روزنامه جوان
1401/08/24
یک هفته با جهش‌های فناوری موشکی و فضایی ایران
در هفته گذشته سه دستاورد مهم در عرصه موشکی و فضایی به اطلاع مردم عزیز ایران رسید: ارتقای برد سامانه پدافند هوایی موشکی باور ۳۷۳ به بیش از ۳۰۰کیلومتر، پرتاب آزمایشی و زیرمداری ماهواره‌بر جدید قائم ۱۰۰ و اعلام خبر دستیابی ایران به موشک بالستیک هایپرسونیک با قابلیت مانور بالا در جو و خارج از جو. در این گزارش مروری بر نکات مرتبط با این سه دستاورد و اینکه چرا هر یک جهشی در عرصه خود محسوب می‌شوند، خواهیم داشت. ۱۴ آبان «ماهواره‌بر قائم ۱۰۰» اولین کاربر موتور رافعاولین خبر ورود سپاه به عرصه فضا در پنجم اردیبهشت ۱۳۹۹ و با اعلام پرتاب موفق ماهواره نور-۱ به مدار ۴۲۵کیلومتری توسط ماهواره‌بر سه‌مرحله‌ای «قاصد» منتشر شد. قاصد ماهواره‌بری سه مرحله‌ای بود که در مرحله اول از موتور سوخت مایع موشک بالستیک قدر- اچ استفاده می‌کرد. در مراحل دوم و سوم آن از موتور‌های سوخت جامد جدید ساخت نیروی هوافضای سپاه استفاده شده بود. همین ماهواره‌بر در ۱۷ اسفند ۱۴۰۰ هم ماهواره نور-۲ را به مدار برد. در بازه زمانی میان دو پرتاب مذکور اعلام شده بود که ماهواره‌بر بعدی سپاه در تمام مراحل خود از سوخت جامد بهره خواهد برد.
در ۲۳ دی ماه سال گذشته سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه از آزمایش موفق جدیدترین پیشران سوخت جامد نسل جدید سپاه به نام «رافع» خبر داد. این موتور همچون موتور سوخت جامد سلمان از فناوری بدنه فیبرکربن که بسیار سبک‌تر از بدنه فلزی است و نیز نازل یا خروجی متحرک بهره می‌برد و برای استفاده در مرحله اول ماهواره‌بر‌ها توسعه یافته است، اما میزان رانش رافع بیش از ۱۱ برابر سلمان است و به ۶۸ تن می‌رسد. سلمان برای استفاده در مرحله دوم ماهواره‌بر‌ها ساخته شده و در بهمن ۱۳۹۸ رونمایی شده بود. از سلمان در ماهواره‌بر قاصد به عنوان موتور مرحله دوم استفاده شد که دو پرتاب و هر دو با موفقیت کامل انجام شد.
در اعلام خبر آزمایش موفق موتور رافع اعلام شد که قرار است در سال آینده از این موتور به عنوان مرحله اول ماهواره‌بر بعدی سپاه استفاده شود که توان حمل ماهواره‌های سنگین‌تر یا تعداد بیشتری ماهواره سبک را در یک پرتاب ایجاد می‌کند. رانش این موتور بیش از دو برابر رانش موتور سوخت مایع فعلی در مرحله اول ماهواره‌بر قاصد است. موتور رافع به واسطه استفاده از خروجی متحرک، بهره‌وری بالاتری نسبت به موشکی سوخت مایع همچون قدر- اچ یا سوخت جامد سجیل دارد که در آن‌ها از بالک‌های کنترلی در دهانه خروجی برای تغییر مسیر استفاده میشود. این بالک‌ها بخشی از انرژی جنبشی گاز‌های خروجی از موتور را هدر می‌دهند، اما نازل یا همان خروجی متحرک به واسطه نداشتن قطعاتی در معرض جریان خروجی موتور، این عیب را ندارد، ولی پیچیدگی فناورانه بسیار بالاتر آن سبب شد متخصصان ایرانی در دو دهه گذشته از روش نصب بالک کنترلی در خروجی استفاده کنند.
