روزنامه جوان
1401/08/04
نخبه کارمند شما نمی‌شود تصمیم کلان به او بسپارید
رهبر معظم انقلاب هفته گذشته در دیدار با نخبگان جوان و استعداد‌های برتر علمی، نخبگان دانشگاهی را در چهار دهه اخیر موجب آبروی ایران خواندند و تأکید کردند که «همه به ویژه مسئولان و مؤثرین در فضای کشور باید نخبگان علمی را جزو مهم‌ترین ثروت‌های کشور بدانند و از آن‌ها حمایت کنند و نخبگان نیز ظرفیت‌ها و استعداد‌های فردی خود را به سرمایه پیشرفت کشور تبدیل کنند.» نخبگان علمی مهم‌ترین ثروت‌های کشور هستند؛ ثروت‌هایی که اندیشه، ایده و راهکار‌هایی که برای برون‌رفت از مشکلات ارائه می‌دهند، اگر مورد توجه مدیران و مسئولان کشور قرار بگیرند، می‌توان با هزینه کمتر، در زمانی کمتر و با بازدهی بیشتر به نتایج بهتری دست پیدا کرد. آنچه در این رابطه مهم است، این است که حمایت‌ها از نخبگان به حوزه عملی وارد شود تا کشور از حضور آن‌ها بیش از پیش بهره‌مند شود و این حمایت تنها در حد شعار باقی نماند. قطعاً نخبگان دغدغه‌ها و نیاز‌هایی دارند که پرداختن به این دغدغه‌ها می‌تواند تأثیر عمیقی در حل مشکلات کلان کشور داشته باشد. با همین نگاه، پای گفتگو با یکی از بانوان نخبه کشور نشستیم که در دیدار با مقام معظم رهبری نیز حضور داشته و به ایراد سخن پرداخته‌است. حمیده مجد، برگزیده طرح شهید احمدی روشن بنیاد ملی نخبگان و فعال حوزه معدن، معتقد است باید حتی در مورد طرح‌های نخبگان نیز اولویت‌بندی صورت بگیرد، تا به طرح‌های مهم‌تر که نیاز‌های اصلی جامعه است، زودتر رسیدگی شود. آنچه می‌خوانید، حاصل گفت‌وگوی خبرنگار روزنامه «جوان» با این نخبه جوان علمی است. شما در حوزه معدن و تحقیقات و فناوری آن فعال هستید. اگر بخواهید اصلی‌ترین مشکل و مانعی را که پیش روی نخبگان و اهدافشان وجود دارد، برشمرید، به چه مواردی اشاره می‌کنید؟ فکر می‌کنم اصلی‌ترین مشکل بحث حمایت و پشتیبانی از نخبگان است. فضا باید برای حمایت از نخبگان باز شود تا بتوانند آن ایده‌هایی را که دارند هر چه بهتر به مرحله اجرا دربیاورند. یکی از مهم‌ترین موضوعات در بحث حمایت، به حضور بیشترِ نخبگان در حل مسائل کشوری بر می‌گردد. به زبان ساده‌تر، در حل مسائل کشور، بیش از پیش از حضور، ایده‌ها و افکار نخبگان استفاده شود. شاید بپرسید این موضوع چطور عملی میشود. باید در جواب این سؤال گفت؛ اینکه هر نخبه‌ای در هر حوزه‌ای دانش و تخصص دارد باید شرایطی هم فراهم شود که بتواند در همان حوزه ورود جدی‌تر پیدا کرده تا با چشم و پوست و گوشت خود مشکلات آن حوزه را لمس کند. بدین ترتیب است که می‌توان پس از آن انتظار داشت که یک نخبه بتواند راهکار برای حل مشکلات ارائه دهد. به نظر من تنها چاره همین است. فردی که مثلاً در حوزه معدن فعال است باید از نزدیک به مسائل و مشکلات و زیرمجموعه‌های این حوزه وارد شود، مسائل را با چشم خود ببیند، با پوست خود لمس کند تا تعریف دقیقی از مسئله صورت بگیرد و در نهایت به ارائه راهکار برسد. فکر می‌کنید در حال حاضر نسبت به گذشته تا چه حد چنین حمایت‌هایی که به آن اشاره کردید، بهتر و بیشتر شده‌است؟ اگر بخواهم راحت‌تر بپرسم، به نظرتان حمایت‌ها از سوی مدیران سازمان‌ها و نهاد‌ها در حد شعار باقی مانده یا به حوزه عمل و عملیاتی شدن هم رسیده‌است؟ الان قطعاً فضا نسبت به گذشته بازتر شده‌است. در حال حاضر خیلی روی نخبگان مانور داده میشود؛ یعنی به نظر اهمیت بیشتری برای نخبگان قائل هستند. باید شاهد باشیم ببینیم چه اتفاقات خوشایندی خواهد افتاد. به نظر من در سال‌های گذشته حمایت‌ها کمتر بوده ولی الان این حمایت‌ها بیشتر شده‌است. فکر می‌کنم این بدین خاطر است که مقامات کشوری بیش از گذشته متوجه نیاز به حضور نخبگان و استفاده از اندیشه و ایده‌های آن‌ها شده‌اند. بنابراین، چون این نیاز حس شده فکر می‌کنم، به این امر بیشتر پاسخ داده شود و بیش از پیش از حضور نخبگان در حل بسیاری از مسائل خرد و کلان کشوری استفاده شود. در همایش مربوط به نخبگان مقام معظم رهبری صحبت‌های نخبگان را می‌شنیدند و همانجا دستور صادر می‌شد که رسیدگی شود. حتی در مورد طرح یکی از بچه‌ها که اگر اشتباه نکنم مربوط به مسائل حمل و نقل بود، همانجا رهبری دستوری صادر کردند. در رابطه با معدن دستور دادند رسیدگی شود. از همان زمان از سوی وزارت صمت تماس‌هایی گرفته شد که حضور پیدا کنم تا چیز‌هایی که گفتم و راهکار‌هایی را که توضیح دادم، تشریح کنم. اگر در رابطه با مشکلات و مسائلی که در کشورمان وجود دارد، اولویت‌بندی شود و از طریق معاونت علمی و فناوری و بنیاد ملی نخبگان پیگیری شود و بچه‌ها از این طریق بتوانند خودشان و توانمندی‌هایشان را به دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌ها معرفی کنند و راه ورود آنان در دستگاه‌ها و سازمان‌ها بیشتر باز شود تا نخبگان حضور داشته باشند و ارائه راهکار‌ها انجام شود، قطعاً می‌توان به حل بسیاری از مسائل نیز امیدوار بود. همانطور که تأکید کردید خیلی مهم است که هر نخبه‌ای در حوزه دانشی خود مشغول به کار و فعالیت شود. آیا با این موضوع که مدیریت‌های کلان و بالاتر به جوان‌های نخبه هم سپرده شود، موافق هستید؟ اگر بخواهیم تعریف بهتری از نخبه کنیم، نخبه‌ها را می‌توان به چند دسته تقسیم‌بندی کرد. نخبه کارآفرین داریم که علاقه‌مند به این حوزه است، یعنی دوست دارد خودش رئیس خودش باشد و کار را خودش اداره کند. نخبه‌ای داریم که کار او پژوهش است و در این عرصه دوست دارد، وارد شود و یکی هم دوست دارد در عرصه اجرا و سیاستگذاری‌های کشوری وارد شود. آن کسی که دوست دارد وارد سیاستگذاری کشوری شود، چاره‌اش این است که با این محیط آشنا باشد؛ یعنی باید بتواند مسائل را لمس کند و بتواند برای آن راهکار ارائه دهد. یعنی از آن چیزی که خداوند به او اعطا کرده‌است که همان هوش و استعداد خوب است، برای حل مسائل استفاده کند. بنابراین مهم‌ترین مسئله این است که اول در محیط قرار بگیرد. یک نخبه وقتی جذب دستگاه اجرایی میشود، نباید به عنوان کارمند باشد. می‌تواند برای آشنا شدن با آن محیط و لمس کردن مشکلات در آن محیط یکی، دو سال کارمند باشد یا بهتر بگوییم کارآموزی کند، اما بعد ارتقا بگیرد و در سطح مشاور یا مدیر مجموعه کار کند. اگر بخواهیم به یک نخبه بگوییم چه کند و چه نکند، آن وقت دیگر او نخبه نیست. نخبه کسی است که ایده‌های خوب دارد، بنابراین اوست