«ایران ال ان جی» در انتظار دیپلماســـی

آرمان ملی – صدیقه بهزادپور: نیمه کاره ماندن پروژه ایران ال ان جی با وجود سرمایه‌گذاری اما به دلیل تحریم، نبود سرمایه‌گذار داخلی و خارجی، نداشتن تکنولوژی پیچیده از جمله فرصت‌هایی است نافرجام مانده در صورتی که با اتخاذ سیاست‌های مطلوب می‌توانست زمینه‌ساز انعقاد تفاهم نامه‌ای در جهت در اختیار گرفتن تکنولوژی برتر آن و داشتن درآمد خوب برای کشورمان بشود اما کارشناسان معتقدند چین و روسیه از جمله صاحبان تکنولوژی برتر در این عرصه هستند که همزمان با الحاق ایران به پیمان شانگهای، توانسته ایران را در این زمینه کمک کرده و محدودیت‌های تحریم را نیز کمرنگ‌تر کند بنابراین قرارداد اخیر ایران با روسیه به عنوان یکی از کشورهای صاحب تکنولوژی برتر در این زمینه باعث امیدواری شده است، هرچند برخی کارشناسان با استناد به بدعهدی‌های قدیم روسیه در این خصوص همچنان با شک و تردید به این مقوله می‌نگرند.
توسعه ایران ال ان جی گزینه برتر ایران در حوزه انرژی
سعید میرترابی، کارشناس اقتصادی در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: استفاده از فرصت‌های موجود در حوزه انرژی مهارتی است که نیاز به نگاه جامع به شرایط موجود کشور و جهان دارد و جنگ روسیه و اوکراین و همچنین اتخاذ سیاست‌های ویژه روسیه در خصوص بستن لوله گاز و بحران انرژی در اروپا از جمله فرصت‌هایی است که ایران می‌تواند با برنامه‌ریزی صحیح امتیازات ویژه‌ای را در این بین کسب کند، هرچند صنعت LNG دارای تکنولوژی پیچیده‌ای است و هزینه‌های فناوری و فرآوری آن بالاست و از این رو ایران نیز تاکنون به دنبال انتقال گاز از طریق خط لوله بوده است. او افزود: تحریم و مشکل تبادلات مالی باعث شده تا ایران از کشورهای دیگر در حوزه صنعت ال ان جی و بهره‌وری و صادرات آن عقب بماند برای مثال قطر با تکیه به سرمایه‌گذاری و تعاملات مطلوب رشد خوبی در این زمینه داشته و درآمد خوبی کسب کرده است اما ایران مدت‌هاست که نتوانسته پیشرفتی در پروژه ایران ال ان جی داشته باشد. عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: شرایط فعلی حاکم بر جهان در عرصه انرژی بستر مناسبی را فراهم کرده است تا ایران در این زمینه گام‌هایی را بردارد هر چند مذاکراتی با روسیه در این حوزه صورت گرفته است که در این میان کشورهای صاحب تکنولوژی برتر دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند به عنوان گزینه‌های خوب روی میز انرژی کشورمان در تفاهم نامه‌های احتمالی آینده در خصوص ال ان جی قرار گیرند. این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: شرکت‌های اروپایی و آمریکایی به عنوان صاحبان تکنولوژی برتر در این بخش در سراسر جهان شناخته می‌شوند اما با توجه به تحریم‌های موجود و افق مبهم در برجام به احتمال زیاد ارتباط ایران با آنها با چالش‌ها و مشکلاتی همراه خواهد بود و در نتیجه چین نیز به عنوان یکی از کشورهایی که در این زمینه حرف‌هایی برای گفتن دارد و می‌تواند طرف معامله و یا قراردادهای احتمالی ایران مورد توجه قرار گیرد. عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی معتقد است: کاهش قیمت تاسیسات ال ان جی شرایط مطلوبی را برای ایران فراهم کرده تا با اتخاذ سیاست‌های مطلوب در این حوزه با قراردادهایی، هم خود را به دانش روز در این بخش مجهز کرده و علاوه بر آن نیز درآمد خوبی نیز از مسیر کسب کند هرچند الحاق ایران به پیمان شانگهای و ارتباطات آتی با کشورهای عضو از جمله روسیه و چین می‌تواند چشم انداز خوبی در این عرصه ترسیم کند تا با همکاری با این کشورها محدودیت‌های برجام را کمرنگ‌تر کند.