نکته بسیار مهم دیگر در مورد رافع مدت‌زمان عملکرد این موتور است. با توجه به ابعاد نسبتاً بزرگ این موتور، رافع احتمالاً می‌تواند نیروی ۶۸ تنی خود را در مدت‌زمان طولانی‌تری تولید کند که این به نوبه خود سبب افزایش قابل توجه میزان محموله قابل حمل با ماهواره‌بری میشود که رافع در مرحله اول آن به کار رفته باشد.
در هفته گذشته بالاخره ماهواره‌بری که رافع را در مرحله اول خود به همراه دارد، معرفی شد. قائم ۱۰۰ اولین نمونه از خانواده ماهواره‌بر‌های تماماً سوخت جامد قائم است که قرار است به یاری برنامه فضایی عقب‌تر از زمانبندی بیایند و نیاز‌های ایران را در استفاده از فضا برای پیشرفت بهتر کشور رفع کنند. قائم ۱۰۰ اولین پرتاب تحقیقاتی و زیرمداری خود را با موفقیت پشت سر گذاشت. این اولین آزمایش پروازی موتور رافع هم بود. به گفته فرمانده نیروی هوافضای سپاه، قائم ۱۰۰ توان انتقال محموله بیش از ۸۰ کیلوگرمی را به مدار ۵۰۰کیلومتری دارد. در نتیجه تقریباً قائم ۱۰۰ جهش چهار برابری در میزان محموله قابل حمل به مدار مذکور را در مقایسه با پرتاب نور-۲ توسط ماهواره‌بر قاصد نشان می‌دهد، اما قائم ۱۰۰ که همانند قاصد از پرتابگر متحرک استفاده می‌کند، به واسطه سوخت جامد بودن تمام مراحل، قابلیت اطمینان بالا، آماده‌سازی سریع برای پرتاب و در نتیجه امکان افزایش تعداد پرتاب‌ها در سال را دارد. به گفته فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه با وجود اینکه قائم ۱۰۰ هم‌وزن ماهواره‌بر قاصد است (حدود ۸/۱۸ تن)، اما توان حمل محموله آن به مدار به دو برابر ارتقا یافته است. این گفته نشان می‌دهد قاصد می‌توانست تا ۴۰ کیلوگرم را به مدار منتقل کند. همچنین قائم ۱۰۰ برخلاف قاصد و به واسطه عملکرد قوی نازل متحرک خود، نیازی به بالک‌های ثابت پایدارساز در انتهای بدنه ندارد.
به گفته فرمانده نیروی هوافضای سپاه قرار است تا پایان سال، ماهواره تحقیقاتی ناهید-۱ توسط قائم به مدار منتقل شود. ناهید-۱ یکی از چندین ماهواره بر زمین مانده ساخت زیرمجموعه‌های دولتی حاضر در برنامه فضایی کشور است که به واسطه مشکلات ماهواره‌بر سفیر-۱ و آماده نشدن سایر ماهواره‌بر‌های وزارت دفاع قرار است توسط قائم ۱۰۰ به مدار منتقل شود. ناهید-۱ برای آزمودن زیرسامانه‌های مخابراتی مختلف خصوصاً در باند ارتباطی Ku در پژوهشگاه فضایی ایران بیش از چهار سال پیش طراحی و ساخته شده و نتایج عملکرد آن در مدار سبب میشود طراحی بهتر و دقیق‌تری برای ماهواره‌های مخابراتی کشور انجام شود. این ماهواره وزنی حدود ۵۰ کیلوگرم دارد و قرار بود با ماهواره‌بر سفیر-۱ در مدار بیضوی ۲۵۰ در ۳۷۵کیلومتر با عمر مداری کمتر از سه ماه قرار بگیرد، اما هم اکنون با قائم ۱۰۰ برای رفتن به مداری با ارتفاع دو برابر آماده میشود و احتمالاً بین یک تا دو سال می‌تواند در مدار باقی بماند.
