روزنامه ایران
1401/08/26
شهر آفتاب زیر سایه سئول
حمیده امینی فردخبرنگار
ماجرای برگزارنشدن نمایشگاه‌ها در نمایشگاههای بین‌المللی تهران از دوران محمد باقر قالیباف، وقتی رئیس پلیس بود، آغاز شد. از آن زمان تاکنون که حدوداً 17 سال می‌گذرد، همچنان این موضوع یکی از چالش‌های اساسی کلانشهر تهران باقی مانده است، حتی ساخت نمایشگاه پرهزینه «شهر آفتاب» که مصوبه شورای شهر دوم را در سال 1384 گرفت و البته در فروردین 1395 بالاخره روی مخاطبان نمایشگاهی رخ گشود، هم نتوانست بر این چالش پیروز شود. حالا این سؤال تکراری و البته اساسی دوباره پرسیده میشود، تهران تا کی باید در میدان زورآزمایی رقبا، زیر مشت و لگد تصمیم‌گیری‌های دیرهنگام جان بدهد؟! همچنان ترافیک و آلودگی هوا دو معضل جدی پایتخت‌نشین‌ها هستند. برخی تصمیمات مثل انتقال نمایشگاه‌ها از سئول می‌تواند از بار ترافیکی برخی معابر تهران کم کند، اما ظاهراً گوشی به این حرف‌ها بدهکار نیست! مهدی پیرهادی عضو شورای شهر تهران چندی پیش گفته بود که «تسهیل در رفت و آمد ساکنان خیابان سئول جزو حقوق عامه آنها است، اما متأسفانه به خاطر برگزاری نمایشگاهی که در خیابان سئول برگزار میشود این حق از افراد سلب شده است و بر همین اساس قوه قضائیه باید به این حوزه ورود پیدا کند و از دادستان کشور و تهران و همچنین دادگستری تهران تقاضا دارم تا این موضوع را به صورت ویژه پیگیری کنند.» ماجرای سئول البته در مصلای تهران کمی خفیف‌تر هم تکرار شده و در آنجا هم برگزاری نمایشگاههای پرمخاطب، ساکنین را با چالش‌های اساسی روبه‌رو کرده است.با این توصیف سؤال این است اگر برای ساخت یک فضای نمایشگاهی هزینه‌های هزار میلیارد تومانی شده است، چرا همچنان در بر همان پاشنه سابق می‌چرخد؟! آن هم درحالی‌که هیچ‌کس موافق برگزاری نمایشگاههای پرمخاطب در نمایشگاه بین‌المللی نیست. شورایی‌ها می‌گویند هرکاری از دستشان برمی‌آمده در این مدت انجام داده‌اند، اما اینکه زورشان نرسیده، جای تعجب است! مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران حتی گفته بود که علاوه بر مصوبه شورای شهر، مصوبه هیأت دولت نیز برای عدم برگزاری این نمایشگاه وجود دارد. با وجود این اتفاقی که رخ داده برگزاری نمایشگاه‌ها در نمایشگاه بین‌المللی است. اواخر مرداد ماه امسال برخی از اعضای شورا حتی از دولت خواستند تا اگر آمادگی دارد بخشی از سهام «شهر آفتاب» را بخرد. از این طریق شاید بخشی از موانع برطرف شود، چراکه حالا گذشته از مسدود شدن شبکه بزرگراهی و شریان تردد خودروها در خیابان‌های اطراف، اعتراضات اهالی محدوده به دسترسی به بیمارستان‌ها و آمبولانس هم کشیده شده و جان ساکنین هم به خطر افتاده است و در این میان تنها پیشرفتی که دیده میشود تلاش اعضای شورای شهر برای تغییر نام شرکت نمایشگاه شهر آفتاب به شرکت نمایشگاههای بین‌المللی آفتاب تهران بوده است.
می‌خواهیم، زورمان نمی‌رسد!
با جابه‌جایی برگزاری نمایشگاه‌ها از سئول به شهر آفتاب تا چه میزان از ترافیک تحمیلی به مسیر نمایشگاه بین‌المللی تهران کم میشود؟ ترافیک نمایشگاه بین‌المللی به صورت محلی بر مناطقی همچون بزرگراه‌‌های چمران، نیایش، همت، مدرس و خیابان سئول تأثیر‌گذار است. این را ساکنینی درک می‌کنند که در صورتی‌که یک نمایشگاه برگزار شود، برای تردد با چالش‌ها و مشکلات زیادی دست به گریبان می‌شوند.
