جای مشاوران متخصص در مدارس خالی است

مرتضی نظری، کارشناس مسائل آموزشی: برخوردهای سلبی و غیرفرهنگی می تواند آینده بسیار مبهمی را برای دانش آموزان رقم زند حميد رضا خالدي
آرمان امروز: اين‌ روزها فضاي جامعه مخصوصا در اردبيل و در جريان اعتراضات والدين دانش آموزان، ناآرام است. پس از فوت اسرا پناهي، دانش آموز اردبيلي، بسياري از چهر‌ه‌هاي مشهور به برخورد با دانش آموزان اعتراض کردند، هرچند که مسئولان استان، علت مرگ اين دختر دانش آموز را «خوردن قرص» مي‌دانند. واکنش اسطوره فوتبال اردبيلي، اين حادثه اما روايت ديگري است و علي دايي در پستي اينستاگرامي درباره دختر همشهري خود نوشت: «سکوت ناشي از اعمال فشار حاکميت در برابر اعتراضات و هتک حرمت به دانشجويان دانشگاه صنعتي شريف که پايه‌هاي علمي و معرفتي خود را در اين نهاد پرورش داده‌ام منجر به تعرض به دانش آموزان بي‌گناه در مدارس و ضرب و شتم و ريختن خون يکي ديگر از دخترانم در زادگاهم گرديده، سکوتي که تاوان مرگ دارد و هر روز داغي ديگر بر دل جاي جاي ايرنم مي نشاند که حکم خيانت به انسانيت و ميهنم را دارد.» اسطوره فوتبال ايران تاکيد کرد: «من عضو هيچ فرقه و گروهي نيستم؛ من عضو کوچکي از اين مردم شريف هستم که دغدغه هايشان دغدغه من است.»
در اين شرايط اين سوال همچنان در جامعه ايراني که درگير اعتراضات است، مطرح شده که آيا با دانش آموزان برخورد امنيتي شده يا خير؟‌ با وجود اينکه چند روز پيش وزير آموزش و پرورش درباره بازداشت دانش آموزان در اعتراضات اخير را به‌نوعي تاييد کرد و گفت: «دانش اموزان بازداشت شده به کانون هاي اصلاح و تريبت فرستاده مي‌شوند تا از طريق روانشناسان «اصلاح‌» شوند.» سخناني که  با واکنش‌هاي زيادي از سوي افکار عمومي و البته کارشناسان همراه بود. منتقداني که معقتد بودند فرستادن دانش آموزان به مراکز اصلاح و تربيت و مکاني که کودکان و نوجوانان قاتل و بزهکار در آنجا نگهداري مي‌شوند، به هيچ عنوان نمي‌تواند گزينه مناسبي در مواجهه با دانش آموزاني باشد که به حکم جواني، سوالات متعددشان بي‌پاسخي مانده است. اين منتقدان با انتقاد از اينکه چرا  وزير آموزش و پرورش نبايد آمار دقيقي از تعداد دانش آموزان بازداشت شده داشته‌باشد يا ارائه دهد، پيگيري وضعيت بازداشت شدگان را از مهمترين وظايف يوسف نوري عنوان کردند.
 دانشآموزان در مراکز مشاوره مدرسه، راهنمايي ميشوند


حالا و پس از چند روز از اين اظهار نظر، وزير آموزش و پرورش طي سخناني تلاش کرد تا گفته‌هاي پيشين خود را تلطيف کند. نوري با بيان اينکه کلاس‌هاي درس و مدارس داير است، گفت: «بر اساس آنچه از مسئولان مربوطه کسب اطلاع کردم، دانش‌آموز بازداشتي و دستگير شده نداريم.» يوسف نوري در پاسخ به اين پرسش که چه تعداد دانش‌آموز در اعتراضات اخير دستگير شده‌اند، اظهار کرد: «دانش‌آموز بازداشتي و زنداني در اين خصوص نداريم؛ در کانون اصلاح و تربيت قبل از اين اغتشاشات، نوجواناني حضور داشتند که ترک تحصيل کرده بودند و به دليل بزهي که انجام داده بودند در آن مکان تحت آموزش و تربيت بودند. دانش‌آموزان اگر موردي داشته باشند در مراکز مشاوره مدرسه راهنمايي مي‌شوند لذا تعبيري که دانش‌آموزان به مراکز کانون اصلاح و تربيت منتقل مي‌شوند، تعبير مناسبي نبوده است.»