خانواده ماهواره‌بر‌های قائم در آینده با چند عضو بزرگ‌تر و توانمندتر تکمیل خواهد شد. فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه در گفتگو با شبکه خبری العالم تأکید کرد که «نتایج اولین آزمایش ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ نشان می‌دهد ماهواره با وزن ۸۰ کیلوگرمی را قادر است در مدار زمین قرار دهد، توسعه نسل‌های بعدی ماهواره‌بر قائم همچنان ادامه خواهد داشت تا امکان قرار‌گیری ماهواره با وزن ۵۰۰ کیلوگرمی در مدار زمین فراهم شود.» وی اذعان داشت: «قرار است بعد از ماهواره‌بر قائم ۱۰۰، قائم ۱۰۵ و تا قائم ۱۲۰ ادامه پیدا کند که در هر مرحله علاوه بر اینکه ما یک محصول ماهواره‌بر خواهیم داشت، به موتور‌های جدید و بزرگ‌تر می‌رسیم و هر سال می‌توانیم ماهواره‌های بزرگ‌تری به مدار‌های بالاتر حمل کنیم.» طبق گفته این فرمانده عالی‌رتبه سپاه، قائم ۱۲۰ ماهواره‌بری است که به مدار ژئو خواهد رفت. ۱۵ آبان «باور ۳۷۳» و پشت سر گذاشتن «اس ۳۰۰» روس
با توجه به وجود تهدیدات هوایی در برد‌های مختلف کوتاه، متوسط و بلند، وجود سامانه‌های پدافند موشکی در هر یک از این رده‌ها برای مجموعه پدافند هوایی کشور لازم بود. برنامه‌ریزی برای خرید سامانه دوربرد اس ۳۰۰ روسی، پاسخی به بخش‌هایی از نیازمندی فوق بود. این نیاز در رده دوربرد به دلایلی با سامانه برد بلند اس ۲۰۰ به طور کامل قابل رفع نبود.
بر اساس نیاز‌های فوق و مشکلات موجود در سامانه اس ۲۰۰ ایران برای خرید سامانه پیشرفته اس ۳۰۰ که از موشک‌های سوخت جامد بهره می‌برد، اقدام کرد. پس از انتشار اولین اخبار از ورود سامانه اس ۳۰۰ به ایران، بلافاصله هیئتی از رژیم‌صهیونیستی به روسیه سفر کرد و در نتیجه تحویل سامانه‌ها به تعویق افتاد. نهایتاً مسکو در سال ۲۰۱۰ با این بهانه که فروش این سامانه به ایران خلاف قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران است، از تحویل آن به تهران امتناع کرد.
به دنبال این ماجرا، با پیشنهاد مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا، متخصصان داخلی برای ساخت نمونه داخلی مشابه از نظر مفاهیم عملیاتی با سامانه اس ۳۰۰ اقدام کردند. پوشش دادن کشوری با مساحت زیاد مانند ایران به واسطه سامانه‌های دوربرد که از تعداد کافی موشک نیز برخوردار باشند، نتایج بسیار بهتری در ایجاد پدافند هوایی قدرتمند به دنبال دارد که همین رویه در کنار استفاده از هواپیما‌های آواکس و هواپیما‌های جنگنده در کشور‌های پیشرو در عرصه دفاعی استفاده میشود.
در نتیجه پروژه طراحی و ساخت سامانه پدافند هوایی دوربرد موشکی ایران که به نام باور ۳۷۳ معرفی شده است، پس از بدعهدی روسیه در تحویل سامانه دفاعی و غیرتحریمی اس ۳۰۰ در ایران کلید خورد. قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیای ارتش به عنوان سفارش‌دهنده این سامانه در کنار وزارت دفاع و شبکه همکاران بخش دفاعی در مدت‌زمان حدود ۱۰ سال موفق به طی کردن مسیر بیش از ۳۰ سالهای شدند که توسط نسل‌های مختلف سامانه اس ۳۰۰ روسی طی شده است ولی متخصصان ایرانی به سامانه‌ای برتر از آن دست پیدا کردند.
