بازارساز ارز را به عقب راند

اگر چه بعد از علنی کردن مواضع پنهانی امریکا و اروپا در میز مذاکرات هسته‌ای، بدخواهان تصور می‌کردند اقتصاد ایران و به ویژه بازار ارز کن‌فیکون می‌شود، اما از آنجا که رهبر معظم انقلاب در ابتدای دولت سیزدهم توصیه فرمودند اقتصاد کشور را به مقوله برجام گره نزنید و راهکار‌های اساسی برای بهبود اقتصاد اتخاذ کنید، در عمل همانطور که دیدیم بازار ارز نوسان چندانی را تجربه نکرد و بعد از رشد نرخ دلار به مرز ۳۷هزار تومان مجدداً به محدوده ۳۵هزار تومان بازگشت، البته اگر ناآرامی‌های اخیر نیز در کشور رقم نخورده بود، بی‌شک شاید بازار ارز تا حد مذکور نیز دچار نوسان نمی‌شد.
بر اساس راهبرد دولت گذشته، آنقدر مقوله اثر احیای برجام و رفع تحریم‌ها در اقتصاد ایران بزرگنمایی شد که طرف‌های مقابل ایران در میز مذاکرات هسته‌ای تصور می‌کردند ایران به شدت به احیای برجام محتاج است و حاضر است برای تحقق این هدف هر نوع تضییع حقوق حقه بین‌المللی را بپذیرد، هر چند در دولت گذشته تا حدودی در رابطه با طرف مقابل در پای میز مذاکرات نرمش نشان داده شد تا حداقل در گفتگو بسته نشود، اما در دولت جدید محاسبات طرف‌های غربی برای پایمال کردن حقوق حقه ملت ایران در جریان مذاکرات درست از آب درنیامد و با پایداری و پایمردی دولت سیزدهم در حوزه دفاع از حقوق حقه ملت ایران روبه‌رو شدند. رؤیت همین روحیه حوصله غربی‌ها را به سر برد و آن‌ها به یکباره مواضع پنهانی خود را در جریان مذاکرات علنی کردند و گفتند ادامه مذاکرات در اولویت نیست.
از سوی دیگر همانطور که پیش‌بینی می‌شد راهبرد طرف‌های غربی برای پایان دادن به مقاومت ملت ایران در دستیابی به حقوق هسته‌ای به یک جنگ و نبرد ترکیبی و چندوجهی و چند بعدی تبدیل شد تا رفتار غیردیپلماتیک و غیرمنصفانه خود را در حوزه مذاکره و گفتگو بر سر حقوق هسته‌ای و حقوق اقتصادی ملت ایران در جریان ایجاد بلوا و هیاهوی جهانی و داخلی پنهان سازند، در این میان اهل علم به خوبی می‌دانند این امریکاست که با زیاده‌خواهی بیش از یک دهه است به بهانه هسته‌ای ایران را با شدید‌ترین تحریم‌های اقتصادی روبه‌رو ساخته است و در جریان مذاکرات نیز رفتار غیرسازنده‌ای دارد، کمااینکه مذاکره تنها برایش یک راهبرد است که بگوید در عین حالی که تحریم‌ها را بر اقتصاد مسلط کرده، خود را اهل دیپلماسی و گفتگو نیز جلوه دهد. نکته جالب این است که مذاکرات را نیز به شکلی پیش می‌برد که دست آخر مقصر به نتیجه نرسیدن آن را پیوسته ایران جلوه دهد و در آخرین دور مذاکرات گویا تنها دغدغه‌اش آن بود در دنیا طوری جلوه دهد که این ایران است که اهل تعامل نیست، در صورتی که ایران صرفاً به دنبال حقوق حقه ملت است تا هم حق هسته‌ای بازستانی شود و هم حقوق تضییع‌شده اقتصاد.
هر چند امریکایی‌ها تصور می‌کردند با کش دادن مذاکرات در دولت سیزدهم و علنی کردن غیرمنتظره مواضع پنهانی خود در حوزه مذاکرات هسته‌ای مبنی بر اینکه اولویت‌شان پیگیری مذاکرات برجام نیست، ایران دچار چالش دید در حوزه اقتصاد و به ویژه بازار ارز می‌شود، اما از آنجا که رهبر معظم انقلاب در ابتدای دولت کنونی توصیه کردند مدیریت اقتصاد وابسته به نتیجه برجام نباشد و از راهکار‌های اساسی نیز برای بهبود اقتصاد استفاده شود، بازار ارز چندان دچار نوسان شدید نشد، به طوری که نرخ دلار به مرز ۳۷هزار تومان رسید و سپس به محدوده ۳۵هزار تومان بازگشت، در این میان اگر ناآرامی‌های اخیر نبود، شاید بازار ارز در همین حد مورد ذکر نیز دچار نوسان نمی‌شد.


هر چند دولت از راهکار‌های مختلف همچون اصلاح بودجه و ترازنامه بانک‌ها و توسعه تجارت خارجی و به ویژه منطقه‌ای و بازستانی دارایی‌های خارجی بلوکه‌شده در تلاش است به وضعیت اقتصاد سروسامانی دهد، اما نباید از توطئه‌های خارجی و شیطنت سوداگران داخلی نیز در ایجاد اخلال اقتصادی به ویژه در جریان ناآرامی‌ها غافل باشد، البته در جریان نوسان ارز هم صد‌ها حساب اخلالگر ارزی مسدود شد و هم اینکه قرار شد علاوه بر برخورد با سوداگران ارز، یارانه اشخاصی که اسناد و اطلاعات هویتی خود را در ازای اندکی پول در اختیار سوداگران ارز قرار می‌دهند نیز قطع شود و این اشخاص به سازمان امور مالیاتی نیز معرفی شوند، در عین حال دولت نیز توجه خود را به تنظیم بازار ارز بیشتر کرده است.
