ایران بیابان نشود؛ 8 سال فرصت داریم

آرمان امروز: ارش‌هاي کمتر از نرمال در سال‌هاي اخير بيشتر شده است، پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد سال جاري هم بارش‌هاي کمي پيش‌رو است، حداقل پاييز امسال نبايد چندان انتظار باران‌هاي پاييزي داشت، اما اين وضعيت به عدم مديريت مصرف آب در بخش‌هاي مختلف مانند کشاورزي گره خورده است، وضعيتي که اگر ادامه داشته باشد بياباني شدن مناطق مسکوني و خالي از سکنه شدن آن‌ها دور از ذهن نيست. روزند خشکسالي به‌حدي است که کارشناسان دائم از افزايش مصرف آب در بخش کشاورزي و خانگي ابراز مي‌کنند و معتقد است با اين الگوي مصرف به‌زودي ايران خشک مي‌شود. همان‌طور که رئيس سازمان منابع طبيعي و آبخيزداري کشور هشدار داده که اگر سال 2030 نتوانيم مانع تخريب آنچه را که امنيت محيط زيست يا امنيت حيات انسان است را بررسي کرده و چاره براي آن بي‌انجاميم، از آن سال به بعد روند خشکسالي شديد کشور را فرا مي‌گيرد. آن‌طور که عباسعلي نوبخت گفته: «بر اساس مطالعات انجام شده در صورتي که کشور با سرعت کنوني به سمت خشکسالي حرکت کند، ايران در سال 2040 جزو 19 کشور خشک دنيا خواهد شد.» وي که در ديدار با نماينده ولي فقيه در آذربايجان شرقي و امام جمعه تبريز سخن مي‌گفت، از اين موضوع ابراز نگراني کرد و افزود: کشور تا سه سال ديگر يعني تا سال 2025 با وضعيت کنوني به سرعت به سمت خشکسالي حرکت مي کند و تنها با راهکار حفظ پوشش گياهي، حفاظت و توسعه آن است که مي توانيم از اين بلا فرار کنيم. امنيت غذايي و حفظ منابع آبي که جنگل ها برعهده دارند، بسيار مهم و تاثير گذار است، به‌طوريکه هر هکتار جنگل مثل جنگل هاي ارسباران آذربايجان شرقي 1500 مترمکعب آب در سال به واسطه بارش جذب، حفظ يا توليد مي کند.» وي با اشاره به برخي از نقاط بحراني ايران، گفت: «اکنون در جهرم براي رسيدن به آب بايد 540 متر، در شهريار تهران 360 متر و در آذربايجان غربي 60 متر چاه کنده شود تا به آب برسند که در واقع فاجعه زيست محيطي به شمار مي آيد.»
40 هزار روستا خالي از سکنه
اين گفته‌ها در شرايطي مطرح مي‌شود که آمارها حاکي از آن است که از سال 1335 تا دهه 90، حدود 40 هزار روستا به دليل خشکسالي شديد کاملا از سکنه خالي و متروکه شده‌اند؛ به طوري که سهم جمعيت روستايي از 39 درصد در سال 1375 به 29 درصد در سال 1395کاهش يافته است. احد وظيفه، رئيس مرکز ملي خشکسالي و مديريت بحران سازمان هواشناسي در گفت‌وگويياين موضوع را تاييد مي‌کند و  مي‌گويد: «يکي از تبعات مهم کمبود آب مهاجرت است، جمعيتي که براي کار کردن آب نداشته باشد، راهي جز رها کردن آن منطقه ندارد، مناطقي که شبيه کوير مرکزي فعلي مي‌شوند که هيچ سکنه‌اي ندارد.» همچنين از مجموع 609 دشت در کشور،  409 مورد ممنوعه شده‌اند و به‌دليل استفاده بيش از اندازه از چاه‌هاي غير مجاز و خالي شدن سفره‌هاي زير زميني خطر فرونشست و فروريزش، امکان بهره‌برداري از آنها را ممنوع کرده است.
بخش وسيعي از کشور کوير شده


وظيفه همچنين در مورد خالي از سکنه شدن بسياري از مناطق ايران به وسيله خشکسالي، به خبرآنلاين مي‌گويد: «بخش وسيعي از کشور ما کوير لم‌يزرع است، شما يک چند ضلعي تصور کنيد، ضلع‌هاي آن خراسان رضوي، خراسان جنوبي، بخش‌هايي از استان کرمان، استان اصفهان، استان يزد، شرق قم، جنوب تهران و جنوب سمنان است، اين يک منطقه وسيعي است که تقريباً خالي از سکنه است، براي اين‌که در اين منطقه هيچ آبي وجود ندارد؛ حالا شما تصور کنيد در بخش‌هاي شرقي کشور چندين سال است بارندگي کم شده است و اين وضعيت ادامه دارد، در اين شرايط جمعيتي که براي کار کردن آب نداشته باشد، روستايي که براي دام آب نداشته باشد راهي جز رها کردن آن منطقه ندارد، اين مناطق شبيه کوير مرکزي فعلي مي‌شود که هيچ سکنه‌اي ندارند، جمعيت از مناطقي که قابل زيست نيست مهاجرت مي‌کند. اين سرنوشت مي‌تواند در هرجايي از دنيا رخ دهد، به‌خصوص در منطقه خاورميانه که به طور طبيعي فقط يک‌سوم تا يک‌چهارم ساير مناطق جهان بارندگي دارد.» وظيفه همچنين در پاسخ به اين سوال که درحال حاضر در ايران کدام مناطق و شهرها براي خالي از سکنه شدن به دليل خشکسالي مستعد هستند؟ افزود: «مناطق شمالي سيستان‌وبلوچستان و استان کرمان، بخش‌هاي مهمي از مناطق مرکزي کشور که چالش آب دارند مانند شرق استان اصفهان، استان مرکزي، استان قم، اين شهرها درخصوص آب چالش جدي دارند. همين‌طور در سال‌هاي اخير استان خراسان رضوي با مشکلات کمبود آب مواجه شده است، در نتيجه اين مناطق مستعد هستند که به بيابان تبديل شوند. البته اگر به استان‌هاي غربي بي‌توجهي شود و اقدامات سريع در بخش‌هاي شرب، کشاورزي و صنعت انجام نشود آن‌ها هم در وضعيت مشابه قرار مي‌گيرند.»