روزنامه ایران
1401/08/07
جلالِ جاودانه
مازیار معاونیمنتقد سینما
در فاصله کوتاهی پس از درگذشت استاد منوچهر اسماعیلی که تمام اهالی هنر را داغدار کرد شاید یکی از ناخوشایندترین اتفاقات ممکن نه‌تنها برای دوستداران هنر دوبله که برای تمام هنردوستان و حتی بسیاری از مخاطبین سینما و تلویزیون شنیدن خبر درگذشت استاد جلال مقامی بود. هنرمندی با بیش از شش دهه فعالیت در عرصه دوبلاژ که صدایش از اوایل دهه 40 خورشیدی برای علاقه‌مندان سینما آشنا بود. هر چند تا پیش از سال 1362 که به عنوان مجری برنامه خاطره‌انگیز «دیدنی‌ها» مقابل دوربین تلویزیون نشست، بجز عده معدودی از همکاران و تماشاگران حرفه‌ای‌تر سینما کسی صاحب آن صدای نجیب و دوست‌داشتنی را به چشم ندیده بود.
تاریخ تولد جلال مقامی یعنی دوم مردادماه 1320 یادآور مقطع حساسی از تاریخ معاصر ایران است، او درست یک ماه پیش از اشغال میهن به دست متفقین در خانواده‌ای با اصالت کاشانی چشم به جهان گشود و از همان اوان جوانی زیر نظر هوشنگ لطیف‌پور از اساتید و پیشگامان تاریخ دوبله ایران، نشستن پشت میکروفون و آداب نقش‌گویی را فرا گرفت تا خیلی زود بسیاری از نقش‌‌های خاطره‌انگیز سینمایی و بعدها تلویزیونی‌مان را با صدای او به یاد بیاوریم.
برای نسل‌های متولد دهه‌‌های نخست قرن پیش، شنیدن صدای مقامی یادآور تعدادی از هنرپیشگان بزرگ و فراموش نشدنی سینمای جهان بود، عمرشریف، رابرت ردفورد، داستین هافمن، مارچلو ماستریانی، ژان پل بلموندو، سیدنی پوآتیه، استیو مک‌کوئین، تونی کرتیس و راجندرا کومار تنها نمونه‌هایی از بازیگران شناخته‌شده‌ای هستند که با صدا و شیوه خاص نقش‌گویی جلال مقامی به خاطر آورده می‌شوند. به جز بازیگرانی که مقامی معمولاً به عنوان گوینده ثابت آنها شناخته می‌شد بازیگران دیگری هم مثل آلن دلون و کلینت ایست‌وود بودند که با وجود اینکه استادان خسرو خسروشاهی و سعید مظفری نقش‌گویی ثابت آنها را عهده‌‌دار بودند اما به اقتضای مختصات نقش و شرایط برهه زمانی که دوبله می‌شدند جلال مقامی به جایشان نقش‌گویی کرده که بیتردید بازبینی این آثار برای دوستداران جدی‌تر هنر دوبله خالی از لطف نخواهد بود.
اما برای بینندگان نسل‌های بعدی و بویژه بینندگان تلویزیون، جلال مقامی به جز مصادیق ذکر شده با خاطرات دیگری هم به یاد آورده میشود. با نقش تأثیرگذار جعفرابن ابیطالب (در فیلم محمدرسول الله/1358)، سروان کِرِیوِن در سریال دیدنی لبه تاریکی (پخش در پاییز 1369)، سرگرد اِروین برانت در مجموعه به یادماندنی ارتش سری (پخش در زمستان 1370)، شرلوک هولمز (فصل اول/ پاییز 1373)، نقش هیستینگز در سریال کارآگاه پوآرو (پخش در پاییز 1374) و البته گویندگی به جای بازیگران ایرانی نظیر عبدالرضا اکبری در شاه‌نقش این بازیگر در سریال پلیسی/ جنایی مزد ترس (پخش در تابستان 1372)، خسرو شجاع‌زاده در مجموعه دلنشین پدرسالار (پخش در پاییز و زمستان 1374) و...
جلال مقامی در کنار گویندگان انگشت‌شماری همچون زنده‌یادان حسین عرفانی و شهلا ناظریان، چنگیز جلیلوند و عزت‌الله مقبلی از جمله گویندگانی بودند که علاوه بر صدا، تصویرشان نیز به‌واسطه بازیگری و اجرای مسابقات تلویزیونی در ذهن مخاطبان نقش بسته است، البته در این میان بیتردید جایگاه جلال مقامی و زنده‌نام منوچهر نوذری به‌لحاظ شهرت نزد عموم بینندگان تلویزیونی و محبوبیت، جایگاه بی‌رقیبی است؛ زنده‌یاد مقامی به خاطر اجرای باطمأنینه و آرامش‌بخش برنامه «دیدنی‌ها» در سال‌های کمبود برنامه‌های سرگرم‌کننده در دهه 60 و نوذری فقید به دلیل اجراهای خلاقانه‌اش در مسابقه به یادماندنی«هفته».
جلال مقامی در 15 سال اخیر بنا به بالارفتن سن و بیماری، خانه‌نشین و کم‌کار شده بود و به جز معدودی نقش‌گویی‌ها از جمله گویندگی ثابت به جای «رابین ویلیامز»، برنامه‌ای به نام «شنیدنی‌ها» را در رادیو البرز اجرا می‌کرد که سکته مغزی و اختلال تکلم او در زمان آمادگی برای اجرای این برنامه اتفاق افتاد که اُفت قابل‌ملاحظه صدای نجیب این گوینده جاودان را هم به دنبال داشت، درگذشت بانو رفعت هاشم‌پور که حدود هشت ماه قبل اتفاق افتاد، ضربه مهلک دیگری بر جلال مقامی بود که پس از نیم قرن همسرش را از دست داد تا در عصر پنجمین روز از آبان ماه راهی ابدیت شود. یادش همیشه سبز
سایر اخبار این روزنامه
متحد و یکدست علیه جریان ضدامنیت
تروریست‌ها مشغول کارند؛ 5 شهید دیگر تقدیم به امنیت کشور
شکست پروژه «ویران‌سازی»
ایران نگران آرتین
شاهدان عینی چهارشنبه خونین
ایجاد اغتشاشات واکنش به پیشرفت‌ها
بازگشت آرامش به زاهدان و مهاباد
از داعش اصرار از ضد‌انقلاب انکار
داروهای حیاتی در راه هستند
جلالِ جاودانه
پایان بن‌بست یک‌ساله در بغداد
شمشیر عربستان بر گردن 9 جوان شیعه
مرکبات بدون رنگ آمیزی
امید آمد
جزئیات بهبود درآمدهای مالیاتی
توقف عقبگرد 8 ساله خودرو
