روزنامه جوان
1401/08/11
نخبه می‌خواهد ثمربخش باشد، اما نمی‌گذارند!
وجود نخبگان و استفاده از دانش و توانایی آنها در بخش‌های مدیریتی کشور، اهمیت بسیار زیادی دارد؛ چراکه آینده و پیشرفت کشور‌ها در گرو بهره بردن از نیرو‌های توانمند است و نخبگان در این زمینه می‌توانند اقدامات مؤثری انجام دهندتا امروز چقدر توانسته‌ایم نخبگان را به سمت مدیریت تحولات کشور هدایت کنیم؟ آیا از این ظرفیت موجود برای پیشرفت و توسعه کشور به خوبی استفاده کرده‌ایم؟ «جوان» در این رابطه با سیدمحمد نوید قریشی، پسادکترای مهندسی هوافضا از دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فضایی گفتگو کرده‌است. آقای قریشی، وضعیت جامعه نخبگان را در حال حاضر چگونه ارزیابی می‌کنید؟جامعه نخبگان در حال حاضر شرایط مناسبی ندارد. هر چند در سال‌های اخیر اتفاقات خوبی افتاد و قوانین حمایتی از نخبگان تعیین شد که می‌توانست برای جذب و نگه‌داشت نخبگان مؤثر باشد، اما با وجود این قوانین همچنان مشکلات در جامعه نخبگان پابرجا مانده‌است. یعنی اجرای قوانین حمایت از نخبگان به درستی انجام نشده‌است؟
بله همینطور است. در حالی که قوانین خوبی برای حمایت از نخبگان داریم، اما در اجرا آنطور که باید و شاید اجرا نشده‌است. به طور کلی باید بگویم حمایت‌ها از جامعه نخبگان کافی نیست. مطالبه اصلی نخبگان از مسئولان چیست؟
مطالبه اصلی نخبگان را می‌توان در سه موضوع جای داد؛ یکی مسئله اشتغال آنهاست که می‌تواند با به کارگیری نخبگان در هیئت‌های علمی دانشگاه‌ها انجام شود یا اینکه نخبگان به شکل آسان‌تری نسبت به سایر افراد، جذب دستگاه‌های اجرایی کشور شوند. مسئله بعدی دغدغه تأمین مسکن نخبگان است، طوری که در شأن آنها باشد که البته این مطالبات جزو نیاز‌های اولیه یک فرد نخبه است و در کف هرم نیاز‌های آنها قرار دارد. همچنین دغدغه جدی‌تری که در میان جامعه نخبگان وجود دارد، «دیده شدن» و «تأثیرگذاری» آنها در حل مشکلات کشور است. یک نخبه نیاز به مفید بودن و مؤثر واقع شدن دارد؛ او می‌خواهد در حل مسائل کشور ثمربخش باشد، در غیر این صورت حس ناامیدی و یأس به او القا خواهد شد. چه اقداماتی برای تحقق مطالبات نخبگان انجام شده و چه اقداماتی در این زمینه باید انجام شود؟
برای اینکه مطالبات نخبگان محقق شود باید به آنها اجازه ورود به لایه‌های مختلف حکمرانی و مدیریتی بدهند تا تأثیرگذاری خودشان را نشان دهند.
طی سال‌های اخیر قوانین خوبی در این زمینه تصویب شده که یکی از آنها، آیین‌نامه جذب و نگهداری نیروی انسانی نخبه است که هیئت دولت در ۲ اسفندماه سال گذشته آن را تصویب کرد و «بنیاد ملی نخبگان» نیز از خردادماه سال جاری برای جذب نخبگان فراخوان زد و تعدادی از آنها را شناسایی کرد. همچنین شهریورماه فراخوان دیگری از سوی بنیاد ملی نخبگان زده شد و در نهایت حدود هزار نفر از نخبگان به سازمان اداری استخدامی معرفی شدند تا سریع‌تر جذب دستگاه اجرایی کشور شوند، اما این پروسه همچنان در جریان است. همچنین در هیئت علمی دانشگاه‌ها یک قانون برای جذب نخبگان تعیین شده که آنها در قالب طرح شهید چمران می‌توانند خارج از ظرفیت، وارد دانشگاه شوند. در بخش مسکن نیز شنیده‌ام که طرحی مشخص شده‌است، اما هنوز به طور رسمی اعلام نشده‌است. هر چند بعید می‌دانم این طرح بتواند مؤثر باشد، چراکه نخبگان از عهده وام‌ها و اقساط سنگین برنمی‌آیند. به نظر من اگر سه مطالبه اصلی «مسکن»، «اشتغال» و زمینه‌سازی برای «اثرگذاری» نخبگان در کشور فراهم شود به نگه‌داشت این قشر در داخل کشور نیز کمک زیادی میشود. همیشه وقتی صحبت از مشکلات در حوزه‌های مختلف میشود، بحث سوءمدیریت و نبود نیروی متخصص به میان می‌آید. این در حالی است که بسیاری از نخبگان در حوزه‌های مختلف به کار گرفته نشده‌اند. به نظر شما چرا چنین تناقضی وجود دارد؟
بله همینطور است. ما در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مشکلات بسیار زیادی داریم و اعتقاد من این است که همه این مشکلات، راهکار داخلی دارند و راه‌حل آن فقط به دست جوانان و نخبگان کشورمان است. بنابراین باید عرصه را فراهم کنیم تا نخبگان و متخصصان به بخش‌های مدیریتی کشور وارد شوند و سوءمدیریت پیش‌آمده را رفع کنند. به نظر من تا وقتی که نخبگان امور مدیریتی مختلف در کشور را برعهده نگیرند، مشکلات در کشور ادامه دارد و حل نمی‌شود. به نظر شما چرا برخی از نخبگان در کشور بیکارند؟
همه نخبگان می‌توانند مانند افراد عادی، کار پیدا کنند، اما چون کار‌های عادی و روتین با روحیات آنها همخوانی ندارد نمی‌توانند مشغول به کار شوند. باید کاری که برای نخبگان در نظر گرفته میشود، متناسب با نخبگی آنها باشد. بنابراین اگر قرار است افراد نخبه در ادارات دولتی جذب شوند، باید به آنها کار‌های ویژه و مختص به خودشان را بدهند.
