کفن و دفن رسانه‌ای برجام

«مرگ برجام» خبری بود که سه‌شنبه شب به سرعت از سوی شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان و به نقل از شبکه تلویزیونی یک آلمان منتشر شد. متن خبر این بود: «امریکا برای همیشه مذاکرات با ایران را ترک کرد. امریکا مرگ برجام را اعلام کرد و مذاکرات به پایان رسید.» هر چند مرگ برجام در رسانه‌های خارجی پیش از این بار‌ها و به خصوص از سوی منتقدان برجام گفته شده بود، اما باید گفت که این متن به جای اینکه ترجمه‌ای از متن منتشرشده توسط شبکه یک آلمان باشد، تعبیر غلطی از آن بود که گویا به مذاق شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان خوش آمده بود. به این جهت، مرگ برجام یک مرگ رسانه‌ای بود تا اینکه واقعیت داشته باشد، اما باید گفت که حال برجام این روز‌ها و با زیاده‌خواهی‌های امریکا و تروئیکای اروپایی چندان هم خوب نیست. اصل ماجرا مربوط می‌شد به گزارشی که شبکه یک آلمان در برنامه خبری خود به نام تاگس‌شو پخش کرده بود. در این گزارش به حرف رابرت مالی، نماینده ویژه رئیس‌جمهور امریکا در امور ایران استناد شد که گفته بود علاوه بر مذاکرات در حال تزلزل، شرایط سیاسی فعلی نیز باعث شده است امریکا مذاکرات هسته‌ای را متوقف و بعد هم ایران را تهدید کند که اگر «برنامه هسته‌ای خود را از مرز‌های جدید عبور دهد، هماهنگ با شرکای اروپایی به آن پاسخ داده خواهد شد.»
هر چند در این گزارش خبری از پایان گرفتن مذاکرات هسته‌ای و به خصوص «مرگ برجام» نیست، اما سخنان مالی به روشنی نشان می‌دهد امریکا و متحدان اروپایی آن به جای اینکه به وعده خود برای بازگشت به برجام از طریق مذاکره عمل کنند، قصد دارند با اعمال فشار و تهدید از ایران باج‌خواهی کنند. این یک زیاده‌خواهی آشکار است و استفاده ابزاری از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در دستور کار آن‌ها قرار گرفته است. قطعنامه مشترک امریکا و سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه مشهور به تروئیکای اروپایی نقشه راه اجرای این باج‌خواهی است که این چهار کشور قصد دارند پیش‌نویس آن را به بهانه مسائل پادمانی مورد ادعای خود در نشست روز چهارشنبه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین مطرح کنند.
این چهار کشور پیش‌نویس خود را روز جمعه روی میز شورای حکام گذاشتند تا اینکه با فشار بر اعضای شورا در این چند روز، بتوانند قطعنامه‌ای ضدایران از نشست سه روزه شورا به دست بیاورند.
در این بین، نکته قابل توجه اقدامات تند و افراطی آنالنا بربوک است که برخلاف وزرای خارجه پیشین آلمان، او نقش اول را در این نمایش ضدایرانی به عهده گرفته و دیدار وی با رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک روز قبل از نشست شورای حکام نشان می‌دهد او عملاً نقش عامل اجرایی باج‌خواهی هسته‌ای امریکا و اروپایی‌ها را به عهده گرفته است. در هر صورت، مسیر فعلی باج‌خواهی هسته‌ای امریکا و تروئیکای اروپایی نه تنها برخلاف ادعای آن‌ها برای انجام مذاکرات و بازگشت به برجام است بلکه با طرح قطعنامه پیشنهادی و تصویب احتمالی آن در شورای حکام، عملاً مسیر هر گونه مذاکرات برای بازگشت به برجام بسته خواهد شد. شکی نیست این روند برخلاف ادعای جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در چند روز گذشته است که گفته بود من به عنوان هماهنگ‌کننده ارشد مذاکرات تلاش می‌کنم برجام را احیا کنم. شاید بورل هنوز امیدوار به احیای برجام است و او در نقش پلیس خوب در برابر نقش پلیس بد بربوک و هماتایان امریکایی و اروپایی‌اش، این حرف را می‌زند، اما در هر صورت، امیدواری او برای احیای برجام به هیچ وجه با باج‌خواهی هسته‌ای امریکا و تروئیکای اروپایی همخوانی ندارد و نمی‌توان انتظار داشت با وجود تصویب قطعنامه پیشنهادی این کشور‌ها در شورای حکام امیدی به احیای برجام وجود دارد.
به این ترتیب، برجام برخلاف خبر منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان هنوز نمرده است، اما باید گفت که با وجود باج‌خواهی هسته‌ای امریکا و تروئیکای اروپایی حال و روز خوبی هم ندارد.