مقصران بانکی تورم در بهار

خراسان- تورم مسئله اصلی خانوارها و بنگاه های اقتصادی است که از سه ریشه اصلی رشد نرخ ارز، رشد کسری بودجه دولت و رشد نقدینگی توسط نظام بانکی تغذیه می شود. با توجه به این که در ماه های اخیر، تغییرات نرخ ارز چندان قابل توجه نبوده و دولت نیز بر پرهیز از کسری بودجه تاکید ویژه کرده است، می توان ردپای تورم در ماه های اخیر را در رشد نقدینگی جست وجو کرد. با این حال، رشد نقدینگی در نظام بانکی یا همان خلق پول بانکی، به طور مستقیم به رشد ترازنامه بانک ها و رشد ترازنامه بانک ها هم مستقیم به رشد تسهیلات دهی آن ها بستگی دارد. در این راستا بانک مرکزی تاکنون فهرست تسهیلات کلان بانک ها را برای دو بازه زمانی انتهای سال 1400 و انتهای خرداد امسال منتشر کرده است. در صورتی که رشد این تسهیلات را شاخصی هم راستا با تغییرات نقدینگی در نظر بگیریم، می توان به این سوال پاسخ داد که کدام بانک ها احتمالاً نقش بیشتری در خلق پول بانکی و تورم داشته اند. رکوردداران تسهیلات کلان  قبل از هر چیز باید به این نکته مهم اشاره کرد که وقتی می گوییم رشد تسهیلات دهی بانک ها احتمالاً به نقش آن ها در تورم مرتبط است، قید «احتمالاً» به این دلیل است که ممکن است یک بانک به رغم رشد زیاد تسهیلات، آن ها را به بخش مولد اقتصاد هدایت کرده باشد که در نهایت موجب کاهش تورم خواهد شد. برعکس یک بانک با رشد کمتر تسهیلات، ممکن است همه آن را در جهت غیر مولد اقتصاد به کارگرفته باشد که این موضوع از طریق رشد تقاضا به افزایش تورم دامن خواهد زد. با این اوصاف، گزارش خبرگزاری فارس از رشد تسهیلات دهی کلان (بیش از 100 میلیارد تومان) بانک ها (18 بانک) در سه ماه نخست امسال نشان می دهد که بیشترین حجم تسهیلات بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان پرداختی را بانک اقتصاد نوین به ارزش ۱۴۱ هزار میلیارد تومان ثبت کرده و این بانک سهم 22.3 درصدی در رشد تسهیلات کل بانک ها داشته است. بعد از آن، بانک آینده با مقدار 116.45 هزار میلیارد تومان و سهم 18.4 درصدی در جایگاه دوم، بانک شهر با مجموع تسهیلات به ارزش 80 هزار میلیارد تومان و سهم 12.6 درصدی از کل اطلاعات منتشرشده (در خصوص حجم تسهیلات کلان) در جایگاه سوم و بانک ملت با 68.1 هزار میلیارد تومان تسهیلات‌دهی و سهم 10.8 درصدی از اطلاعات منتشر شده در جایگاه چهارم قرار دارد. این چهار بانک در مجموع سهم 64 درصدی از کل اطلاعات منتشر شده (در خصوص میزان تسهیلات دهی کلان بانک ها) را داشته اند. تغییرات تسهیلات دهی کلان بانک ها چه می گوید؟ اما مهم تر از میزان تسهیلات دهی، رشد تسهیلات دهی هر بانک است. در این زمینه مقایسه اطلاعات انتهای اسفند 1400 و انتهای خرداد 1401 بانک ها در خصوص میزان تسهیلات کلان، نشان می دهد که بانک های ایران زمین، ملت و ایران-ونزوئلا بیشترین رشد و بانک های کشاورزی، پست بانک، گردشگری و رفاه کمترین رشد (رشد منفی) تسهیلات دهی را داشته اند. محک تسهیلات دهی بانک ها با حدود قانونی مطابق آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان بانک مرکزی مصوب سال 92، بانک ها تا سقف 8 برابر «سرمایه نظارتی»  خود می توانند تسهیلات پرداخت کنند. این آیین‌نامه‌ها در واقع مشخص کننده توانایی و سلامت و در نتیجه ریسک‌پذیری بانک‌هاست. حال ببینیم با این شاخص، عملکرد بانک ها تا پایان خرداد چگونه است؟ در نمودار دوم، نسبت تسهیلات پرداخت شده بانک ها (تا پایان خرداد) به حد 8 برابری آیین نامه آمده است. طبیعی است بانک هایی که در زیر سطح یک قرار دارند یعنی سقف آیین نامه ای را رعایت کرده اند. همان طور که ملاحظه می شود، بانک های دی، اقتصاد نوین، آینده و گردشگری دست به تسهیلات دهی بالایی نسبت به آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان زده اند.