روزنامه آرمان ملی
1401/08/07
سالانه ۲۱ هزار نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند
آرمان ملي: سرپرست مرکز ملي هوا و تغيير اقليم سازمان محيط زيست، گفته «درخصوص کانون‌هاي خارجي ريزگردها نياز به ديپلماسي دارد تا بتوانيم اين کانون‌ها را مديريت کنيم، اما ما نه تنها در کانون‌هاي خارجي بلکه در مديريت کانون‌هاي داخلي توليد ريزگرد هم موفق نبوديم، بايد بپذيريم در خصوص مقابله با بيابان‌زايي و جلوگيري از تخريب سرزمين خيلي تلاش نکرديم.» مرگ 21 هزار نفر در سال گذشته به‌دليل مرگ‌هاي منتسب به آلودگي هوا نشان مي‌دهد بحران در کمين است. بحراني که براي رهايي از آن بايد کاري کرد اما سرپرست مرکز ملي هوا و تغيير اقليم سازمان محيط زيست، داريوش گل‌عليزاده در گفت‌وگويي به خبرآنلاين، گفته: «با دست خالي نمي‌شود مسأله آلودگي هوا را حل کرد.» او بيان مي‌کند: «در سال‌هاي گذشته براي جلوگيري از تخريب سرزمين خيلي تلاشي نشده است، به قابليت و محدوديت‌هاي سرزمين توجه نکرديم.» متن کامل اين گفت‌وگو در ادامه آمده است:با شروع فصل سرما وضعيت آلودگي هوا امسال چگونه خواهد بود؟
در سال‌هاي اخير هر موقع با کاهش دما مواجه مي‌شويم به‌خصوص در مواقعي که سرعت باد براي انتقال هوا مناسب نيست شاخص آلودگي هوا در شهرها افزايش پيدا مي‌کند، امسال هم از اين مسأله مستثنا نيست.
اما در اين سال‌ها آلودگي هوا بيشتر شده است، اين‌طور نيست؟
ببينيد در اين سال‌ها منابع ثابت و منابع متحرک آلودگي هوا مانند خودروها اضافه شده‌اند، سال گذشته حداکثر 24 هزار خودرو فرسوده از رده خارج شدند درحالي‌که هنوز خيلي از خودروهاي ما فرسوده هستند، از 25 ميليون خودرو در کشور چيزي حدود 6. 5 ميليون خودرو فرسوده هستند و بايد از رده خارج شوند، از 12 ميليون موتورسيکلت شماره‌گذاري شده نزديک به 90درصد آن‌ها موتورسيکلت‌هاي فرسوده هستند که چندين برابر يک خودروي استاندارد انتشار آلودگي دارند، همين مساله سبب شده که هر سال به‌شدت آلودگي هوا افزوده شود. همين‌طور بيش از توان اکولوژيکي شهرها در آن‌ها بارگذاري داريم، از بارگذاري صنعت گرفته تا جمعيت، با توجه به اينکه مصرف انرژي ايران سه برابر نرمال جهاني است، حدود 94 درصد توليد انرژي هم بر پايه سوخت فسيلي است، در چنين وضعيتي هرچقدر هم انتشار آلودگي استاندارد شود اما اثر تجميعي آن‌ها در وضعيت وارونگي هوا ما را با آلودگي زيادي مواجه مي‌کند.
سال‌هاست درباره آلودگي هوا صحبت مي‌شود راه حل اين مساله چيست؟
چند موضوع بايد به موازات هم پيش برود، يکي اينکه توسعه و نوسازي ناوگان حمل و نقل عمومي انجام شود، توليد و توزيع سوخت استاندارد چه براي خودرو و چه براي صنايع انجام شود، توسعه نيروگاه‌هاي تجديدپذير و کاهش وابستگي به نيروگاه‌هاي سوخت فسيلي در دستور کار قرار بگيرد، علاوه بر خودروها معاينه فني براي موتورخانه‌هاي منازل، ساختمان‌هاي تجاري، ادارات و صنايع انجام شود؛ اين اقدامات سبب کاهش مصرف انرژي و آلاينده‌ها مي‌شود. اما درکنار بايدهايي که گفتم، يکسري نبايدها وجود دارد، يعني کارهايي که نبايد انجام داد، مانند عدم تصويب و اجراي برخي پروژه‌هايي که منجر به تشديد آلودگي هوا مي‌شوند، پروژه‌هايي که سبب افزايش مصرف انرژي، افزايش جمعيت، بارگذاري بيشتر صنعت، برنامه‌هايي که سبب جذب جمعيت بيشتر مي‌شوند يعني مهاجرت داخلي را شکل مي‌دهند، در تمام اين برنامه‌ها بايد تجديدنظر شود، شهرها ديگر نبايد خودرو محور شوند و حمل و نقل عمومي پاک بايد توسعه پيدا کند. البته حتي اگر سوخت و خودروي استاندارد هم داشته باشيم با توجه به بارگذاري مضاعفي که انجام داديم آلودگي هوا خواهيم داشت، اگر تعداد منابع انتشار آلودگي زياد باشد و ظرفيت انتقال هوا وجود نداشته باشد آلودگي هوا قطعي است.
گفته مي‌شود پاييز امسال بارش‌هاي کمتر از نرمال داريم، آيا اين مساله روي بيشتر شدن آلودگي هوا تاثير دارد؟
بارش‌ها بيشتر بر روي کاهش ذرات معلق تاثير دارد، آن هم به‌طور موقت، چيزي که به کاهش آلودگي هوا کمک مي‌کند جريان وزش باد است.