نوري درباره اينکه رسانه‌هاي معاند از کشته شدن دانش‌آموزان در اغتشاشات خبر دادند، گفت: «چنين چيزي نداريم. ديروز يک مورد را در اردبيل اعلام کردند که اصلا چنين چيزي، مبنا ندارد.» وي در واکنش به اين جمله که «عنوان شده است برخي دانش‌آموزان در اين جريانات در کشور مورد ضرب و جرح قرار گرفته‌اند»، افزود: «ما از گل نازک‌تر با دانش‌آموزان حرف نمي‌زنيم. مورد برخورد با دانش‌آموزان را هم نديده‌ام. بر‌اساس آنچه از مسئولان مربوطه کسب اطلاع کردم، دانش‌آموز بازداشتي و دستگير شده نداريم.»
نوري با بيان اينکه اگر به دانش‌آموز اجازه ندهيم سؤال کند، اين سؤال تبديل به انتقاد مي‌شود، خاطر نشان کرد: «اگر به دانش‌آموز اجازه ندهيم که انتقاد کند، اين انتقاد به اعتراض تبديل مي‌شود و وقتي اين اعتراض را در يک فرايند نظام‌مند پاسخ ندهيم، اعتراضش تبديل به اغتشاش مي‌شود و چون اين رويدادها تدريجي هستند و نيازمند يک عامل محرک هستند، گاهي اين عامل محرک براي اين دانش‌آموز انگيزاننده است که در آن مشارکت کند.»
صحبتهاي وزير، گامي روبهجلو بود
در اين شرايط و با توجه به اتفاقات اردبيل، خيلي‌ها سخنان وزير را به‌نوعي گامي رو‌به جلو براي تلاش آموزش و پرورش براي اصلاح ساختار کنوني خود تعبير کردند. مرتضي نظري، کارشناس مسائل آموزشي در اين زمينه به خبرنگار «آرمان امروز» گفت: «به شخصه سخنان اخير آقاي نوري را گامي رو به جلو مي‌بينم‌.
ضمن آنکه در شرايط کنوني بهترين گزينه براي بازگرداندن آرامش به مدارس مي‌تواند اين باشد که بايد به معلم و کادر مدرسه‌، به‌عنوان مرجع حل و فصل مشکلات و سوالات دانش آموزان اعتماد کنند تا آنها بتوانند با گفت‌و‌گو با دانش آموزان ابهامات آنها را برطرف کرده و به سوالات‌شان پاسخ دهند. در عين حال بايد از برخوردهاي سلبي با دانش آموزان پرهيز شود و گفت‌و‌گو را سرفصل حل مشکلات مدارس و دانش آموزان بدانند. ضمن آنکه نبايد اجازه دهند افراد فاقد صلاحيت به حريم مدرسه و دغدغه‌هاي دانش آموزان ورود پيدا کنند که اگر اينچنين شود، بايد منتظر پيچيدگي جديدي در اين موارد باشيم.»
