روزنامه ایران
1401/08/21
گروکشی در بازار دارو
فریبا خان احمدیخبرنگار
بلبشوی کمبود آنتی بیوتیک و سرم در داروخانه‌ها در یک ماه گذشته به دغدغه جدی دولت و نظام سلامت کشور بدل شده است. این التهاب در بازار داروهای آنتی بیوتیک در شرایطی رخ داده که بررسی اظهارات مسئولان و دستگاه‌های نظارتی نشان می‌دهد؛ عوامل مختلفی در موضوع کمبود دارو دخیل هستند؛ به طور مثال عواملی نظیر احتکار دارو و کاهش خط تولید. در کنار مصرف و تجویز بی رویه آنتی بیوتیک‌ها و کاهش تولید شربت‌های آنتی بیوتیک از سوی شرکت‌های دولتی اما گزارش سازمان بازرسی حاکی از آن است که تولیدکننده باوجود داشتن مواد اولیه در انبارها، اما از تولید امتناع کرده است. اتفاقی که افتاده این است؛ برخی شرکت‌های دارویی با گروکشی برخی اقلام دارویی بویژه در حوزه کودکان و امتناع از تولید و عرضه آن به بازار دارویی کشور، به ایجاد بحران دارویی دامن زده‌اند.
در چنین شرایطی که مسأله دارو روز به روز جدی‌تر شده، رئیس جمهور در کمتر از یک ماه دوبار به این موضوع واکنش نشان داده و خواستار رسیدگی به بحران کمبود دارو در کشور و برخورد با عاملان آن شده است. کمبود داروهای ویژه کودکان باعث شد بهرام دارایی رئیس سازمان غذا و دارو بعد از یک سال در تاریخ 3 آبان ماه از ریاست سازمان غذا و دارو استعفا دهد اما با وجود این استعفا و ورود تمام قد رئیس جمهور و وزارت بهداشت و واردات 50 تن دارو، بیماران همچنان درگیر تأمین نسخه‌های دارویی‌شان هستند. بررسی‌های به عمل آمده و ورود سایر دستگاه‌ها همچون مجلس شورای اسلامی و سازمان بازرسی کشور نشان می‌دهد که در پشت پرده بحران دارویی کشور دلایل دیگری هم نهفته است. فصل مشترک بررسی‌های سازمان بازرسی کل و نیز اظهارات برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این بود که ناآرامی بازار دارو از احتکار مواد اولیه انواع آنتی بیوتیک‌ها و خاک خوردن برخی اقلام دارویی در انبار شرکت‌های تأمین کننده دارو نشأت گرفته است.
سجاد اسماعیلی مشاور سابق رئیس‌سازمان غذا و دارو نیز در همان روزهایی که زمزمه کمبود آنتی بیوتیک‌ها از گوشه و کنار کشور شنیده می‌شد به روزنامه ایران خبر داده بود که علاوه‌بر افزایش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، احتکار و دپوی شرکت‌های توزیع دارو و داروخانه‌ها نیز به این مسأله دامن زده است. او همچنین از برخورد با چهار شرکت پخش متخلف خبر داده بود؛ به صورتی که دو شرکت تعطیل و دو شرکت نیز تعلیق شدند. همزمان با اعلام فراخوان وزارت بهداشت برای واردات آنتی بیوتیک و سرم، مسئول روابط عمومی این سازمان در توئیتی اعلام کرد که داروها احتکار شده بودند و بعد از فراخوان واردات مواد اولیه و محصول نهایی داروها از انباردپو خارج شدند.اشکان میرمحمدی بازرس کل امور تعاون، کار و رفاه اجتماعی سازمان بازرسی کل کشور در مصاحبه‌ای با اشاره به بازدید خود از برخی شرکت‌های پخش دارو و همچنین شرکت‌های «مواد اولیه ساز» در پی بررسی کمبود اقلام دارویی، گفته است:«بررسی‌های میدانی حاکی از این است که ماده اولیه انواع آنتی‌بیوتیک در انبار شرکت‌های تأمین کننده به طور کامل فراهم است؛ به طور نمونه در بازدید از یکی از شرکت‌های دارویی مشخص شد حدود ۳۰ تن ماده اولیه «آزیترومایسین» در انبار این شرکت موجود است و حدود ۳۰ تن دیگر از مواد اولیه این شرکت در گمرک وجود دارد که این مقدار میزان قابل توجهی از نیاز کشور را تأمین می‌کند.» میرمحمدی درخصوص امتناع شرکت‌های دارویی از تولید اقلام دارویی آنتی‌بیوتیک هم ادامه داده: «در این بازدید‌ها «حذف ارز ترجیحی و عدم همسان‌سازی قیمت‌های جدید با افزایش ناشی از تغییر نرخ ارز جهت تهیه مواد اولیه» و نیز «افزایش هزینه‌های مرتبط با تولید محصولات دارویی» دو عامل مهم امتناع شرکت‌های دارویی از تولید برخی اقلام دارویی به واسطه عدم اصلاح بموقع قیمت‌ها توسط سازمان غذا و دارو منتج به زیان شرکت‌های تولیدکننده ناشی از آن عنوان شده است.»