که به بقیه ایده می‌دهد، نه اینکه در محیطی قرار بگیرد که ایده‌هایش مورد استفاده قرار نگیرد. این بدان معنا است که عملاً از حضور نخبه هیچ بهره‌ای برده نشده‌است. بنابراین باید اینگونه نگاه کنیم که وقتی نخبه را وارد دستگاه اجرایی می‌کنیم، برای آن برنامه بلندمدت می‌چینیم که این نخبه در ابتدا که وارد آن دستگاه اجرایی میشود، هدف این نباشد که فقط کارمند باشد و فقط کار اداری انجام دهد، بلکه هدف این باشد که با محیط و مسائل موجود آشنا شود، چون تا با آن موضوع آشنا نباشید و با آن حوزه آشنا نباشید نمی‌توانید ابتدا بگویید خب شمای نخبه بیا مدیریت مجموعه را در دست بگیر! همه مسائل را باید شناخت. چاره این است در محیط باشید و کم‌کم بتوانید مسائل را لمس و استفاده کنید. اما همانطور که اشاره کردم پس از مدتی باید در تصمیم‌گیری‌های کلان‌تر، نخبه و حضورش را مغتنم شمرد. تا به حال شده که مثلاً برای کاری و عملیاتی‌شدن طرح و ایده‌ای به بودجه‌ای نیاز داشته باشید، اما با در‌های بسته روبه‌رو شوید؟ در این مورد زیاد نمی‌توانم نظری بدهم و بگویم، چون در محیطی که کار کردم، اینطور نبوده‌است. مثلاً فرض کنید چندین فرد نخبه بخواهند یک شرکت دانش‌بنیان تأسیس کنند. قطعاً بودجه‌ای نیاز است. در این موارد حمایت‌هایی که صورت می‌گیرد به نظرتان کافی و جوابگو است؟ در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان الان بنیاد ملی نخبگان حمایت می‌کند، گر چه حمایت آن‌ها شاید آنقدر زیاد نباشد، ولی حمایت صورت می‌گیرد و همانطور که قبلاً گفتم، چون خودم وارد این حوزه نشده‌ام نمی‌توانم نظر دقیق بدهم. حالا اگر دقیق‌تر بخواهید توقعتان را از مسئولان بیان کنید، به چه نکاتی بیش از بقیه تأکید خواهید کرد؟ باید به این بچه‌های نخبه و اهل کار دانش‌بنیان میدان داده شود و حمایت شوند تا بتوانند کار کنند. چه بهتر که این میدان دادن در مسیری باشد که بتواند کشور را از یک مسئله نجات دهد. اما آنچه بسیار حائز اهمیت است، بحث اولویت‌بندی است؛ حتی در رابطه با طرح‌های نخبگان و مثلاً تأسیس شرکت‌های دانش بنیان، طرح‌هایی که قرار است در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان دنبال شوند، در واقع باید شرکت‌هایی باشند که در حوزه مسائل اولویت‌دار کشوری هستند. اینکه بحث بودجه را مطرح کردید من نظرم این است که از اولویت‌دار‌ها حمایت بیشتری شود و اقدامات سطح‌بندی شود. منظورتان از اولویت چیست؟ طرح‌هایی که با زندگی مردم بیشتر سروکار دارد؟ بله؛ جزو مسائل اصلی کشور باشد. به طوری که مثلاً شرکت دانش‌بنیانی مورد حمایت بیشتر قرار بگیرد که چیزی که اختراع کرده یا فناوری‌ای که تولید می‌کند از اهمیت بیشتری برخوردار بوده یا مثلاً درآمد ارزی بیشتری برای کشور داشته‌باشد. مقصودم از اولویت‌دار بودن این است که طرحی بیش از بقیه حمایت شود که باعث افتخار کشور بوده و به حل مسائل موجود کمک کند. یکی از مهم‌ترین موضوعات و دغدغه‌ها در رابطه با نخبگان، بحث مهاجرت نخبگان است. مهاجرت نخبه‌ها قطعاً ضرباتی به جامعه وارد می‌کند. شاید مهم‌ترین آن مهاجرت ژنتیکی باشد. اما بعد دیگر این اتفاق ناخوشایند، این است که نیروی انسانی برای هر کشوری بزرگ‌ترین ثروت آن کشور محسوب میشود. فکر می‌کنید چرا چنین مواردی وجود دارد و چه چیزی باعث دلگرمی میشود تا این اتفاق کمتر رخ دهد؟ یکی مهاجرت می‌کند تا علم و فناوری به روز دنیا را با خود بردارد و به کشور بیاورد و یکی تا این مرحله در کشور آموزش دیده و بعد تصمیم می‌گیرد، ثمره بخش علمی کشورش را در کشور دیگری به بار بنشاند و برای کشور دیگری خوب باشد. من معتقدم نخبه‌های ما باید به حدی حمایت شوند که خودشان وقتی می‌روند تا علم را در کشور دیگری فرابگیرند، باز تصمیم بگیرند که برگردند؛ یعنی باید به حدی حمایت‌ها بالا باشد که تصمیم بگیرند به کشور خود خدمت کنند. لازمه‌اش این است که ساختار‌های درستی چیده شود. دقیقاً. باید فضا برای نخبگان و دانشمندان باز شود و دغدغه این‌ها فقط علمی باشد؛ یعنی در حدی حمایت شوند که نخبه درگیر مشکلات و مسائل مالی، خانه و ماشین نباشد. دغدغه یک نخبه باید حل مسائل و مشکلات کشور در حوزه دانش و علمش باشد و از نعمت خدادادی خود یعنی از هوش سرشارش در این مسیر استفاده کند. امیدوارم این اتفاق بیفتد. با توجه به اینکه خانم هستید، تا کنون در حوزه نخبگانی تفاوت نگاه‌ها را حس کرده‌اید؟ گاهی بله، اما معتقدم خود فرد هم باید از خودش به اصطلاح عرضه و جنمی نشان دهد. نمی‌توان این را کتمان کرد. تبعیض بین خانم‌ها و آقایان گاهی وجود دارد، ولی می‌توان با پشتکار و نشان دادن توانایی خود، آن جایگاهی را به دست آورد که حق نخبه است؛ حتی اگر سخت است، اما قطعاً با پشتکار بیشتر به آنچه بخواهید می‌رسید. در واقع باید بگویم ناامید نشدن رمز موفقیت است. نکته‌ای یا خاطره شیرینی از دیدار اخیر با رهبر انقلاب و صحبت‌هایی که در حضور ایشان مطرح کردید، دارید؟ در آن جلسه بسیار حس خوبی داشتم. بعد از صحبت‌های من، ایشان به معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور گفتند که به این مسئله - موضوعی که من مطرح کرده‌بودم - رسیدگی شود. احساس بسیار خوبی در من ایجاد شد و باعث امیدواری‌ام شد که این موضوع حل شود.
سایر اخبار این روزنامه
مأموریت رسانه‌های مستقل مقابل غرب
مأموریت رسانه‌های مستقل مقابل غرب
کاپیتولاسیون و داغی که بر دل امریکایی‌ها ماند!
کاپیتولاسیون و داغی که بر دل امریکایی‌ها ماند!
تأثیر هماهنگی میدان و دیپلماسی در پیشبرد اهداف نظام
تأثیر هماهنگی میدان و دیپلماسی در پیشبرد اهداف نظام
نخبه کارمند شما نمی‌شود تصمیم کلان به او بسپارید
نخبه کارمند شما نمی‌شود تصمیم کلان به او بسپارید
کرانه باختری در وضعیت جوش انتفاضه
کرانه باختری در وضعیت جوش انتفاضه
اروپا مانع راستی‌آزمایی پهپادها!
اروپا مانع راستی‌آزمایی پهپادها!
زن، آزادی، شکایت
زن، آزادی، شکایت
سونامی تاج به بانوان نرسید
سونامی تاج به بانوان نرسید
انگلیس چهلم گرفت!
انگلیس چهلم گرفت!
انگلیس چهلم گرفت!
انگلیس چهلم گرفت!
رئیس‌جمهور: تمام مدیران متخلف درکمبود دارویی اخیر را برکنار کنید
رئیس‌جمهور: تمام مدیران متخلف درکمبود دارویی اخیر را برکنار کنید
رئیس‌جمهور: تمام مدیران متخلف درکمبود دارویی اخیر را برکنار کنید
رئیس‌جمهور: تمام مدیران متخلف درکمبود دارویی اخیر را برکنار کنید