در سال‌هاي اخير با پديده‌اي به نام ريزگردها مواجه شده‌ايم، در ماه‌هاي پيش‌رو ريزگردها اثري بر روي آلودگي هوا دارند؟
بله، اما اين ريزگردها منشا داخلي و خارجي دارند. خاطرتان باشد چند روزي که تهران به دليل ريزگردها تعطيل شد به‌خاطر منابع داخلي بود، کانون آن‌ها سمت قزوين، آبيک، تالاب صالحيه در البرز بود، اين تالاب تقريباً دارد خشک مي‌شود، وقتي باد عمودي وجود داشته باشد که اين ذرات خيزش پيدا کنند و بعد با کمک باد افقي هدايت شوند شاهد ظهور ريزگردها هستيم، بنابراين کانون‌هاي داخلي و خارجي ريزگردها افزايش پيدا کرده است.
مي‌شود اين کانون‌ها را کنترل کرد؟ حداقل کانون‌هاي ريزگرد که داخلي هستند؟
بله مي‌شود؛ مثلاً درخصوص کانون‌هاي خارجي ريزگردها نياز به ديپلماسي دارد تا بتوانيم اين کانون‌ها را مديريت کنيم، اما ما نه تنها در کانون‌هاي خارجي بلکه در مديريت کانون‌هاي داخلي توليد ريزگرد هم موفق نبوديم، بايد بپذيريم در خصوص مقابله با بيابان‌زايي و جلوگيري از تخريب سرزمين خيلي تلاش نکرديم، تالاب صالحيه زير گوش تهران است اما برايش کاري نکرديم به قابليت و محدوديت‌هاي سرزمين توجه نکرديم، الان اطراف درياچه اروميه پر است از باغات سيب، چراکه توجه نداشتيم.
چرا وضعيت آلودگي هوا به اين مرحله رسيد؟
براي اينکه مديريت بهينه آب در کشور وجود ندارد، آبي که جاري است را آب هرز فرض مي‌کنيم و بلافاصله براي آن سد مي‌زنيم، درحالي‌که اين آب هرز نيست و براي اکوسيستم منطقه است، وقتي منطقه را از آب محروم مي‌کنيم تخريب سرزميني اتفاق مي‌افتد و بعد از آن شاهد توفان‌هاي گرد و خاکي هستيم. از طرفي فضاي سبز کشور هم مناسب نيست، بخش زيادي از فضاي سبز که کارکرد جلوگيري از باز نشر ذرات را داشتند از بين رفته‌اند. ما کشور خشکي داريم اما متأسفانه همه برنامه‌ها به سمت‌وسويي است که انگار ما فراواني آب داريم، هنوز الگوي کشت مناسب نداريم، خيلي راحت محصولات پر آب کشت مي‌کنيم و همين محصولات را هم صادر مي‌کنيم، درحالي‌که مي‌شود محصولاتي متناسب با اقليم هر منطقه کشت کرد، بايد از ديگر ظرفيت‌ها مانند گردشگري هم در توليد ثروت هر منطقه استفاده کرد، مانند گردشگري طبيعي که منابع ما را تخريب نمي‌کند، اما توسعه صنعت به منابع کشور آسيب مي‌رساند.
آيا آلودگي هوا امکان دارد شهري را غيرقابل سکونت کند؟
آلودگي هوا مانند آلودگي آب و خاک نيست، مي‌شود آن را برطرف کرد، آلودگي هوا راه حل دارد، بنابراين اگر راه حل‌هاي آن انجام شود آلودگي هوا از بين مي‌رود، مگر اينکه يک آلودگي شيميايي و اتمي ايجاد شود که اثرات آن ماندگار باشد.
آلودگي هواي ايران در وضعيت بحراني است؟
وزارت بهداشت درخصوص مرگ‌وميرهاي منتسب به آلودگي هوا در 27 شهر کشور و جمعيتي حدود 35 ميليون نفر مطالعه‌اي انجام داده است، نتيجه مطالعه نشان مي‌دهد نزديک 21 هزار نفر از بزرگسالان در سال 1400 به دليل آلودگي هواي ناشي از ذرات معلق کمتر از 5/2 ميکرون فوت شده‌اند، خسارت ناشي از آن هم چيزي حدود 11.3 ميليارد دلار برآورد شده است، اگر همين شرايط ادامه پيدا کند تبديل به بحران مي‌شود، اما بايد ابزارهاي اجراي قانون هواي پاک فراهم شود، بيشتر هم از جنس هزينه است، يعني نياز به منابع مالي دارد، از توسعه حمل و نقل عمومي گرفته تا تجهيز نيروگاه‌ها و از رده خارج کردن خودروهاي فرسوده نياز به پول دارد، با دست خالي نمي‌شود آلودگي هوا را حل کرد. براي نجات کلانشهرها از آلودي هوا بايد ساير شهرها توسعه پيدا کنند تا مهاجرت از آن‌ها شکل نگيرد، وقتي مهاجرت به شهرهاي بزرگ نباشد مصرف انرژي در اين شهرها کاهش پيدا مي‌کند و با يک مديريت مستمر مي‌شود آلودگي هوا را کنترل کرد.
سایر اخبار این روزنامه
دستان پشت پرده
بیش از این نمی‌توان از جریان اصلاحات انتظار داشت
عامل یا عاملان این جنایت اندوهبار یقیناً مجازات خواهند شد
بهادری جهرمی در جامه مهدی کلهر؟
سالانه ۲۱ هزار نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند
پشت‌پرده مازوت‌سوزی همزمان با فصل سرما
آزمون «انتقاد از خود»
چرا فرار مغزها؟
دستان پشت پرده
آلودگی کُشنده هوا
