روزنامه آرمان امروز
1401/08/26
اسب تروآی پوتین در خاورمیانه
آرمان امروز|رضا پورحسين: در روزهايي که روسيه مجبور به عقب نشيني از قسمت غربي خرسون شده است، گفتمان غالب پيرامون شکست هاي بعدي روسيه و آينده اي سخت براي اين کشور است. گفتماني که در ظاهر درست به نظر مي رسد اما به نظر مي رسد که روسيه در وراي آن نقشه اي ديگر کشيده و قصد دارد تا اسب تروآي خود را به خاورميانه فرستاده و در حالي که تمامي حواس ها به سمت اوکراين معطوف شده است، ائتلاف سازي جديدي عليه غرب ايجاد کند و از طريق پاشنه آشيل اصلي آن ها يعني انرژي، بر آن ها ضربه اي سخت وارد کند.مهدي فيض اللهي، کارشناس ارشد خاورميانه در اين خصوص مي گويد: گروه 7 سازماني متشکل از 7 اقتصاد بزرگ و پيشرفته جهاني است. اين هفت کشور حدود 50 درصد اقتصاد دنيا را در دست دارند که متشکل از چهار کشور اروپايي آلمان، فرانسه، ايتاليا و بريتانيا، دو کشور آمريکاي شمالي ايالات متحده آمريکا و کانادا و ژاپن به عنوان تنها کشور آسيايي اين گروه است. اتحاديه اروپا از سال 1981 عضو G7 بوده و از آن زمان تاکنون در سطح بالايي در نشست هاي G7 شرکت کرده است. روسيه نيز عضو اين گروه بود که پس از تصرف کريمه کنار گذاشته شد. چين برخلاف داشتن بيشترين جمعيت و دومين اقتصاد بزرگ جهان، سطح ثروت مردم چين نسبت به سرانه جمعيت پايين است. از آنجايي که اقتصاد چين در تقابل با اعضاي گروه 7 چندان پيشرفته محسوب نمي‌شود،عضو اين گروه نيست.
رهبران G7 با هدف کاهش درآمد نفت روسيه و براي محدود کردن توانايي روسيه براي تأمين مالي عمليات نظامي خود در اوکراين، سقف قيمتي براي نفت روسيه اعمال کردند. به اين طريق درآمد نفتي روسيه را بدون کاهش صادرات آن به بازار جهاني کاهش مي‌دهد و هدف مهم ديگر جدا کردن غرب از وابستگي شديد به نفت و گاز روسيه است که به دنبال تنوع بخشي به بازارهاي دريافتي منابع انرژي هستند. اين ها در شرايطي است که طبق آخرين گزارش ماهانه اوپک، کارتل توليدکنندگان رشد تقاضاي قوي براي نفت را براي امسال و 2023 پيش‌بيني کرده اند اما کشورهايي چون هند، چين و ترکيه تمايلي به پيوستن رسمي به طرح سقف قيمت ندارد. با توجه به اينکه بيجينگ يک سياست طولاني مدت براي تنوع بخشيدن به منابع انرژي خود دارد، که هرگز از آن جدا نمي شود. اين سقفي را براي ميزان نفتي که چين مي تواند در عمل از روسيه خريداري کند تعيين مي کند. اينکه آيا اعمال سقف قيمت بر نفت روسيه توسط G7 جواب خواهد داد يا نه و اين گروه به اهداف خود از اين طريق خواهند رسيد زياد روشن نيست. اين اقدام حاميان و منتقدان جدي اي دارد. اما بيشتر اعتقاد بر اين بوده است که اين اقدام شايد نه به صورت کامل اما با درصد قابل قبولي در راستاي اهداف آورده شده بالا براي G7 خواهد بود.
وي افزود: روسيه در سال 2021 حدود 49 درصد نفت و 41 درصد از گاز خود را به اروپا صادر کرده است. در سال 2022 واردات نفت و گازي اروپا از روسيه به ترتيب 29 و 44 درصد بوده است. اين درحالي است که واردات گازي اروپا از منطقه غرب اسيا فقط از کشور قطر و آن هم 5 درصد بوده است و واردات نفتي اروپا از کشورهاي حوزه منا(عراق و عربستان )حدود 12 درصد بوده است.
بر همين اساس بهترين آلترناتيو براي روسيه در بازار جهاني انرژي وهمچنين بهترين گزينه براي حل بحران انرژي و تنوع بخشيدن به انرژي هاي دريافتي اروپا مي تواند غرب آسيا و درکل حوزه منا باشد. اينجا مهم اين است که آيا روسيه با توجه به نفوذ و حضورش در اوپک پلاس مي تواند اوپک را براي کاهش عرضه نفت همراه کند يا اوپک در نبود روسيه به عرضه بيشتر نفت روي خواهد آورد. مشخصا نقش عربستان اينجا پررنگ خواهد بود که مي تواند يک قدرت چانه زني بالا براي رسيدن به اهداف و منافع خود در دوگانه غرب و روسيه ناشي از جنگ اوکراين به دست بياورد.