قیمت‌سازی جعلی در فضای مجازی برای بالا نگه‌داشتن نرخ دلار آزاد
در حالی با اقدامات صورت‌گرفته توسط بانک مرکزی روند افزایش نرخ دلار در بازار آزاد متوقف شده است که رصد برخی کانال‌های تلگرامی نشان می‌دهد ظاهراً جریاناتی تمایل به کاهش نرخ دلار در بازار ندارند.
این کانال‌های تلگرامی عمدتاً قیمت‌های ارز را به طور میانگین بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ تومان بالاتر از قیمت‌های بازار نشان می‌دهند تا بتوانند روی نرخ‌های دلار در بازار اثرگذار باشند.
بررسی‌های صورت‌گرفته حاکی است در حال حاضر قیمت دلار در بازار آزاد از کانال ۳۶هزار تومان عقب‌نشینی کرده و به کانال ۳۵هزار تومان وارد شده است، به طوری که در لحظه تنظیم این گزارش قیمت دلار در بازار آزاد به مبلغ ۳۵هزارو۸۰۰ تومان رسیده بود، اما در این کانال‌ها همچنان قیمت دلار در بازار آزاد را با مبالغ ۳۶هزارو۲۰۰ تا ۳۶هزارو۳۰۰ تومان نشان می‌دهند.
فروکش کردن التهاب ارزی با اقدامات بازارساز
طی ۱۰ الی ۱۵ روز اخیر شاهد بروز نوساناتی در بازار ارز بودیم، اما دولت تلاش کرد با اقدامات مؤثری که اعمال می‌کند و با ورود بازارساز با نظارت بانک مرکزی، نوسانات را کنترل کند. تلاطم‌های ارزی به تدریج از روز‌های گذشته مدیریت شد و بازار ارز کماکان در حال تخلیه اثر روانی افزایش قیمت‌هاست.
در این مدت، دلار به عنوان راهبر این بازار، سقف‌های تاریخی قیمتی خود را پشت سر گذاشته بود، اما دوباره در حال برگشت به نرخ‌های دو هفته قبل خود است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند، پس از یک دوره اغتشاش در کشور و شکل‌گیری نوعی ناامنی در اقتصاد، دلالان به سمت بازار ارز رفته و این بازار را با التهاب مواجه کرده‌اند. همچنین ایجاد یک موج روانی و شکل‌گیری نوعی انتظارات تورمی در بازار ارز، در دو هفته گذشته سبب رکوردشکنی نرخ دلار شده بود که اقدامات بازارساز در این مدت توانست بخشی از هیجان موجود در بازار را تخلیه کند.
پرداخت سود به صورت اسکناس در مورد حساب‌های ارزی، ایجاد سامانه معاملات برخط خرید ارز از صرافی‌ها، ارائه گواهی سکه طلا در بازار سرمایه، حذف مالیات بر سود سپرده اشخاص حقوقی از بودجه۱۴۰۱ و کاهش فاصله نرخ ارز توافقی با نرخ ارز در بازار آزاد و کاهش رانت موجود، از جمله مهم‌ترین دلایل افت قیمت‌ها در بازار ارز بوده است.
همچنین برخلاف دوره‌های گذشته و در سال‌های قبل، بدون ارزپاشی، ورود به‌موقع بازارساز به بازار توانست روند افزایشی نرخ ارز را ابتدا کنترل و مهار کند و سپس قیمت‌ها را کاهش دهد.
ناپدیدشدن صف‌های مقابل صرافی‌ها
در این‌باره، سخنگوی بازار متشکل ارزی با اشاره به تشکیل صف‌های خرید ارز با نرخ توافقی در مقابل صرافی‌ها گفت: «این صف‌ها بار روانی به وجود آورده که تقاضا زیاد است و افراد باید با هر قیمتی دلار خریداری کنند. علت صف‌های طولانی این بود که مردم معمولاً آگاهی از صرافی‌های مختلف در سطح شهر ندارند، بنابراین چند صرافی در موقعیت مکانی در شهر تهران شناخته‌شده‌تر هستند و مراجعه افراد به این صرافی‌ها زیاد است و صف‌های طولانی این شائبه را به وجود می‌آورد که هجوم برای خرید دلار در بازار ارز وجود دارد.»
توکلی افزود: «راه‌اندازی سامانه برخط خرید و فروش ارز و اطلاع‌رسانی به مردم درباره خرید از این سامانه و تسری یافتن آن بین فعالان بازار موجب می‌شود همه صرافی‌های مجاز وارد معامله شوند و این توزیع تقاضا بین صرافی‌ها بار روانی را کاهش می‌دهد و صف‌ها را از بین می‌برد.»
در صورتی که بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی یک تصمیم جدی در مورد گرفتن مالیات از خرید و فروش بی‌دلیل ارز بگیرند، می‌توانیم امیدوار به کاهش شدید نوسان در بازار ارز باشیم.