عباس تقدسی‌نژاد مدیرعامل شرکت نمایشگاههای بین‌المللی شهر آفتاب به «ایران» می‌گوید: «اینکه با جابه‌جایی نمایشگاه‌ها از سئول به شهر آفتاب، معابر تحت تأثیر ترافیک نمایشگاه تا حد زیادی آرام میشود از بدیهیات است. به هرحال برگزاری نمایشگاه‌ها یک کار پرتراکم و پرمخاطب و جاذب سفرهایی است که در محدوده بحرانی قرار دارند. الان سیاست بر این است که کارخانجات، مشاغل، پادگان‌ها و صنایع نیز به نقاطی منتقل می‌شوند که از حجم تردد‌ها بکاهند، چون شبکه معابر تهران اشباع شده است. نمایشگاههای دستگاه‌های دولتی هم باید با در نظر گرفتن منافع مردم و با استفاده از همه ظرفیت‌های قانونی، به نقطه‌ای دیگر منتقل شود.»
شورای شهر تهران مصوبات قانونی دارد که نمایشگاه‌ها باید به شهر آفتاب منتقل شوند. اعضای شورای شهر هم در هر دوره‌ای، خواستار انتقال سایت نمایشگاهی از سئول به شهر آفتاب شده‌اند. او می‌گوید: «فرمانداری تهران به مصوبه شورا ایرادات شکلی گرفته است و شورای حل اختلاف بر آنها تأکید کرده و قرار شده تا مفادی که جنبه شکلی دارد نه مفهومی را اصلاح کند. توافق بر سر انتقال نمایشگاه‌ها، به دولت هشتم برمی‌گردد، اما شما ببینید در این چند سال چند درصد نمایشگاه‌ها به شهر آفتاب منتقل شده است. تا پیش از سال 1400 شهر آفتاب خاک می‌خورده و هر سال زیان ده بوده است، اما این مجموعه برای نخستین بار امسال دیگر زیان ده نخواهد بود.»
آیا منعی برای صدور مجوز برای برگزاری نمایشگاه‌ها در شهر آفتاب وجود دارد؟ او به این سؤال این‌طور پاسخ می‌دهد: «برخی از برگزارکنندگان تحت فشارهای زیادی قرار دارند تا به شهر آفتاب نیایند، شرکت نمایشگاههای بین‌المللی مخالف صریح این جابه‌جایی‌ها است، در حالی‌که برگزارکنندگان وقتی به شهر آفتاب می‌آیند و استانداردها، امکانات و خدمات را می‌بینند، تمایل دارند که نمایشگاه‌شان را در اینجا برگزار کنند. البته ما منکر ایراداتی که در دوره‌های قبل وجود داشته، نیستیم، حتی سه پیمانکارمان را هم تغییر داده‌ایم. اما مسأله اصلی به عدم خواست مدیران مجموعه برمی‌گردد. شهر آفتاب در اغلب دوره‌ها به محلی برای دورهمی‌های سیاسی و انتخابات مجلس تبدیل شده بود. الان این مجموعه بیش از 50 هزار میلیارد ارزش مالی دارد. در واقع از 414 هکتار زمینی که تدارک دیده شده، 275 در اختیار مجموعه نمایشگاهی است که می‌تواند مابقی نیز در طرح‌های توسعه‌ای واگذار شود.»
تعارض منافع در صنعت نمایشگاهی
مردم می‌خواهند بدانند که آیا می‌توان حالا با خیال راحت نمایشگاه‌ها را به شهر آفتاب منتقل کرد. او می‌گوید: «ما هم‌اکنون می‌توانیم در 40 هزار مترمربع نمایشگاه اجرا کنیم که با این توصیف 70 درصد نمایشگاه‌ها می‌توانند در این حجم در شهر آفتاب برگزار شوند. 30 درصد مابقی مثل نمایشگاه نفت و گاز و کتاب و شبیه اینها که فضای بیشتری نیاز دارند را با آماده‌سازی مجتمع تجاری جهانی تا پایان امسال و توافقاتی که با شریک تجاری مان داریم ظرفیت‌سازی می‌کنیم. مسأله این است که همه دقیقه 90 و مثلاً وقت برگزاری نمایشگاه کتاب یاد شهر آفتاب می‌افتند. ما به دنبال این هستیم که این مجموعه را به عنوان یک مجموعه فاخر نمایشگاهی، مرکز اقتصادی و تجارت داخلی و بین‌المللی و محلی برای رویدادهای مختلف فرهنگی، تفریحی و ورزشی تعریف کنیم.»