محصول نهایی پروژه باور ۳۷۳ در تابستان سال ۱۳۹۸ رونمایی و تحویل نیروی پدافند هوایی ارتش شد. طی چند سال پیش از آن از برخی اجزای سامانه مذکور از جمله رادار‌ها و موشک و پرتابگر آن تصاویری منتشر شده بود، اما در نمونه تحویلی سال ۱۳۹۸، دست‌کم رادار‌های سامانه تغییرات محسوسی داشتند. این امر نشان می‌داد در مسیر رسیدن به اولین نمونه نهایی شده برای تحویل، تغییرات و بهبود‌هایی روی آن‌ها ایجاد شده است.
نمونه سال ۱۳۹۸ از باور ۳۷۳ سامانه‌ای با برد کشف ۳۲۰ و برد ردگیری ۲۶۰کیلومتر است. برد موشک‌های این سامانه از پنج تا ۲۰۰کیلومتر و محدوده ارتفاع هدف قابل درگیری از ۱۰۰ متر تا ۲۷کیلومتر است. این سامانه قابلیت پردازش همزمان اطلاعات ۲۰۰ هدف و درگیری همزمان با شش هدف را برای هر آتشبار دارد. هر آتشبار سامانه باور از دو رادار، یکی برای کشف اهداف و دیگری برای ردگیری آن‌ها و تا شش پرتابگر چهارتایی موشک صیاد ۴ تشکیل میشود. در فیلم‌های منتشرشده از شلیک‌های آزمایشی سامانه باور ۳۷۳ پرتاب عمودی به روش گرم و نیز اصلاح مسیر موشک به سمت هدف با استفاده از سامانه کنترل بردار رانش در نازل موتور سوخت جامد مشهود است. موشک صیاد ۴ با وزن ۲ هزارو ۵۰ کیلوگرم مجهز به رادار فعال برای قفل روی هدف در فاز نهایی حمله است و عملکرد سرجنگی ۱۸۰ کیلوگرمی قدرتمند آن با فیوز مجاورتی و برخوردی تکمیل میشود. این موشک ۵۱۵ میلیمتر قطر و ۵/۷ متر طول دارد. بهسازی باور ۳۷۳ در ۱۶ ماه
در ادامه رسیدن به سامانه پدافند هوایی موشکی برد بلند، نیروی پدافند هوایی ارتش تصمیم گرفت برد سامانه باور را ارتقا دهد. در نتیجه با مشارکت این نیرو و وزارت دفاع به عنوان سازنده سامانه باور، از زمان شروع به کار ارتقا در کمتر از ۵/۱ سال از آزمایش موفق باور در برد ۱۵۰کیلومتر، نسل جدیدتر این سامانه با برد بیشتر و قابل رقابت با سامانه اس ۴۰۰ هم توسعه یافت.
به طور کلی این توسعه شامل بهسازی رادار‌ها برای کشف و ردگیری هدف در برد بالاتر، افزایش توان پردازش برای کاستن هر چه بیشتر از زمان مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل اطلاعات اهداف و نیز ساخت موشک صیاد ۴ بی با برد بالای ۳۰۰کیلومتر بوده است. برد رادار کشف این سامانه از ۳۲۰ تا ۳۵۰کیلومتر به ۴۵۰ و برد رادار ردگیر آن از ۲۶۰ به ۴۰۰کیلومتر افزایش یافته است. همچنین توان کشف اهداف از ۲۰۰ به ۳۰۰ هدف ارتقا یافته است. با افزایش ۵۰ درصدی حاصل‌شده در برد موشک می‌توان گفت امروزه سامانه باور ۳۷۳ ایرانی سامانه مشهور اس ۳۰۰ روسی را که برد موشک‌های آن نهایتاً ۱۹۵کیلومتر بود، به طور کامل پشت سر گذاشته است.