اعتماد به روسیه یا چین؟


میرترابی بیان کرد: شکافی که هم اکنون در ارتباطات بین عربستان و آمریکا در راستای سهمیه تولید نفت ایجاد شده است نیز برای ایران می‌تواند فرصت خوبی در عرصه انرژی و رایزنی در این خصوص فراهم کند تا سهم خود را از دایره انرژی جهانی افزون‌تر کند. این کارشناس درباره اینکه روسیه توانایی تامین نیازهای ایران در این خصوص را دارد یاخیر گفت: اخیرا شرکت ملی نفت ایران تفاهم‌نامه‌ای با شرکت گازپروم روسیه در۶ محور شامل سرمایه‌گذاری در توسعه میدان‌های نفتی و گازی، سرمایه‌گذاری برای تکمیل پروژه نیمه‌تمام ایران ال‌ان‌جی، تعریف پروژه‌های جدید ال‌ان‌جی شناور (FLNG) و ال‌ان‌جی کوچک مقیاس (MiniLNG)، سوآپ گاز، سوآپ فرآورده نفتی، احداث خطوط فشار قوی صادراتی، انتقال فناوری و تکنولوژی مربوط به نفت و گاز ‌امضا کرد که ارزش این تفاهم‌نامه‌ها در مجموع به سرمایه‌گذاری در توسعه میدان‌های نفتی و گازی، سرمایه‌گذاری برای تکمیل پروژه نیمه‌تمام ایران ال‌ان‌جی، تعریف پروژه‌های جدید ال‌ان‌جی شناور (FLNG) و ال‌ان‌جی کوچک مقیاس (MiniLNG)، سوآپ گاز، سوآپ فرآورده نفتی، احداث خطوط فشار قوی صادراتی، انتقال فناوری و تکنولوژی مربوط به نفت و گاز ‌امضا کرد. او بیان کرد: ارزش این تفاهم‌نامه‌ها در مجموع به حدود ۴۰ میلیارد دلار می‌رسد و این میزان سرمایه می‌تواند بخش بزرگی از نیازهای سرمایه‌ای صنعت نفت را رفع کند البته امضای قرارداد اجرایی برای این تفاهم‌نامه‌ها لازمه عملی شدن آنها و ورود سرمایه مدنظر به صنعت نفت است با این حال، در شرایطی که تحریم‌های غرب اجازه ورود سرمایه به‌کشور را نمی‌دهد و با توجه به مسائلی که روسیه در شرایط ناشی از جنگ با اوکراین دچار آن شده است انتظار می‌رود، ایران بتواند از فرصت پیش‌آمده بیشترین بهره را ببرد اما با این حال برخی نگران چنین ارتباطی با روس‌ها هستند. او افزود: در گذشته به دلیل رقابت گازی دو کشور همکاری جدی بین ایران و روسیه نبوده باشد اما در این سال‌ها که ما در این رقابت بودیم و آمریکا به بزرگ‌ترین صادرکننده ال‌ان‌جی در جهان تبدیل شد و حالا روس‌ها به این جمع‌بندی رسیده‌اند که مصرف گاز در جهان افزایش یافته و گرایش به‌سمت مصرف ال‌ان‌جی بیشتر شده است و آنها به تنهایی قادر به‌ تأمین نیاز جهان نیستند بنابراین جایی برای رقابت گازی باقی نمانده است. ضمن آنکه پیش از پیروزی انقلاب نیز روس‌ها با ایران همکاری داشتند و گاز ایران را وارد و آن را به دنیا صادر می‌کردند، زیرا در آن زمان گاز تولیدی آنها کم بود و ایران رقیبی برای آنها به‌شمار نمی‌رفت. اکنون با توجه به این شرایط، دو کشور می‌توانند روابط گازی داشته باشند تا منافع طرفین تأمین ‌شود. میرترابی توضیح داد: برخی‌ها معتقدند که روس‌ها بدعهدی خواهند کرد درحالیکه از نظر من