در این زمینه یکی از پیشنهاداتی که در دیدار با رهبر انقلاب داشتم این بود که یکسری صنایع پیشرفته در کشور مثل صنعت فضایی، هسته‌ای و نانو، پتانسیل خیلی خوبی دارند که نخبگان و فناوران کشور را جذب خودشان کنند. چون این صنایع از لحاظ تکنولوژی آنقدر بالاست که برای نخبگان جذابیت علمی بسیار زیادی دارد. این اقدام مانع از مهاجرت بسیاری از نخبگان در حوزه فنی مهندسی نیز خواهد شد. نخبگانی که مهاجرت کرده‌اند و شما آنها را می‌شناسید دغدغه‌شان مربوط به «مسکن» «اشتغال» و «ثمربخشی» بوده‌است؟
بله. عمده نخبگان درباره مشکلات کار، مسکن و تأثیر‌گذاری‌شان در جامعه صحبت می‌کنند و برخی از آنها به‌دلیل نبود این پارامتر‌ها مهاجرت کرده‌اند. به عقیده من اگر شرایط زندگی برای نخبگان در کشور مناسب باشد شاید فقط تعداد انگشت‌شماری از نخبگان بنابه دلایل شخصی، قصد رفتن از کشور را خواهند داشت. رفتار کشور‌های توسعه‌یافته با نخبگان خود چگونه است و چه حمایت‌هایی از آنها میشود؟
طبق عرف، جامعه نخبگان حدود یک درصد کل جامعه است. کشور‌های پیشرفته دنیا بیشترین مزایا و خدمات را به این جامعه یک درصدی اختصاص می‌دهند، اما در کشور ما این مسئله کمتر اتفاق می‌افتد و فاصله ما با آنها بسیار زیاد است. در کشور‌های توسعه‌یافته به نیاز‌های اولیه یک نخبه اهمیت زیادی داده میشود و «مسکن» و «شغل» متناسب برای نخبگان درنظر می‌گیرند. از آنجایی که فرد نخبه در کشور‌های توسعه‌یافته، احساس رضایت می‌کند و می‌بیند در جامعه‌اش مفید واقع شده‌است، کشورش را ترک نمی‌کند. به نظر من اگر افراد نخبه در کشورمان وضعیت زندگی متناسب با نخبگی‌شان داشته باشند و زمینه‌ای برای ثمربخش بودنشان واقع شود، دلیلی برای مهاجرت کردن و رفتن از کشورشان ندارند. درباره روز دیدار با رهبر معظم انقلاب برایمان بگویید.
روز دیدار با رهبر معظم انقلاب برای من روز ویژه و خیلی خاصی بود. دیدار با ایشان کاملاً صمیمی و آزادانه بود. خیلی خوب است که رهبر انقلاب هر ساله به این دیدار اهمیت زیادی می‌دهند و تصریح می‌کنند این دیدار یکی از بهترین دیدارهایشان است. این مسئله به جامعه نخبگان انگیزه زیادی می‌دهد و روحیه‌بخش است. به نظر من خیلی خوب است که نخبگان می‌توانند صمیمانه و آزادانه حرف‌هایشان را به نفر اول مملکت بزنند.
سایر اخبار این روزنامه
استکبارستیزی دانش‌آموزان را نشانه رفتند که خطا رفت!
نخبه می‌خواهد ثمربخش باشد، اما نمی‌گذارند!
نوجوانان عضو گروه داعش راه فرار نداشتیم!
۱۳ آبان لا تین
احیای رهبران «روسو-چین»گرا در امریکای لاتین
«بر باد رفته» روایتی از شکست پروژه فروپاشی ایران
سنبل‌کاری واگذاری سرخابی‌ها
خیالات شوتی «اتلتیک» علیه تیم ملی و مردم ایران!
انتقام شخصی در نمایش خانگی!
آشوب و اغتشاش پروژه نجات امریکا
رسوایی تازه در سوءاستفاده از عکس دختر فرشته
هدف‌گذاری تجارت ۳ میلیارد دلاری تهران ایروان
۲۷۰۰ نخبه به کشور بازگشتند
جهانگیری هم بلاگر شد؟!