یک احتمال دیگر نیز در ماجرای کمبود دارو مطرح است؛ برخی معتقدند مواد اولیه مانده در گمرک می‌تواند یکی از پشت‌پرده‌های کمبود دارو باشد، در حالی که تلاش دولت بر این بود با کاهش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده واردات مواد اولیه دارویی موضوع مالیات بر ارزش افزوده برای ترخیص مواد دارویی از گمرک حل و فصل شود.
موضوع احتکار آنتی بیوتیک‌ها همچنین از زبان همایون سامه یح نجف آبادی عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی نیزمطرح شده است. نجف آبادی گفته: «معمولاً زمانی که قیمت دارویی افزایش می‌یابد شرکت‌های دارویی مبادرت به فروش دارو نمی‌کنند و داروها در کارخانجات دپو میشود تا قیمت جدید تعیین تکلیف و اعلام شود، اظهاراتی هم در مورد افزایش چندبرابری قیمت آنتی بیوتیک‌ها شنیده میشود و به همین دلیل تمایل و رغبت شرکت‌های دارویی نسبت به توزیع و فروش دارو به داروخانه‌ها بشدت کاهش یافته است.»
به اذعان وزارت بهداشت 97 درصد داروها در کشور تولید می‌شوند و درست زمانی که موج آنفلوانزا بیماران زیادی را درگیر کرده است برخی شرکت‌ها دست به احتکار زده‌اند. از سوی دیگر اما زنجیره تأمین دارو گرفتار برخی سودجویی‌ها نیز شده است. در میان خبرهای مرتبط با احتکار دارو همچنین در یک ماه اخیر مراجع قضایی و پلیس گزارش‌های متعددی را درباره کشف انبارهای احتکار سرم در برخی استان‌ها و نیز دستگیری فروشندگان غیرمجاز آنتی بیوتیک‌ها و داروهای تاریخ مصرف گذشته منتشر کرده‌اند.
ایروان مسعودی اصل - بازرس‌کل امور بهداشت و درمان- در جلسه اخیر این سازمان که با دست‌اندرکاران حوزه دارو و درباره کمبود‌های دارویی برگزار شد، به صراحت اعلام کرد که چنانچه سازمان بازرسی به اسنادی برسد که سازمان غذا و دارو درخصوص وظایف خود تعلل داشته یا شرکت‌های دارویی اقدام به دپو دارو با هدف بالا بردن قیمت‌ها کرده‌اند، به صورت قاطع برخورد می‌کند.ورود دستگاه‌های نظارتی به موضوع دارو و گزارش سازمان بازرسی در شرایطی است که ذبیح الله خداییان رئیس سازمان بازرسی در اظهار نظری اعلام کرده است:« کم کاری احتمالی شرکت‌های داروسازی در ارتباط با کمبود برخی داروها در حال بررسی است. در حال بررسی این موضوع هستیم که آیا کارخانه‌های داروسازی مواد اولیه داشتند، در تولید دارو کوتاهی کرده‌اند و کاهش تولید داده‌اند؟ اگر به نتیجه کوتاهی در تولید و یا احتمال احتکار دارو برسیم، برخورد جدی میشود. اینکه دارو بموقع به بازار ندادند را بررسی می‌کنیم و یقیناً با متخلفان با ارجاع به مراجع قضایی برخورد خواهد شد.» کمیاب شدن برخی اقلام دارویی در حالی مردم را به دردسر و نگرانی انداخته که البته علاوه بر گروکشی و احتکار ماده اولیه که از آن به عنوان اصلی‌ترین عامل کمبود و گرانی دارو در چند هفته اخیر نام می‌برند برخی دلایل دیگر از جمله عدم تولید دارو توسط تولیدکنندگان داخلی به دلیل گران شدن مواد اولیه و نیز چالش تأمین نقدینگی لازم، منجر به وقفه در تولید دارو در کشور شده است.