پاسخ منفی است چراکه جغرافیای سیاسی دنیا تغییر یافته است و موقعیت ایران متفاوت از گذشته شده است دوم آنکه در سال‌های اخیر روس‌ها به قراردادهایی که با ایران در زمینه نفت و گاز مانند قرارداد زاروبژ نفت با دانا انرژی برای توسعه میدان‌های آبان و پایدار باهدف افزایش ضریب بازیافت و تولید امضا کرده‌اند که عملکرد خوبی داشته همچنین در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی نیز قراردادی برای میدان‌های چشمه‌خوش، دالپری و پایدار شرق دارد که در حال کار است بنابراین نمی‌توانیم به‌ کل منکر شویم و بگوییم روس‌ها به وعده‌های خود عمل نخواهند کرد بلکه می‌توان امیدوار بود این تفاهم‌نامه‌ها به قرارداد منجر شوند.
ایران ال ان جی شاید وقتی دیگر!
جلال میرزایی، نماینده سابق مجلس در این خصوص معتقد است: این سوال مطرح است که آیا تفاهمنامه اخیر روس‌ها با ایران با توجه به شرایطی است که در جریان جنگ روسیه و اوکراین پیش آمده و دلیل آن این است که شرکت‌های روسی فرصت حضور و سرمایه‌گذاری در دیگر کشورها را از دست داده‌اند و به همین دلیل به ایران روی آورده‌اند؟ اگر فرض هم بر این باشد که شرکت‌های روسی توان فنی و منابع مالی برای کار در صنعت گاز ایران را دارند ابتدا باید برجام به سرانجام برسد، در دوره گذشته بعد از برجام وزارت نفت تلاش کرد شرکت‌های اروپایی از جمله ایتالیایی، فرانسوی و اتریشی وارد صنعت نفت ایران شوند حتی برخی قراردادها از جمله توسعه فاز 11 پارس جنوبی با مشارکت توتال و سی‌ان‌پی سی چین امضا شد اما با خروج ترامپ از برجام این شرکت‌ها ایران را ترک کردند. او افزود: اکنون ایران برای توسعه و حفظ وضع موجود در صنعت گاز نیاز به حضور شرکت‌های خارجی دارد، شرکت‌های چینی که به‌خاطر تحریم‌ها محتاط شده‌اند و تنها گزینه باقی‌مانده شرکت‌های روسی هستند. اما موضوع این است که روس‌ها هم قبل از جنگ روسیه و اوکراین به‌خاطر مراوداتی که با غرب و آمریکا داشتند حاضر نبودند تحریم‌ها را دور بزنند و با ایران کار کنند، به طوری که ما چند قرارداد داشتیم اما این شرکت‌ها هیچوقت کار را به‌طور جدی شروع نکردند. میرزایی بیان کرد: سوال این است که چنانچه حتی شرکت‌های روس توان تکنولوژیکی توسعه ال‌ان‌جی ایران را داشته باشند آیا بعد از لغو تحریم‌های خودشان همچنان با ایران همکاری خواهند کرد؟ بنابراین باید صبر کنیم و کار را با جدیت دنبال کنیم، اصل تفاهمنامه ایرادی ندارد اما باید موردی بحث و مذاکره شود چراکه اگر شرکت‌های روسی بهانه بیاورند به ضرر ما می‌شود و مشکلات حقوقی به‌وجود می‌آید، ضمن اینکه باید شرایط را به گونه‌ای رقم بزنیم که اگر برجام به امضا برسد و شرکت‌های غربی وارد ایران شوند با مانع حقوقی قراردادی با شرکت‌های روسی مواجه نشویم و معضلی برای توسعه صنعت نفت و گاز ما نشود.