طرح دیوارنگاره‌ای که تنها یک روز در اوج بود

فرزانه ترکان، فعال حوزه زنان: چرا به اندازه یک پوستر، زن پشتوانه اجتماعی نداریم؟ آرمان امروز- رها معيري:‌ در شرايطي که اين روزها زنان و دختران ايراني مطالبات انباشت، از اتفاقات اخير گلايه دارند و برخي از آنها اعتراضات‌شان را در خيابان‌ها نشان مي‌دهند، روز 21 مهر و همزمان با روز جهاني دختر، ديوارنگاره ميدان وليعصر (عج) ضلع شمال غربي، در اختيار سازمان فرهنگي- رسانه اي اوج است بار ديگر جنجال برانگيز شد، اين‌بار به دليل انتشار تصاوير زنان بدون اجازه صاحبان عکس‌ها. اين ديوارنگاره با طرحي از مجتبي حسن‌زاده و تصويرهايي از چهره‌هاي فرهنگي، هنري، ورزشي، علمي، اجتماعي و سياسي از حوزه بانوان ايران اکران شد. نکته قابل توجه در اين ديوارنگاره، تصوير زناني منتشر شد که خودشان در اعتراضات اخير يا سال‌هاي گذشته مانند فاطمه معتمد آريا، معترض بودند. در اين ديوار نگاره چهره‌هايي چون پروين اعتصامي، طاهره صفارزاده، بدرالزمان قريب، فاطمه معتمدآريا، نرگس آبيار، ايران درودي، سيمين دانشور، هما روستا، ثريا قاسمي، حميده خيرآبادي، مرضيه برومند، مريلا زارعي، توران ميرهادي، سيده زهرا حسيني، فروغ فرخزاد، پروانه معصومي، مريم ميرزاخاني، فاطمه رهبر، بي‌بي‌ مريم بختياري، زهره کودايي و تعدادي ديگر از بانوان ورزشکار و سياستمدار به چشم مي‌خورد.
 
اعتراض شديد به ديوار نگاره
همان‌طور که پيش بيني مي‌شد يک روز پس از اکران اين ديوارنگاره و به‌دنبال اعتراض هنرمندان زني که در اين ديوارنگاره تصوير آنها بدون اجازه منتشر شده در کنار برخي کاربران شبکه‌هاي اجتماعي، ديوارنگاره ميدان وليعصر تغيير کرد. برخي ديگر از زنان يا خانواده هنرمنداني که در قيد حيات نبودند، گفته‌اند که با آنها هماهنگي انجام نشده است. پروانه کاظمي، کوهنورد ايراني فاتح اورست در واکنش به انتشار تصويرش در ديوارنگاره ميدان وليعصر گفت: « اين تصوير فقط براي سواستفاده، نام و تصوير ما زنان ايران استفاده مي‌شود!» فاطمه معتمدآريا نيز با انتشار ويدئويي اعتراض شديد خود را به اقدام شهرداري مطرح کرد. مرضيه برومند هم نسبت به اين موضوع معترض و خواستار حذف عکسش شد.  فرزند هما روستا هم با انتشار تصويري بي‌حجاب از مادرش اعلام کرده که تصوير او را در اين ديوارنگاره مرتبط نمي‌داند و به زعم خودش از اين موضوع اعلام برائت کرده است. ژاله علو و ثريا قاسمي، نيز با انتشار متني در اينستاگرام خواستار حذف‌ تصويرشان شدند. همزمان با اين اعتراضات هنرمندان در شبکه‌هاي اجتماعي، برخي کاربران مي‌گويند تا پيش از اين فقط نقش «مادري» براي زنان به رسميت شناخته مي‌شد، اما حالا تصوير مفاخر زن بر ديوار شهر نصب مي‌شود. برخي ديگر اشاره کرده‌اند که پيش‌تر در ديوارنگاره‌هاي ميدان وليعصر (عج) تصاوير زنان سانسور شده است.


 
بيانيه طراحان: اشتباه متوجه نشدند
اين در حالي است که که فقط يک روز و بدون هيچگونه دفاعي اين ديوارنگاره عظيم، پايين آورده شد و تصويري با شعار «زنان سرمين من ايران» و با پس زمينه سفيد، اکران گرديد. با اين حال سوال اينجاست که در انتشار تصاوير زنان آيا مشورتي با خانه هنرمندان و ورزشکاران گرفته شده و اگر اين اقدام در شرايط امروز کشور، با اجازه و مشورت بوده، چرا يک روز پس از اعتراض دسته جمعي تعدادي از هنرمندان، ديوار نگاره پايين آمد. طراحان اين پوستر اما توضيح داده‌اند که برخي هدف از ديوارنگاره‌ وليعصر را اشتباه متوجه شده‌اند  و همين امر باعث شد که خانه طراحان انقلاب اسلامي با صدور بيانيه‌اي، خبر اصلاح طرح فعلي را اعلام کند و نسبت به اين مسئله واکنش نشان دهد. متن اين بيانيه به اين شرح است: «يکي از مهم‌ترين اهداف ما در خانه طراحان انقلاب اسلامي حفظ يکپارچگي ايران عزيز، فارغ از رنگ‌ها، سليقه‌ها و فرهنگ‌ها بوده است. تصوير حاضر ديوارنگاره ميدان ولي‌عصر(عج) نيز بر آن بوده تا به پاسداشت مقام زن، تعدادي از زنان موفق سرزمين‌مان ايران را معرفي کند. براي اين روزها که همه جا سخن درباره زنان است، همه بايد سعه صدر خود را براي ايران بالا ببريم. ما در يک کشتي هستيم، چه بخواهيم چه نخواهيم. ديوارنگاره جديد ميدان ولي‌عصر(عج) به افتخار همه مادران و زنان ايراني که در راه ميهن، از خود گذشتند تا زندگي جاودانه را براي ايران به ارمغان آورند تغيير يافت. ايران، اين کهن بوم و بر، با همه اعتقادها، رنگ‌ها و فرهنگ‌هاي متفاوت فرزندانش به يمن همه‌ شما بانوان ايراني جاودانه خواهد ماند.» همچنين روز گذشته، مهرداد معظمي مدير روابط عمومي سازمان اوج در توييتي درباره ديوارنگاره ميدان وليعصر نوشت: «نظر به اصلاح طرح فعلي ديوارنگاره، تا بازگشت مجدد اين طرح، امشب (جمعه شب) طرح جديد رونمايي مي‌شود. همه بايد سعه صدر خود را براي ايران بالا ببريم. ما در يک کشتي هستيم. چه بخواهيم چه نخواهيم. نظر به اصلاح طرح فعلي ديوارنگاره، تا بازگشت مجدد اين طرح، امشب طرح جديد رونمايي مي‌شود.»
 