برش
راه‌اندازی خطوط جدید تولید سرم و آنتی بیوتیک
وزیربهداشت از خطوط جدید تولید دو شرکت تولیدی برای تأمین آنتی بیوتیک، داروهای ضددرد و حمایتی و اسپری‌های تنفسی مورد نیاز کشور بازدید کرد.
بهرام عین‌اللهی روز پنجشنبه در جریان حضور در کارخانجات دارویی از مصوبه جدید بانک مرکزی برای اعطای تسهیلات به کارخانجات تولیدکننده دارو توسط بانک‌های عامل خبر داد و گفت: با اقدامات صورت گرفته برای کاهش ارزش افزوده گمرکی مواد اولیه دارویی از ۹ به یک درصد و همچنین مصوبات جدید شورای پول و اعتبار برای تولیدکنندگان دارو، تولید دارو و سرم افزایش می‌یابد و در کنار آن با واردات مقادیری از این اقلام ظرف یکی دو هفته آینده نیاز بازار به آنتی بیوتیک به طور کامل رفع میشود. وی همچنین از راه‌اندازی خط جدید سرم‌سازی داروپخش با استفاده از فناوری جدید و همچنین راه‌اندازی خطوط سرم‌سازی جدید در تبریز، اهواز و گلپایگان تا پایان سال با هدف اشباع بازار داخلی از سرم و حضور در بازارهای صادراتی خبر داد. وزیر بهداشت با تأکید بر اینکه سیاست وزارت بهداشت، حمایت از تولید داخلی دارو است، افزود: در صورتی که تولیدکنندگان دارو به هر دلیل نتوانند با تقاضای بازار همگام شوند، از واردات به عنوان راهکار جایگزین استفاده خواهیم کرد، چرا که آنچه اولویت دارد، تأمین داروی مورد نیاز مردم است.وزیر بهداشت درباره آخرین اقدامات وزارت بهداشت برای تأمین سرم، اظهار کرد: با توجه به مصرف بالای سرم در کشور، باید ماهانه هفت میلیون سرم تولید کنیم اما به دلیل نیازی که در کشور وجود دارد، علاوه بر آن ماهانه ۶۰۰ هزار سرم هم وارد می‌کنیم. امیدواریم نه تنها در سرم، بلکه در دیگر داروها نیز نیازی به واردات نداشته باشیم، اما لازمه این امر آن است که داروها را بموقع به مردم برسانیم و هرجا کمبودی باشد، ناگزیر به واردات خواهیم بود. امسال میزان تولید شربت آنتی بیوتیک بسیار بیشتر از سال‌های گذشته است. همچنین پدرام پاک آیین، سخنگوی وزارت بهداشت به ایرنا گفت: با توزیع نخستین محموله وارداتی حاوی یک میلیون آنتی‌بیوتیک، منحنی تأمین این دارو شیب مثبت پیدا کرد. با این حال وزارت بهداشت با هدف اشباع بازار در تدارک واردات سه میلیون آنتی‌بیوتیک دیگر از هند به ایران است. برخی شرکت‌های دارویی برای پاسخ به نیاز ناشی از آنفلوانزای زودرس، ظرفیت تولید آنتی‌بیوتیک خود را با کار سه نوبته تا ۲ برابر افزایش داده‌اند که مجموع حجم تولید آنها به هفت میلیون واحد در ماه می‌رسد.
سایر اخبار این روزنامه