برای آزمایش نسل جدید سامانه باور، پهپاد کرار به عنوان هدف انتخاب شد که برای این آزمایش ارتفاع پروازی آن به بیش از ۱۳کیلومتر افزایش یافت. این پهپاد با سرعت بیش از ۶۰۰کیلومتر بر ساعت و قطر بدنه و دهانه بال و طول نسبتاً کم خود شبیه‌سازی‌کننده یک هدف کوچک بود که نهایتاً در برد ۳۰۴کیلومتری از محل استقرار سامانه باور با موشک صیاد ۴ بی مورد اصابت قرار گرفت. فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش، امیر علیرضا صباحی‌فرد در گفت‌وگویی با رسانه ملی اذعان داشت: «اگر در این آزمایش هم وسواس به خرج نمی‌دادیم، می‌توانستیم هدف را در برد ۳۲۰کیلومتری منهدم کنیم.» این گفته نشان می‌دهد موشک صیاد ۴ بی برد بالاتری از ۳۰۰کیلومتر دارد. این فرمانده عالی‌رتبه ارتش جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه دیگری با یک خبرگزاری داخلی به در دست اقدام بودن افزایش برد سامانه باور ۳۷۳ به ۴۰۰کیلومتر خبر داد که در این صورت باور ایرانی رقیب اس ۴۰۰ روسی خواهد شد و در صورت افزایش تعداد اهداف قابل درگیری همزمان، باور چیزی از این سامانه مطرح پدافند موشکی کم نخواهد داشت.
سامانه جدید باور ۳۷۳ بهتر از نمونه سال ۱۳۹۸ توانایی مورد اصابت قرار دادن موشک‌های بالستیک را هم دارد که آزمایش ردگیری آن‌ها توسط باور بهسازی‌شده هم با موفقیت صورت گرفته است. به گفته فرماندهان پدافند هوایی ارتش این سامانه می‌تواند با موشک‌های بالستیکی که از برد هزار تا ۲ هزارکیلومتری شلیک شده باشند، مقابله کند. در نتیجه برخی کشور‌های منطقه که سعی در پر کردن زرادخانه نظامی خود با موشک‌های بالستیک صادراتی دیگر کشور‌ها داشتند، در مقابل این تهدید با واکنشی از جنس باور ایرانی رو‌به‌رو خواهند شد.
باور ایرانی نشان داد با صرف زمان کمتر از یک دهه و مدیریت خوب تمام منابع دانشی، فناوری و نیروی انسانی نخبه، جمهوری اسلامی ایران چگونه صاحب یک سامانه پدافند هوایی بومی با توانایی‌های عملیاتی بالا و قابلیت اطمینان کافی شد؛ اتفاقی که می‌تواند در مورد هواپیمای جنگنده که نیاز قطعی و مسلم امروز کشور است هم رخ دهد. سامانه باور ۳۷۳ پس از چندین سال آزمایش‌های گوناگون توسط صنعت دفاعی و نیز نیروی پدافند هوایی ارتش، آمیخته‌ای از تجارب سنگین دفاع معجزه‌آسای پدافند هوایی در هشت ساله دفاع مقدس را با فناوری‌های روز برای نبرد با تهدیدات روز و آینده به کار گرفته است. با توجه به بومی بودن این سامانه، راه برای توسعه هر چه بیشتر آن در آینده و هر اصلاح و بهسازی لازم هموار بوده و به یاری خداوند، باعث امیدواری بیش از پیش مردم و ترس دشمنان خواهد شد که خواسته صریح فرماندهی کل قوا بوده است. ۱۹ آبان «هایپرسونیک» جدید ایران.