اعتراض به نبود زنان 
در خرداد  1397 که ايران به جام جهاني فوتبال راه يافته بود، ديوارنگاره‌اي در اين ميدان وليعصر که اين روزها به ابزاري تبليغي و رسانه‌اي تبديل شده، به نمايش درآمد با عنوان «با هم قهرمانيم ‌– يک ملت، يک ضربان» در اين تصوير، مرداني از اقوام مختلف ايراني در حال شادماني براي حضور کشورشان در جام جهاني بودند و تصويري از زنان وجود نداشت. حذف زنان در اين تابلو با انتقادات بسيار زيادي مواجه شد و آنقدر بالا گرفت که طراحان با يک قدم عقب نشيني، آن را پايين آوردند و ديوارنگاره جديدي با همان عنوان و اين بار با حضور تنها يک زن را به جايش نصب کردند!
 
 
 
 
چرا گروههاي پشتوانه را از دست دادهايم؟
سوالي که در رابطه با اين ديوارنگاره مطرح است و کارشناسان در فضاي مجازي نيز به آن اشاره داشته‌اند، اين است که در تاريخ 2500 ساله و يک‌صد ساله اخير که در جنبش‌ها و فعاليت‌هاي مختلف، مفاخر زنان ما اين تعداد بودند که تصويرشان بر ديوارنگاره آمد؟ گزينش افراد بر چه معياري بوده که مسئولان سازمان فرهنگي- هنري اوج را مجبور کرد تصاوير چهره‌هاي معترض هنري و ورزشي را در کنار افراد معترض منتشر کنند؟‌ دکتر فرزانه ترکان، فعال سياسي و مدافع حقوق زنان پيرامون پاسخ به اين سوالات به خبرنگار «آرمان امروز» مي‌گويد: «افرادي که دست به انتشار اين پوستر زده‌اند، به‌خوبي مي‌دانند که محدوديت چهره‌هايي که مورد تاييد آنهاست، آنقدر کم هستند که مجبور شده‌اند به‌سراغ چهره‌هاي هنري، ورزشي، اجتماعي و سياسي بروند که آنها نيز به انتشار تصويرشان معترض بودند. متاسفانه آنها به اندازه يک پوستر زن فعال اجتماعي پشتيبان نداشتند و کار به‌جايي رسيده که هر روز زنان پشتيبان‌شان را در زمينه هنري، سياسي و ورزشي از دست داده‌اند. متاسفانه اين موضوع ناراحت کننده است که چرا پشتوانه‌هاي آنها ضعيف و چنددستگي‌ها باعث شده نتوانند يک گروه همسو از ميان چهره‌هايي که مورد تاييد و علاقه مردم است را به عنوان پشتوانه خود داشته باشند.
وي درباره اعتراض چهره‌ها و تعويض 24 ساعته پوستر معتقد است تا زماني که اجازه ندهند که تکثر افکار رخ بدهد، اين موضوع هر روز روند کاهشي خواهد داشت و مي‌افزايد: «محدود کردن زاويه‌هاي فکري که اينها دنبال آن هستند به نظر من نتيجه نمي‌دهد و باعث محدود کردن گروه پشتيبان مي‌شود. اجازه بدهند سليقه‌ها، افکار و نظرات غيرهمسو نيز سخن بگويند. آنها بايد اجازه بدهند افکار مختلف، سليقه‌ها و ايده‌هاي مختلف در جامعه مطرح شود و به شعور مردم احترام بگذارند. اجازه بدهند که مردم مسير درست را انتخاب کنند. بايد اين فضاي بسته براي زنان باز شود و گرنه باعث کاهش سرمايه‌هاي اجتماعي خواهد شد و هر روز از تعداد گروه‌هاي همسو کمتر مي‌شود. آنچه که در رسانه ملي و رسانه‌هاي همسو با دولت در حال رخ دادن است، بسيار خطرناک است که فقط نظر افراد همفکر منتشر و بازگو مي‌شود و سلايق مختلف در آنجا رسانه ندارند و اجازه نمي‌دهند که نظرات مخالف در سطح جامعه مطرح شود.