روزنامه آرمان ملی
1401/08/09
جام جهاني فوتبال و فرصت‌ها
فرزاد رمضانی بونش پژوهشگر ارشد و تحلیلگر مسائل منطقه
قطر يکي از کشورهاي کوچک حوزه خليج فارس است با جمعيت کم که بخش اعظم جمعيت را اتباع خارجي تشکيل مي‌دهند. هر چند بازي‌هاي آسيايي 2006 دوحه و بعدها ميزباني از ده‌ها رويداد مهم گام‌هاي مهمي در استراتژي قطر براي ميزباني رويدادهاي ورزشي بزرگ بودند، اما كمتر كسي گمان مي‌كرد دوحه بتواند به تنهايي ميزبان برگزاري جام جهاني فوتبال 2022 شود. قطر داراي نقاط قوت‌هايي چون وجود منابع عظيم هيدروکربني، شاخص توسعه انساني بالا، درآمد بالا از فروش گاز، درآمد سرانه بالا، قدرت سرمايه‌گذاري، تنوع در شركاي خارجي، قدرت رسانه‌ها، خطوط هواپيمايي مدرن و... است. اما قطر تلاش كرده است تا بر نقاط ضعفي چون جمعيت کم، وسعت کم، وجود جمعيت قابل توجه کارگران مهاجر، وضعيت آب و هوايي نامناسب براي کشاورزي، قدرت نظامي ضعيف، وابستگي به فروش گاز (اقتصاد تک محصولي)، نبود دموکراسي و محدوديت آزادي غلبه كند. در اين بين از ديد دوحه مسلما جام‌جهاني فوتبال به‌‌‌عنوان يکي از رويدادهاي مهم جهاني مي‌تواند بر قدرت نرم اين كشور بيفزايد. در واقع قدرتمندي در حوزه قدرت نرم و با ابزاري چون جام جهاني فوتبال تا حدودي مي‌تواند ضعف اين كشور در حوزه قدرت سخت را پوشش دهد. در بعد ديگري دولت قطر از قبل با ارائه طرح چشم انداز ملي 2030 تلاش كرده است موفقيت‌هاي چشمگيري از جمله ساخت مترو و فرودگاه بين‌المللي، پروژه‌‌‌هاي ساخت‌وساز بيش از 200ميليارد دلاري را برنامه‌ريزي كند. در اين حال با ساخت و تامين زيرساخت‌هايي براي ميزباني نزديک به 500 رويداد ورزشي بين‌المللي از سال 2005 چون مسابقات جهاني باشگاه‌هاي جهان در سال 2019، سرمايه‌گذاري ورزشي، تامين مالي تيم‌هاي ورزشي بزرگ، تلاش مي‌كند تا در رقابت با بازيگراني چون امارات و عربستان در آينده منطقه سهم مناسب‌تري در كسب قدرت نرم داشته باشد. در واقع قطر خواهان جايگاه مناسب در بازار جهاني ورزش، رويدادهاي ورزشي بين‌المللي، پيشگامي در عملکرد و ارتقاي رتبه خود در سطح جهاني براي تقويت قدرت نرم خود است. در بعد ديگري تقويت گردشگري بخشي از تقويت قدرت نرم هر كشور است. اما قطر در مقابل امارات و عربستان عقب مانده است. با اين حال برگزاري جام‌جهاني مي تواند سبب جذب گردشگران خارجي پس از پايان مسابقات و حتي تبديل گردشگران موقت به گردشگران دائمي شود. جام‌جهاني فوتبال قبلا نيز با ارتباط کشورها با ميزبان جام‌جهاني، نمايش تحسين و رهبري جهانيان، قرار گرفتن دولت در ذهن مخاطبان بين‌المللي، فرصتي براي برندسازي بوده است. اكنون نيز به نظر مي‌رسد دولت قطر تلاش مي‌كند با گذر از مسائل و