فيض اللهي خاطرنشان کرد: اين وضعيت براي منطقه غرب آسيا مي تواند همراه با تهديد ها و فرصت هايي باشد. اگر روسيه نتواند اوپک و غرب آسيا را با خود همراه کند، از نظر اقتصادي با توجه به پيش بيني هايي که از افزايش قيمت نفت و گاز و تقاضا براي انرژي براي سال 2023 خبر مي دهد، مي تواند براي غرب آسيا فرصت باشد و با گرفتن بخشي از سهم روسيه در بازارجهاني درآمد خود حاصل از فروش انرژي را بهبود ببخشد. بخصوص کشورهاي نفتي حاشيه خليج فارس که از زيرساخت و امکانات مناسب برخوردارند و توازني با شرق و غرب نيز ايجاد کرده اند. کشورهايي مثل اسرائيل و قطر با صدور گاز به اروپا به ترتيب از طريق خطوط لوله و از طريق LNG و کشورهايي چون عربستان و عراق وايران با صادرات نفت مي توانند تعيين کننده باشند.
اين کارشناس ارشد خاورميانه تصريح کرد: ظرفيت مازاد توليد نفت خام در منطقه خاورميانه و شمال آفريقا و درسطح جهان به طور کلي در عربستان سعودي و امارات متمرکز است اما از نظر گاز اروپا براي تنوع بخشيدن و دريافت انرژي از حوزه منا چند کشور اين منطقه قابليت و ظرفيت اين کار را دارد. اسرائيل به عنوان منبع متوسط گاز که با خطوط لوله مي تواند گاز را به اروپا برساند. قطر به عنوان منبع قوي گازي که در سال 2022 همانطور که گفته شد حدود 5 درصد از گاز اروپا را تامين کرده بود ومي تواند اين مقدار را افزايش بدهد. ايران به عنوان منبع بالقوه گازي است که در صورت حل و فصل کردن مشکلات با غرب مي تواند گزينه مورد نظر اروپا باشد. در شمال افريقا نيجريه و الجزاير نيز مي توانند در تنوع بخشي به بازار دريافتي گاز اروپا سهيم باشند.
اما تهديداتي هم براي منطقه غرب آسيا خواهد داشت که مهم ترين آن اثر امنيتي خواهد بود . با تحريم و زير فشار قرار گرفتن روسيه به نظر مي رسد روسيه با تجهيز برخي کشورهاي منطقه غرب آسيا چه از نظر نزديک شدن به تسليحات هسته اي ويا تست و آزمايش آن و يا تجهيز برخي تسليحات نظامي چون جنگنده هاي نظامي، عليه نظم موجود جهاني سعي خواهد کرد اين کشورها را با خود همراه کند. روسيه هم اکنون از نظر همکاري هاي هسته اي در کشورهاي خاورميانه حضور دارد و برنامه هاي هسته اي اين کشورها پتانسيل نظامي شدن را دارد و تجهيز شدن ايران بر يک سري سلاح هاي مهم و حياتي چون جنگنده هاي سوخو 35 که در روزهاي اخير هم حرف از آن به ميان آمد و نزديک شدن و يا رسيدن به تسليحات هسته اي و آزمايش آن مي تواند معماي امنيتي در منطقه غرب آسيا را بازتعريف کند و اينگونه کشورهايي چون ترکيه و عربستان نيز به دنبال تجهيز و تسليح شدن براي برقراري موزانه در منطقه خواهند کوشيد.
سایر اخبار این روزنامه
بخشی از مشکلات در ناآرامی اخیر متوجه تصمیم‌گیری‌های غلط است
دیدار و دلجویی، دوگام مهم عقلانیت سیاسی
تندروها با تنش‌زایی سیاست‌خارجه را تهدید می‌کنند
ویلاها ازکشتزارهای چای بیرون زد
روز جنجالی نفتکش ها
درس‌هایی از اعتراضات
آمریکا و اعلام نامزدی ترامپ
خیلی از سیاسیون سواد حکمرانی ندارند
چرا «گفت‌وگو» نمی‌کنیم؟
اسب تروآی پوتین در خاورمیانه
هجدهمین دوره سمپوزیوم بین المللی روابط عمومی برگزار میشود
هجدهمین دوره سمپوزیوم بین المللی روابط عمومی برگزار میشود
تأسیس موزه روابط عمومی
