از احیای برجام تا اعمال اسنپ‌بک

سیدجلال ساداتیان سفیر سابق تهران در لندن بعد از تمايل آمريکايي‌ها به بازگشت به برجام در دولت جو بايدن، اروپايي‌ها تلاش فراواني کردند که برجام به فرجام برسد و نقش واسطه را بين ايران و آمريکا بازي کردند. آقاي جوزف بورل پيشنهادي را مطرح کرد که طي 4 مرحله بازگشت به برجام به نتيجه برسد که 2 مرحله آن بيانيه مشترک ايران و آمريکا بود و احتمالا آمريکايي‌ها در آن مرحله بايد برجام را به تصويب کنگره آمريکا مي‌رساندند و بايدن هم بايد سخنراني کرده و تعهداتي را مي‌پذيرفت و وزير خارجه آمريکا نيز بيانيه‌اي منتشر مي‌کرد و بخش ديگري از تعهدات را مي‌پذيرفت. تعهدات نيز احتمالا در اين زمينه بود که بايدن تا زماني که در قدرت قرار دارد، تعهد دهد که آمريکا از برجام خارج نشود اما اعلام مي‌کرد که الزامي در ارتباط با دولت بعدي آمريکا در مورد برجام از سوي او وجود ندارد. همچنين مصوبه‌اي که احتمالا به تصويب کنگره مي‌رسيد نيز تعهداتي را براي آمريکايي‌ها ايجاد مي‌کند. آمريکايي‌ها اظهار نظري در اين ارتباط کردند اما ايراني‌ها اعلام کردند که نبايد بازگشت به برجام به گونه‌اي باشد که آمريکايي‌ها هر زمان که خواستند زير توافق‌زده و به تعهدات خود عمل نکنند. در برابر آن‌ها اظهارات تهران را غيرسازنده اعلام کردند و جوزف بورل از نااميد شدن از سوي ايران خبرداد. در اين ميان مسأله صادرات گاز ايران به اروپا از طريق خط لوله ترکيه به اروپا مطرح شد تا بخشي از قطع گاز روسيه به اروپا در سرماي زمستان جبران شود. زيرا گراني انرژي در اروپا قبل از فصل سرما بر ساير اقلام در کشور‌هاي اروپايي تأثير منفي گذاشته و شهروندان اروپايي معترض وضع موجود هستند و اروپا با در نظر گرفتن عدم توافق هسته‌اي و نيم نگاهي که به انرژي ايران داشت از تهران عصباني بود. در اين مقطع برخي مسائل داخلي در ايران به وجود آمد و اروپايي‌ها اقدام به وضع برخي تحريم‌ها عليه نهاد‌ها و مقامات تهران کردند. با وجود اين اروپايي‌ها هنوز ‌اميدوار هستند با واسطه‌گري عمان و قطر برجام به نتايجي برسد. از اين رو وارد فضاي تخاصم عليه ايران نشدند. در اين شرايط اروپايي‌ها البته مکانيزم‌هايي را عليه تهران در نظر دارند تا در صورت عدم توافق در بازگشت به برجام عليه ايران اجرايي کنند. يکي از اين مکانيزم‌ها اسنپ‌بک است و احتمال اينکه از اروپايي‌ها عليه تهران از اين مکانيزم استفاده کنند، دور از ذهن نيست. البته آن‌ها هنوز وارد مکانيزم اسنپ‌بک عليه تهران نشدند و احتمالا زماني به سمت فعال کردن اين مکانيزم عليه ايران حرکت خواهند کرد که ديگر راه‌حلي در ارتباط با احياي برجام وجود نداشته باشد. از اين جهت است که برخي تحريم‌ها را عليه ايران که بيشتر جنبه حقوق بشري دارد را اعمال کرده‌اند تا شايد فشار‌هاي آن‌ها ايران را وارد فضاي جديدي براي رسيدن به توافق و احياي برجام کند. هرچند تهران مواضعي را در اين ارتباط اعلام کرده است و تذکر داده که از درخواست‌هاي خود از جمله بسته شدن پرونده تهران در آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي کوتاه نمي‌آيد.