اين کارشناس بازار سرمايه ادامه مي دهد: دولت به جاي اينکه فروش متري را درقالب صندوق‌هاي زمين ساختمان يا در قالب صندوق هاي متري در املاک احداث نشده و نه به صورت يونيکي به اجرا برساند که باعث افزايش توليد مي‌شود، اين معاملات را در قالب پروژه‌هاي آماده به اجرا مي‌رساند که اين خود منجر به افزايش تقاضاي سرمايه‌اي مي‌شود.
سوري در پايان خاطرنشان مي کند: اين روند فروش متري املاک منجر به تحريک تقاضا مي‌شود و شايد سازندگان در کوتاه مدت با اين فرايند بتوانند به جريان نقدينگي خوبي دسترسي داشته باشند و سرمايه‌اي عده‌اي هم به سمت بخش ساختمان هدايت مي‌شود اما در نهايت تقاضاي سفته بازانه منجر به رشد قيمت‌ها شده و به ضرر بازار مسکن خواهد بود.
پروژه هاي مسکن شهرداري در نواب به بورس مي رود
سيدمهدي هدايت رئيس سازمان نوسازي شهرداري تهران مقام مسئولي است که تازه ترين اظهار نظر را درباره فروش متري مسکن در بورس بيان کرده است.
وي در اين باره توضيح داده که شهرداري تهران در جهت کمک به نوسازي بافت‌هاي فرسوده، ساخت مسکن استطاعت‌پذير، استفاده از ظرفيت‌هاي منابع مالي خرد مردم و ايجاد اشتغال پايدار در پايتخت، تأمين منابع براي پروژه‌هاي مسکن را در دستور کار قرار داده است. به گفته هدايت، فروش متري مسکن به جهت تحقق اهداف فوق در دستور کار قرار گرفته است. البته فروش متري مسکن پيشتر تجربه موفقي نداشته که به کمک مشاوران و متخصصان اين موضوع در شهرداري تهران آسيب‌شناسي شده است.
  هدايت درباره املاک مد نظر براي فروش به صورت متري نيز گفت: به دنبال عرضه املاک حاصل از پروژه‌هاي مشارکتي شهرداري در بورس کالا هستيم. به اين معنا که سهم‌الشرکه شهرداري تهران را براي خانه‌دار کردن خانواده‌هاي کم‌درآمد به شيوه «فروش متري مسکن» در بورس کالا عرضه کنيم. به طور مثال، دو پروژه مشارکتي شهرداري تهران با بخش خصوصي در منطقه نواب به عنوان نخستين مناطق مد نظر شهرداري براي فروش متري مسکن مد نظر است.