جاي بررسي اعتراض در مدرسه است نه کانون اصلاح و تربيت
نظري با ذکر اينکه دانش آموزان و به‌خصوص محصلان دوره متوسطه اول و دوم درک درستي از برخوردهاي سلبي و قهري در برابر اعتراض هاي خودشان ندارند، گفت: «برخوردهاي سلبي و غيرفرهنگي مي تواند آينده بسيار مبهمي را براي دانش آموزان رقم زند.»  ما همچنان اميدواريم در مواردي که دانش آموزان ابهامات و سوالاتي دارند که منجر به اعتراض‌هايي مي‌شود؛ موضوع در خود مدرسه و توسط معلم‌ها و کادر آن حل  و فصل شود نه در مراکزي مانند کانون هاي اصلاح و تربيت‌. چرا که خوشبختانه در مدارس هم مشاور داريم و هم روانشناس. نظري با ذکر اينکه نبايد از ياد برد که نسل جديد سبک زندگي متفاوتي نسبت به نسل پيشين خود دشته و مسائل جهان و کشور را به شکل ديگري مي‌بينند و تحليل مي‌کنند، گفت: «براي همين مسئولان آموزش و پرورش بايد تلاش کنند تا ارتباط بين خود با اين دانش آموزان از بين نرود. ضمن آنکه از ياد نبريم که براي برقراري ارتباط موثر با اين دانش آموزان بايد قدمان را متناسب با قد اين بچه‌ها تنظيم کنيم نه اينکه بخواهيم ازبالا با آنها سخن گوييم. اين کارشناس آموزشي تصريح کرد: استقبال وزير آموزش و پرورش از پاسخ‌گويي به سوالات دانش آموزان و گفت‌وگو با آنها به جاي برخوردهاي انضباطي و تنبيهي يک اقدام روبه‌جلو و مثبت است. هيچ جريان دلسوزي، به دور ماندن حتي يک دانش آموز از مدرسه راضي نيست بايد به معلم و اولياي مدرسه اعتماد کرد هيچ جريان ديگري نمي تواند نقش معلم را براي دانش آموز پر کند.
کمبود مشــــاور دلیل اصلی است
کمبود مشاور و مربی بهداشت در مدارس در کنار کمبود معلم احساس می‌شود، طبق دستورالعمل ساماندهی نیروی انسانی در مدارس دولتی عادی به ازای هر ۱۵ نفر دانش‌آموز یک ساعت مشاور اختصاص می‌یابد. یک کارشناس آموزش و پرورش در رابطه با این اتفاق باور دارد که کمبود مشاور و ناآگاهی خانواده‌ها در این زمینه وجود دارد، دانش‌آموزان را در برابر مسائل و مشکلات اجتماعی بی‌دفاع کرده
است. این گفته‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که بیشترین میزان بازنشستگی معلمان در سال‌های 1400 و 1401 صورت پذیرفت در این سال‌ها تعداد 38 هزار و 902 نفر معلم و 2هزار و 186 نفر نیروی کیفیت بخشی (مربی بهداشت، مشاور مدارس و... ) بازنشسته شدند؛ به دلیل کمبود نیرو در واقع ما مشاور پرورشی و تربیتی در مدارس نداریم،  تاثیر یک مشاور در مدرسه‌ای با 450 دانش‌آموز به نوعی صفر است و برای اجرای درست آموزش‌ها به کودکان و نوجوانان نیازمند مشاوران متخصص و تحصیل‌کرده هستیم.
اجازه والدین پاشنه آشیل اعتراضات
24 ساعت قبل از صحبت‌های وزیر آموزش و پرورش، خبر کشته شدن دانش آموزی در اردبیل در مراسمی در داخل مدرسه و در فضای مجازی جنجال براگیز شد. گرچه این خبر از سوی مسئولان دولتی تکذیب شده و گفته می‌شود در این حادثه دانش آموزان یک مدرسه دخترانه در اردبیل که نسبت به برگزاری مراسمی در حیاط مدرسه اعتراض داشتند به بیرون از مدرسه آمده و شعارهایی را سردادند . این اعتراض با حضور ماموران خاتمه پیدا کرد‌. اما ولی همچنان خانواده‌هایی که مدعی بودند به دانش آموزان حمله شده و تعدادی از آنها زخمی شده‌اند‌، نسبت به این برخوردها گلایه داشتند. آنها معتقدند که باید رای حضور دانش آموزان در این مراسم از والدین اجازه گرفته می‌شد. اظهار نظری که حسن عاملی،امام جمعه اردبیل نیز در تایید آن گفت : «به نظر من خطای بزرگی شده که بدون اجازه والدین، بچه‌ها را برده‌اند. چند مدرسه را برده بودند اما فقط اولیای مدرسه شاهد اعتراض کردند. باید به خانواده‌ها اطلاع می‌دادند ولی مشکل دیگری نبوده است.»