اما آخرین رخداد دفاعی شگفت‌انگیز در هفته گذشته مربوط به اعلام خبر دستیابی ایران به موشک هایپرسونیک جدید با قابلیت مانور بالا توسط فرمانده نیروی هوافضای سپاه و در مراسم یادبود شهادت پدر موشکی ایران و یاران شهیدش و سایر شهدای موشکی بود. به گفته سردار حاجی‌زاده این موشک توانایی مانور بالا هم در داخل جو و هم در خارج از جو را دارد و در نتیجه می‌تواند از همه سپر‌های موشکی توسعه‌یافته تاکنون و حتی تا چند دهه آینده عبور کند. وی همچنین تأکید ویژه‌ای بر قابلیت مورد اصابت قرار دادن سپر‌های دفاع موشکی توسط این موشک سریع‌السیر جدید داشت. در نتیجه با این موشک جدید و انهدام سپر‌های موشکی راه برای تهاجم موشکی گسترده و سنگین با سایر موشک‌های موجود بیش از گذشته باز میشود.
در گذشته ایران نشان داده بود برنامه‌های ویژه‌ای برای انهدام سامانه‌های دفاع موشکی دشمن دارد. در رزمایش پیامبر اعظم (ص) ۱۴ مورد اصابت قرار دادن ماکت رادار سامانه دفاع موشکی تاد که نمایشگر دقت بسیار بالای موشک مورد استفاده بود، بیانی عملی از زیر ضربه رفتن سامانه‌های مذکور در تهاجم موشکی به اماکن حساس دشمن است. این امر نشان می‌دهد پس از شلیک موشک حتی خاموش کردن رادار هم برای مخفی نگهداشتن موقعیت آن و ممانعت از برخورد موشک فایده‌ای نخواهد داشت. موشک مورد استفاده سرعت بسیار بالایی هم داشت که به خودی خود سبب دشواری واکنش سپر موشکی دشمن یا ناامیدی از نقل مکان و جابه‌جایی آن میشود، اما نکته جالب این بود که در مورد فوق، از موشکی با سرجنگی جداشونده استفاده نشده بود! بلکه از یکی از موشک‌های فاقد قابلیت جدایش سرجنگی بهره برده شد.
اما دستیابی ایران به سلاح موشکی هایپرسونیک با قابلیت مانور بالا در تمام لایه‌های ارتفاعی، به یکباره اتفاق نیفتاده و مراحل توسعه خود را توسط متخصصان کشور طی کرده است. در رزمایش پیامبر‌اعظم (ص) ۱۷ در زمستان ۱۴۰۰ علاوه بر استفاده از موشک‌های دزفول و ذوالفقار مجهز به سرجنگی‌های جداشونده یک خبر بسیار مهم دیگر هم در مورد آخرین پیشرفت حاصل‌شده در قدرت موشکی کشور اعلام شد. سردار حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه در این رزمایش اعلام کرد: «موشک‌های ایرانی به سرجنگی‌های هدایت‌شونده با قابلیت مانور و تغییر مسیر مجهز شده‌اند.» در نتیجه مشخص شد در ایران هم متخصصان صنعت هوافضا موفق به ساخت موشک‌هایی با سرعت‌های هایپرسونیک شده‌اند که هم در رده انواع تاکتیکی و هم موشک‌های راهبردی حاصل شده است. در نتیجه استفاده از این موشک‌ها نحوه مواجهه دشمن با تهاجم موشکی رزمندگان اسلام به نوع دیگری به چالش کشیده میشود.