دسترسی به شهر آفتاب همیشه یکی از چالش‌های پیش روی این نمایشگاه بوده است. فاصله زیاد آن با مرکز تهران خیلی‌ها را ترغیب کرده که از خیر بازدید آن بگذرند. او در این‌باره می‌گوید: «برخی به فاصله زیاد شهر آفتاب و دسترسی به آن اشاره می‌کنند، این درحالی است که ما می‌توانیم این نقطه را با شمال تهران مقایسه کنیم. چون سئول هم در مقایسه با جنوب تهران فاصله زیادی دارد. شهر آفتاب به علت نزدیکی به مراکز صنعتی، شهرک‌های صنعتی و تولیدی و استان‌های همجوار و دسترسی راحت به مراکز صنعتی مورد استقبال اهالی صنعت و تولید در نمایشگاههای برگزار شده هم قرار گرفته است. اگر مرکز تهران را مثلاً شهرداری در خیابان بهشت در نظر بگیریم، تا شهر آفتاب 30 تا 40 دقیقه بیشتر فاصله نیست. ضمن آنکه ظرفیت پارکینگ ما 20 هزار خودرو است و ما تنها نمایشگاهی هستیم که متروی اختصاصی داریم و می‌توانیم با هماهنگی با متروی تهران حتی ظرفیت واگن‌ها را بیشتر کنیم. فارغ از اینکه متروی حرم و شاهد هم نزدیک است و فرودگاه امام و مهرآباد هم در دسترس‌اند!»
اما باوجود همه این مزایا چرا نمایشگاه‌ها همچنان از آمدن به شهر آفتاب سر باز می‌زنند؟ اصلاً از این 70 درصد چند درصد راضی به برگزاری در شهر آفتاب شده‌اند؟ او می‌گوید: «ما در صنعت نمایشگاهی کشور با یک تعارض منافع روبه‌رو هستیم. مجوز را جایی صادر می‌کند که خود متولی برگزاری نمایشگاه‌ها در سئول است. بنابراین منطقی است که برای برگزاری نمایشگاه در «شهر آفتاب» یا حتی «مصلی» و... چالش ایجاد شود. این هم یک مشکل ساختاری است که باید اصلاح شود.»
سهم ناچیز ایران از توریسم نمایشگاهی
سودی که از برگزاری نمایشگاه‌ها به‌دست می‌آید، همان نکته مهمی است که به قول تقدسی‌نژاد باعث شده این اتفاقات رقم بخورد. این رقم اگرچه مشخص نیست اما تعرفه‌های ارزان تر و به قولی نصف قیمت در نمایشگاههای دیگر هم نتوانسته برگزارکنندگان را به جای دیگری ترغیب کند! این درحالی است که نرخ‌های رسمی و غیررسمی به این آشفته بازار دامن زده است، در حالی‌که هزینه برگزاری نمایشگاه‌ها در شهر آفتاب تماماً به خزانه شهرداری تهران واریز میشود. وی در پایان می‌گوید: ما در دنیا حالا با پدیده‌ای به نام توریسم نمایشگاهی مواجهیم. 365 میلیارد یورو درآمد حوزه نمایشگاهی در دوران کرونا طی دو سال برآورد شده است. این در حالی است که دو سایت نمایشگاهی بزرگ تهران یعنی «شهر آفتاب» و «سئول» نتوانسته‌اند در این دوره عایدی داشته باشند. هم‌اکنون دنیا به دنبال مخاطب تخصصی است تا به جای بادکنک و بروشور برای امضای قراردادهای تجاری به نمایشگاه‌ها بیاید. اتفاقی که در شهر آفتاب رخ داده و شکل کار تخصصی شده است.»
بــــرش
اعلام آمادگی نمایشگاه آفتاب برای برگزاری نمایشگاه کتاب
به گفته تقدسی‌نژاد در حال حاضر هیأتی ۱۲ نفره از کارشناسان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از نمایشگاه بین‌المللی آفتاب تهران (شهر آفتاب) بازدید کردند تا در مورد آمادگی این نمایشگاه برای برگزاری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۲ به جمع‌بندی برسند و به‌صورت شفاهی اعلام کردند که نمایشگاه آماده برگزاری این نمایشگاه است.
امسال مدیریت این مجموعه پیشنهاد برگزاری نمایشگاه کتاب در این مجموعه را داده است. به گفته وی، گزارش طی چند روز آینده در اختیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار می‌گیرد و بعد از آن وزیر باید در این خصوص تصمیم‌گیری کند. آقای زاکانی هم قول دادند در جلسه هیأت دولت این موضوع را پیگیری کنند.