مشكلات مربوط به ارزش‌هاي سياسي، فرهنگي و اجتماعي از قدرت نرم جام جهاني فوتبال، براي تغيير مثبت وجهه خود و برندسازي قطر در جهان، سود ببرد. در بعد ديگري دوحه تلاش كرده است با اصلاحات متعددي از سال 2015، از اتهاماتي چون پرداخت رشوه دولت قطر به فيفا به سلامت عبور كند و با باز كردن درهاي ورزش براي زنان، برجسته‌تر كردن نقش زنان در جام‌جهاني قطر بر پايبندي قطر به ارزش‌هاي جهاني چون دموکراسي و حقوق بشر، تكيه كند. در كنار اين نيز قطر تلاش كرده تا با توجه به فرصت برگزاري جام جهاني فوتبال بر ارتقاي جايگاه‌هاي برتر ورزشي، رتبه بالاتر در فيفا، امضاي قرارداد با ورزشکاران خارجي برجسته، اعطاي شهروندي، تبديل شدن به قطب اصلي توليد و پخش تلويزيوني و... تمركز كند. علاوه براين سرمايه‌گذاري‌هاي گسترده مرتبط با جام‌جهاني سبب کسب اعتبار و منبعي از مشروعيت سياسي و اعتبار در نظام بين‌الملل است. برگزاري جام‌جهاني فوتبال 2022 اولين رويداد جهاني و بسيار بزرگ خواهد بود که تا کنون در جهان عرب و خاورميانه ميزباني شده است. با اين حال در يك دهه گذشته بسياري از رسانه‌ها، مقامات و سازمان‌هاي غيردولتي بر عدم مشروعيت قطر «کوچک» در ميزباني جام جهاني فوتبال تكيه كرده‌اند. منتقدان بر رشوه و اهداي مشکوک جام‌جهاني 2022؛ سياست‌هاي نامناسب داخلي، نقض حقوق بشر، نحوه برخورد با کارگران مهاجر و استثمار و (مرگ بيش از 6500 کارگر مهاجر)، به خطر انداختن سلامت ورزشکاران و.. اشاره مي‌كنند. از اين ديد اصلاحات سال‌هاي گذشته و اخير دولت ناكافي است و قطر ممكن است با ناتواني نرم (از دست دادن نفوذ، جذابيت، و اعتبار، به عبارتي قدرت نرم) مواجه شود. در همين راستا منتقدان از اصطلاحاتي چون «شست‌وشوي ورزشي» استفاده از فوتبال براي پاکسازي وجهه عمومي و منحرف کردن توجه از سياست داخلي ارتباط با گروه‌هاي افراطي و حتي مقايسه آن با عملكرد چين در حوزه اقتصاد و نفوذ در ورزش‌هاي جهاني را زير سوال مي‌برند. آنچه مشخص است قطر مي‌تواند از جام جهاني فوتبال براي توسعه قدرت نرم خود استفاده کند. به‌رغم انتقادها دولت همچنان با اصلاحات و ديپلماسي ورزشي مناسب به دنبال تصويري بهبود يافته از خود است.
سایر اخبار این روزنامه
دانشگاه بهترین جایگاه گفت‌وگوست
زمینه را برای گفت‌وگوی ملی فراهم کنیم
گفت‌وگو با مردم موجب اقناع آنها میشود
سیاست‌ورزی عفت مرعشی در 87 سالگی
روزنامه‌نگارکار میدانی نکند چه کند؟
دود اجرای ناقص طرح مالیات بر خانه‌های خالی درچشم مستاجران
ما گل چه کسی را لگد می‌کنیم
برجام، بازارسرمایه، اقتصاد دستوری
هزینه ساختارهای ناساختار
جام جهاني فوتبال و فرصت‌ها
7 پیشنهاد قوچانی برای اصلاح وضع موجود
ما گل چه کسی را لگد می‌کنیم