در گذشته موشک‌های راهبردی ایران به کلاهک یا سرجنگی‌هایی مجهز بودند که جداشونده و دارای سرعت هایپرسونیک بودند، اما پس از جدایش دیگر قابل هدایت و اصلاح مسیر برای افزایش بیشتر دقت نبودند. در سالهای اخیر قابلیت هدایت و اصلاح مسیر تا نقطه اصابت در سرجنگی‌های جدید برای استفاده در موشک‌های مذکور افزوده شد، اما همچنان این سرجنگی‌ها روی یک مسیر بالستیکی مشخص حرکت می‌کردند. این مسیر با دقت خوبی توسط رادار‌های سامانه‌های دفاع موشکی دشمن قابل ترسیم بود و در نتیجه صرفاً سرعت بالا و استفاده از مواد جاذب رادار می‌توانست احتمال موفقیت دفاع موشکی دشمن را کمتر کند. اما به واسطه قابلیت مانور و تغییر مسیر سرجنگی و طی کردن مسیر‌های پیچیده‌تر نسبت به خط سیر بالستیکی سابق، کار سامانه‌های دفاع موشکی دشمن برای پیش‌بینی مسیر حرکت و قفل راداری روی سرجنگی بسیار دشوار میشود. به بیان بهتر، احتمال مورد اصابت قرار دادن سرجنگی موشک‌های مهاجم ایرانی توسط سپر دفاع موشکی دشمن با استفاده از سرجنگی‌های مانوردهنده به کمترین مقدار ممکن در مقایسه با گذشته رسیده است. این امر ضریب تأثیر حمله موشکی ایران را ضمن یادآوری دقت نقطه‌زنی موشک‌ها و قابلیت هدایت آن‌ها تا نقطه اصابت باز هم نسبت به گذشته افزایش می‌دهد، زیرا به واسطه این قابلیت جدید کمترین تعداد سرجنگی برای دشمن قابل انهدام خواهد بود. اما حالا و با افزوده شدن قابلیت‌های جدید دیگر به کلاهک‌های مانورپذیر، هم این توانمندی افزایش داده شده و هم قابلیت مذکور در هر دو بخش داخل و خارج جو در دسترس قرار گرفته است. برای افزایش قابلیت تغییر مسیر در داخل جو، یک نیازمندی استفاده از پیشرانی با حجم سوخت بیشتر یا استفاده از یک طراحی متفاوت در شکل سرجنگی موشک‌هاست. ایده‌های مختلفی در کشور‌های صاحب سبک و پیشرو در عرصه هوافضا در این زمینه دیده شده است و باید منتظر ماند تا با انتشار تصویر یا اطلاعات بیشتر از دستاورد جدید ایران، در این زمینه اطلاع‌رسانی کرد.
لازم به ذکر است مانور یک جسم پروازی در داخل جو می‌تواند هم توسط کنترل بردار رانش و هم بالک‌های کنترلی انجام شود، اما عملکرد این بالک‌ها وابسته به وجود هواست، بنابراین خارج از جو تنها با کنترل بردار رانش یا استفاده از رانشگر‌های جانبی امکان تغییر مسیر و مانور وجود دارد. در نتیجه دستاورد جدید اعلامی توسط سردار حاجی‌زاده دارای قابلیت‌های متفاوتی نسبت به نمونه اعلام‌شده در سال گذشته و رزمایش پیامبر اعظم (ص) ۱۷ است. به گفته وی «آزمایش‌های موشک هایپرسونیک انجام شده است و در آینده و در یک فرصت مناسب این موشک رونمایی خواهد شد.»
سایر اخبار این روزنامه
اروپای یخ‌زده در تقلای گرم‌شدن با اجاق آشوب
آشکار شدن راهبرد امریکا برای مقابله با ایران قوی
با گستاخی اروپایی‌ها چه باید کرد؟
ترکیب تروریست‌ها تجزیه شد
بی‌بی‌سی: قطر خیلی بد است، چون آشوب‌های ایران را پوشش نمی‌دهد!
بی‌بی‌سی: قطر خیلی بد است، چون آشوب‌های ایران را پوشش نمی‌دهد!
هوش مصنوعی برگ برنده درشبکه‌های اجتماعی
ذخیره خون بند ناف کشور‌های همسایه و اروپایی در ایران
جمعه با «غیررسمی» ۵
پناه استراتژیک طالبان به «شیطان»!
پرچم را بالا نگه دارید
فرصت تحقق رؤیا‌ها
یک هفته با جهش‌های فناوری موشکی و فضایی ایران
حوزه نشر باید از پز فرهنگی خارج و حرفه‌ای شود
سوسنگرد کلید دستیابی دشمن به مرکز خوزستان بود
بلوچ هرگز تجزیه‌طلب نیست تحریک‌کنندگان باید پاسخگو باشند
